ائتلاف‌های ناهماهنگ

رویداد 24: بحران جاری درسوریه و پیامدهای خارج از کنترل آن به تغییر مواضع پی در پی در سطوح مختلف منجر می‌شود. اگر صرفاً بر اساس داده‌های کشف که در اختیار تقریباً همگان قرار دارد قضاوت کنیم، تغییر مواضع از چرخش اتحادیه اروپا آغاز شد، با ورود تمام عیار روسیه به مسأله سوریه نقطه عطفی بزرگ یافت، با چرخش ایالات متحده بسوی بشار اسد به اوج رسید و بالاخره با تشکیل سومین ائتلاف خود خوانده توسط عربستان سعودی معنای تازه‌ای یافت. در تمام این سال‌ها، ایران موضع ثابتی در این مسأله داشته و بتدریج دیگران را با خود همراه کرده است.

این واقعیت بیش از آنکه حاصل زدوبندها یا تدابیر عجیب و غریبی باشد محصول ساخت طبیعی منطقه، توازن قوای عادی درون منطقه‌ای و برآورد واقع‌بینانه است. نگاهی به پشت سر، به نقاط آغازین بحرانی که تصور نمی‌رفت تا بدین حد دامن بگستراند، نشان خواهد داد تنها بازگشت به ترتیبات امنیتی پیشین راه حل نهایی بحران جاری است. اگر دولت‌ها و نیروهای منطقه در وسوسه پر کردن خلأ قدرت ناشی از تغییر سیاست کاخ سفید، به این ترتیبات و توافقات پشت نمی‌کردند نه بحران تروریزم به این اندازه گسترش و نه تنش در منطقه این میزان افزایش می‌یافت. اکنون در آستانه بازگشت به امنیت دسته‌جمعی، همه طرف‌ها نیازدارند انگیزه‌های خود را بازشناسی و واکاوی نمایند و میان مقدورات، منافع ملی خود و فرصت‌ها تعادلی ایجاد کنند.

ائتلاف اروپایی – امریکایی علیه داعش، طی سالهای اخیر دستاورد چشمگیری به‌بار نیاورده است. ائتلاف روسی-سوری گرچه تغییری وسیع در موازنه قوا پدید آورده اما تا حل و فصل نهایی راه زیاد و دشواری در پیش دارد. ائتلاف سعودی-خلیجی تازه از راه می‌رسد تا به خیل تروریزم ستیزان بپیوندد. در سطح سیاست‌های اعلامی، ظاهراً همه این نیروها مستقل از یکدیگر یک هدف اصلی را تعقیب می‌کنند: سرکوب تروریزم.

پیشبرد واقعی این سیاست اعلامی، نیازمند یکپارچه‌سازی و هماهنگی مساعی جاری است. باید ائتلاف ائتلاف‌ها ایجاد کرد. تا خود این متحدان متفاوت به ائتلاف نرسند این گمان قوی می‌ماند که هدف اصلی چیز دیگری است. برای ائتلاف بزرگ چند شرط ضروری وجود دارد. باید سیاست مبارزه با تروریزم و ناامنی از سیاست‌های فرعی از جمله تغییرات در ساختار سیاسی منطقه تفکیک شود. همگرایی منطقه‌ای راهبرد اصلی این کوشش‌ها تعیین شود. سیاست‌هایی که در سال‌های پیش راه را بر ظهور این بحران باز کرد به طور اساسی بازنگری شود. همکاری و هم افزایی میان کشورهای منطقه از حد محدود امنیتی نظامی و اطلاعاتی فراتر برود و این کشورها امنیت، پیشرفت و ثبات خود را در همکاری دسته جمعی منطقه‌ای در عین رقابت سازنده ملاحظه کنند. برای غلبه بر تمایلات سلطه جویانه که همواره محمل مداخلات نیروهای فرا منطقه‌ای و منشأ خسارت برای همه ساکنان این اقلیم بوده است، ابتکارهای شجاعانه ضرورت دارد. جمهوری اسلامی ایران مطابق با نقش طبیعی منطقه‌ای خود و سیاست اصولی استقلال طلبانه که در 30 سال گذشته دنبال کرده می‌تواند و باید به نقش میانجی و نقطه اتکا نقل موضع کند. باید در عمل، سیاست نفاق پراکنی در منطقه و نیازمندسازی همه طرف‌های درگیری‌های تصنعی به قدرت‌های فرا منطقه‌ای را با هر میزان انعطاف لازم، ناکام ساخت.

منبع: روزنامه ایران