مسجد معیرالممالک؛ یادگار دوره ناصری در خیام

رویداد۲۴- مسجد معیرالممالک یکی از آثار بسیار ارزنده و به یاد ماندنی از معماری ایرانی در دوره ناصری و یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران در عرصه فرهنگی و اسلامی است.

به گزارش رویداد۲۴، این بنا در خیابان خیام، کوچه معیر قرار دارد. واقع شدن آن در بافت قدیم و پر ازدحام امروز تهران و هم‌چنین عوامل دیگر باعث شده این اثر به فراموشی سپرده شود.

دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک از رجال دوره قاجار، این مسجد - مدرسه را احداث نمود.
تاریخ احداث و وقف بنا را پیش از سال ۱۲۹۰ هجری قمری برآورد کرده‌اند.

حیاط مجموعه به شکل یک مستطیل کامل است که در مرکز زمین مسجد قرار داده شده است.
مسجد معیرالممالک، در جنوب شرقی باغ معیرالممالک ساخته شده است.

مسجد و مدرسهٔ معیرالممالک ضمن اینکه بیانگر شیوه معماری غنی و رایج زمان خود است، یادآور ذهنیت‌های نیک مردم و خاطرات پیشینیان است.

با گذر از کوچه‌های تنگ اطراف مسجد و مشاهده بلندی دیوارهای آن، این احساس به بیننده دست می‌دهد که در مقابل حصارهای بلند یک قلعهٔ مستحکم قرار گرفته است. 

زمینی با وسعت ۵۰۰۰ متر مربع جایگاه مسجدی است که بدون حالت دعوت کنندگی، با سکون و وقار، گویی سعی دارد خود را از دید غیرمحارم پنهان دارد.

گنبد مسجد معیرالممالک گنبدی زیباست که سادگی جلوه آجری آن، بیش از هرچیز جلب توجه می‌کند. دو مناره آجری نیز در مقابل گنبد و بالای ایوان قرار دارند که از دو قسمت مجزا تشکیل شده‌اند.
شبستان مسجد دارای یک پلان مربع شکل است. محراب در ضلع جنوبی شبستان واقع شده است. داخل این شبستان محرابی است که بالای آن یک برج ساعت قرار دارد، این برج ساعت در گذشته عملکرد بادگیر نیز داشته است.

سازندگان این مسجد برای جلوه‌های کاذب دعوت کننده و تزئینات ظاهری اصراری نداشتند. تن‌ها چیزی که می‌توان در این مسجد به عنوان تزئینات نام برد، مقدار بسیار جزئی کاشی‌کاری در کاربندی‌های زیرقوس آهیانهٔ مسجد است.