گزارش رویداد۲۴ درباره آينده صلح خاورميانه با حضور رييسجمهوري جديد آمريكا
گزینههای محدود ترامپ برای حل مسئله فلسطین
هرچند لحن بیان ترامپ در دیدار نتانیاهو حکایت از آن دارد که نمیخواهد راه حلی را به طرفین نزاع تحمیل کند اما بگونه ای سخن گفته است که نمایانگر علاقه او به راهکار دو دولتی است، و این موضوع در حالیست که او از مخالفت مقامات رژیمی که خود را متعهد به حمایت از آنان کرده است آگاه است و لذا نمی تواند به صورت علنی موافقت خود را با ایده دو دولتی اظهار نماید.
رویداد۲۴، محمد مهدی تولایی*- سیاست را عرصه ظهور و بروز واقعیتها توصیف میکنند، بدان معنی که باید با توجه به شرایط و منابع در اختیار، بهترین مسیر و آسانترین راه حل را در جهت نیل به اهداف برگزید تا بیشترین عایدی را برای سیاستگذار در بر داشته باشد.
درست است که در دوران تبلیغات انتخاباتی به دونالد ترامپ، کاندیدایی غیر قابل پیشبینی میگفتند اما به نظر میرسد این تغیّر در تصمیمات به دوران پس از پیروزی در انتخابات و دوران ریاست جمهوری وی نیز رسیده است و دلیل این تغییر مواضع را حداقل در حوزه سیاست خارجی میتوان متوجه شد.
ترامپ که در کارزار تبلیغات ریاست جمهوری آمریکا، نزاع فلسطینی-اسرائیلی را با عبارت «جنگی که هرگز به پایان نمیرسد» توصیف کرده بود و با خود میاندیشید که چارهای جز ادامه کشمکش نیست و برخی از مقامات صهیونیست، پیروزی او در انتخابات را پایانی بر ایده "تشکیل دولت فلسطینی" می پنداشتند، پس از پیروزی در انتخابات و به ویژه؛ پس از برعهده گرفتن مسند ریاست جمهوری آمریکا، از ایده استقرار "صلح" در میان طرفین نزاع، سخن به میان آورد و اظهار امیدواری کرد که یک توافق مرضی الطرفینی برای پایان بخشی به تعارضات، شکل گیرد.
به نظر میرسد رئیس جمهور جدید آمریکا ضمن کسب اطلاع از روند اقدامات دولت ایالات متحده در طول سالهای طولانی نزاع در فلسطین اشغالی، از حساسیت موضوع مورد مناقشه و طیفهای دخیل در آن آگاه شده و به همین دلیل، بنا را بر پیگیری روند سابق تا دستیابی به راه حل جدید قرار داده است؛ همانگونه که در موضوع شهرک سازیهای رژیم صهیونیستی از مواضع انتخاباتی خود عقب نشست و ساخت و ساز جدید را مغایر با پیشبرد ایده صلح برشمرد.
سخنان دونالد ترامپ در اولین دیدار خود با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی که انتظار می رفت دیداری مهم و حاوی مواضع جدید و محکم در حمایت از رژیم صهیونیستی باشد نمایانگر آنست که دوران تبلیغات انتخاباتی سپری شده؛ و اگرچه رئیس جمهوری بر سر کار آمده است که بیش از سلف خود، حامی اسرائیل است اما او نیز تلاش می کند در چارچوب های موجود حرکت کند تا در گذر زمان، فرایندی جدید حاصل شده و مسیری نو، پیگیری شود.
سخنان مطروحه در دیدار ترامپ و نتانیاهو، حکایت از آن داشت که دولت جدید آمریکا نیز از سردرگمی در یافتن راه حل تعارضات موجود در سرزمین های فلسطینی رنج می برد و راه حل های موجود را نیز ناکارآمد می داند اما در حال حاضر، چاره ای غیر از تکرار مواضع سابق ندارد. ترامپ در حاشیه دیدار با نتانیاهو و در کنفرانس خبری مشترک گفته است: «من در حال بررسی راهکار دو دولتی و یک دولتی هستم و هر کدام را که هر دو طرف دوست داشته باشند، دوست دارم.» وی ادامه داده است: «برای مدتی فکر می‌کردم که راهکار دو دولتی ساده‌تر است اما برای تصمیم‌گیری درباره این موضوع، در نهایت تابع مذاکره‌کنندگان اسرائیلی و فلسطینی خواهم بود.»
راهکار تشکیل دو دولت در سرزمین های فلسطینی، سالهاست که مورد حمایت دولت های مستقر در آمریکا بوده است و تلاش های فراوانی نیز صورت گرفته است تا این ایده، شکل عملی به خود بگیرد اما با مخالفت مقامات رژیم صهیونیستی، همچنان از قالب یک نظریه، فراتر نرفته است. خواست دولت اسرائیل، استقرار یک دولت صهیونیست است و با هر نوع نظریه ای که این ایده را تحت الشعاع قرار دهد مخالف است. شاید بتوان یکی از دلایل اصلی در تیرگی روابط اوباما و نتانیاهو را تاکید فراوان اوباما بر تحقق ایده دو دولتی در سرزمین های فلسطینی برشمرد.
هرچند لحن بیان ترامپ در دیدار نتانیاهو حکایت از آن دارد که نمیخواهد راه حلی را به طرفین نزاع تحمیل کند اما بگونه ای سخن گفته است که نمایانگر علاقه او به راهکار دو دولتی است، و این موضوع در حالیست که او از مخالفت مقامات رژیمی که خود را متعهد به حمایت از آنان کرده است آگاه است و لذا نمی تواند به صورت علنی موافقت خود را با ایده دو دولتی اظهار نماید.
ترامپ متوجه شده است که ایده تک دولتی که توسط مقامات اسرائیلی طرح شده است با مخالفت جهانیان روبرو است و قابلیت پیاده سازی ندارد چراکه به منزله صرف نظر نمودن از حق مسلم افراد بسیاری است که علاوه بر تسخیر سرزمین و موجودیتشان، هویت آنها نیز به یغما می رود. علاوه بر اینها، استقرار ایده تک دولتی در سرزمین های فلسطینی، خلاف مسلّم قواعد مصوب و توافقات بین المللی است که بر بازگشت اسرائیل به مرزهای قبل از سال 1967 تاکید دارد و حمایت ترامپ از چنین ایده ای، خلاف رویه دولت های پیشین آمریکا و در تضاد با توافقات بین المللی مورد استناد است.
حمایت ترامپ از حذف فلسطین و استقرار دولت اسرائیل در سرتاسر سرزمین های فلسطینی، با واکنش جامعه جهانی و به خصوص اعراب روبه رو خواهد شد و مسئله فلسطین، بار دیگر تبدیل به موضوعی پر هیاهو در جهان می شود که به ضرر اسرائیل و ترامپ خواهد بود.
آنچه مشاهده می‌شود سردرگمی ترامپ و دولت وی در اتخاذ تصمیم درست در قبال مسئله فلسطین، و در نتیجه؛ مواجهه با گزینههای محدود و ناکارآمد است که در حال حاضر، امکان پیادهسازی ندارند و لذا ترامپ چاره ای جز ادامه سیاست های گذشته به صورت کج دار و مریض ندارد.
*کارشناس مسائل بین الملل
مسلما آنان که خارج از گود تصمیمسازی و سیاستورزی هستند نمیتوانند بگونهای شایسته به درک واقعیتهایی که منجر به اتخاذ برخی تصمیمات توسط تصمیمسازان می‌شود بپردازند و لذا هنگامی که به صورت مستقیم با واقعیات و اطلاعات مکفی مربوط به آن، مواجه میشوند در مواضع و تصمیمات قبلی خود، تجدید نظر به عمل میآورند.
درست است که در دوران تبلیغات انتخاباتی به دونالد ترامپ، کاندیدایی غیر قابل پیشبینی میگفتند اما به نظر میرسد این تغیّر در تصمیمات به دوران پس از پیروزی در انتخابات و دوران ریاست جمهوری وی نیز رسیده است و دلیل این تغییر مواضع را حداقل در حوزه سیاست خارجی میتوان متوجه شد.
دلیل اصلی این تغیّر، گسترش چتر دانش و اطلاعات رئیسجمهور جدید آمریکا از موضوعات مرتبط با سیاست خارجی و پی بردن به حساسیت فوقالعاده تصمیمات اتخاذ شده در این حوزه است که ترامپ را وادار به تامل بیشتر در تصمیمات گرفته شده توسط پیشینیان خود می‌کند.
یکی از موضوعات مهمی که ترامپ با آن مواجه است و شاید تا قبل از برگزیده شدن به ریاستجمهوری، با خود میاندیشید که راه حل سادهای خواهد داشت مسئله فلسطین و رفع تعارضات موجود میان فلسطینیها و اسرائیلیها است؛ تعارضاتی که در آستانه هفتاد سالگی خود قرار دارد و تاکنون با فراز و نشیبهای گوناگونی روبرو بوده است.
به نظر میرسد رئیس جمهور جدید آمریکا ضمن کسب اطلاع از روند اقدامات دولت ایالات متحده در طول سالهای طولانی نزاع در فلسطین اشغالی، از حساسیت موضوع مورد مناقشه و طیفهای دخیل در آن آگاه شده و به همین دلیل، بنا را بر پیگیری روند سابق تا دستیابی به راه حل جدید قرار داده است؛ همانگونه که در موضوع شهرک سازیهای رژیم صهیونیستی از مواضع انتخاباتی خود عقب نشست و ساخت و ساز جدید را مغایر با پیشبرد ایده صلح برشمرد.
سخنان دونالد ترامپ در اولین دیدار خود با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی که انتظار می رفت دیداری مهم و حاوی مواضع جدید و محکم در حمایت از رژیم صهیونیستی باشد نمایانگر آنست که دوران تبلیغات انتخاباتی سپری شده؛ و اگرچه رئیس جمهوری بر سر کار آمده است که بیش از سلف خود، حامی اسرائیل است اما او نیز تلاش می کند در چارچوب های موجود حرکت کند تا در گذر زمان، فرایندی جدید حاصل شده و مسیری نو، پیگیری شود.
سخنان مطروحه در دیدار ترامپ و نتانیاهو، حکایت از آن داشت که دولت جدید آمریکا نیز از سردرگمی در یافتن راه حل تعارضات موجود در سرزمین های فلسطینی رنج می برد و راه حل های موجود را نیز ناکارآمد می داند اما در حال حاضر، چاره ای غیر از تکرار مواضع سابق ندارد. ترامپ در حاشیه دیدار با نتانیاهو و در کنفرانس خبری مشترک گفته است: «من در حال بررسی راهکار دو دولتی و یک دولتی هستم و هر کدام را که هر دو طرف دوست داشته باشند، دوست دارم.» وی ادامه داده است: «برای مدتی فکر می‌کردم که راهکار دو دولتی ساده‌تر است اما برای تصمیم‌گیری درباره این موضوع، در نهایت تابع مذاکره‌کنندگان اسرائیلی و فلسطینی خواهم بود.»
راهکار تشکیل دو دولت در سرزمین های فلسطینی، سالهاست که مورد حمایت دولت های مستقر در آمریکا بوده است و تلاش های فراوانی نیز صورت گرفته است تا این ایده، شکل عملی به خود بگیرد اما با مخالفت مقامات رژیم صهیونیستی، همچنان از قالب یک نظریه، فراتر نرفته است. خواست دولت اسرائیل، استقرار یک دولت صهیونیست است و با هر نوع نظریه ای که این ایده را تحت الشعاع قرار دهد مخالف است. شاید بتوان یکی از دلایل اصلی در تیرگی روابط اوباما و نتانیاهو را تاکید فراوان اوباما بر تحقق ایده دو دولتی در سرزمین های فلسطینی برشمرد.
هرچند لحن بیان ترامپ در دیدار نتانیاهو حکایت از آن دارد که نمیخواهد راه حلی را به طرفین نزاع تحمیل کند اما بگونه ای سخن گفته است که نمایانگر علاقه او به راهکار دو دولتی است، و این موضوع در حالیست که او از مخالفت مقامات رژیمی که خود را متعهد به حمایت از آنان کرده است آگاه است و لذا نمی تواند به صورت علنی موافقت خود را با ایده دو دولتی اظهار نماید.
ترامپ متوجه شده است که ایده تک دولتی که توسط مقامات اسرائیلی طرح شده است با مخالفت جهانیان روبرو است و قابلیت پیاده سازی ندارد چراکه به منزله صرف نظر نمودن از حق مسلم افراد بسیاری است که علاوه بر تسخیر سرزمین و موجودیتشان، هویت آنها نیز به یغما می رود. علاوه بر اینها، استقرار ایده تک دولتی در سرزمین های فلسطینی، خلاف مسلّم قواعد مصوب و توافقات بین المللی است که بر بازگشت اسرائیل به مرزهای قبل از سال 1967 تاکید دارد و حمایت ترامپ از چنین ایده ای، خلاف رویه دولت های پیشین آمریکا و در تضاد با توافقات بین المللی مورد استناد است.
حمایت ترامپ از حذف فلسطین و استقرار دولت اسرائیل در سرتاسر سرزمین های فلسطینی، با واکنش جامعه جهانی و به خصوص اعراب روبه رو خواهد شد و مسئله فلسطین، بار دیگر تبدیل به موضوعی پر هیاهو در جهان می شود که به ضرر اسرائیل و ترامپ خواهد بود.
همچنین گسترش اقدامات ظالمانه در جهت سلب حقوق فلسطینی ها با واکنش شدید مردم فلسطین روبه رو خواهد شد و انتفاضه های دیگری را رقم خواهد زد که نتیجه آن، گسترش خونریزی و جدال می باشد و با آن اصل اعلامی ترامپ که خواهان برقراری صلح و ثبات در سرزمین های فلسطینی بود در تعارض خواهد بود.
آنچه مشاهده می‌شود سردرگمی ترامپ و دولت وی در اتخاذ تصمیم درست در قبال مسئله فلسطین، و در نتیجه؛ مواجهه با گزینههای محدود و ناکارآمد است که در حال حاضر، امکان پیادهسازی ندارند و لذا ترامپ چاره ای جز ادامه سیاست های گذشته به صورت کج دار و مریض ندارد.
*کارشناس مسائل بین الملل
خبر های مرتبط
بسیار عالی