سیاه و سفید‌های سیل گلستان؛ از نابودی زمین‌های گندم، کلزا و سیب‌زمینی تا روز‌های خوش پنبه

رویداد۲۴ کشاورزی استان گلستان نیز مانند سایر بخش‌ها از تاثیرات سیل بی‌بهره نماند؛ تاثیراتی که در مواردی منفی و در زمینه‌هایی مثبت بودند. کشت پاییزه استان گلستان که محصولات اساسی گندم و جو را شامل می‌شد آسیب‌های جدی دید و دسترنج بسیاری از کشاورزان سیل زده را بی‌حاصل باقی گذاشت.

اما پرسش اینجاست که راه حل عملی برای جبران خسارات ناشی از سیل به زراعت کشاورزان استان گلستان چیست؟ تردیدی در این موضوع نیست که بخشی از جبران خسارات به عهده دولت است تا کشاورزان بتوانند بار دیگر روی پا بایستند.

با این حال، اما نوبت به کشت بهاره رسیده و کشاورزان گلستان نیز کم‌کم آماده کشت بهاره که شالی و برنج است می‌شوند؛ چه کشاورزانی که کشت پاییزه نداشته اند چه آن‌ها که داشته اند و متحمل ضرر سیل شده‌اند.

خاک مرطوب و بستر آماده آن نسبت به سال‌های گذشته در شرایط آماده برای کشت پنبه قرار دارد به طوری که پیش بینی‌ها حاکی از آن است که در سال ۹۸ سطح زیر کشت پنبه چهار برابر سال گذشته افزایش خواهد یافت.

این فرصت کم نظیر برای افزایش سطح زیرکشت پنبه، خودکفایی در این محصول و تامین نیاز صنایع نساجی می‌تواند بسیاری از کشاورزان گلستانی را دوباره به کشت محصول بومی این استان، یعنی پنبه امیدوار کند، اما به شرط آنکه وزارت جهاد کشاورزی در تامین بذر مناسب و استاندارد با سرعت عمل بیشتری بکوشد و همچنین بستر‌ها و زیرساخت‌های این استان برای کشت بهاره با سرعت بیش‌تری مهیا شوند.

سیل که آمد پنبه‌ای روی زمین نمانده بود

محمد حسین کاویانی، رییس صندوق پنبه ایران در اینباره به اقتصاد۲۴ گفت: زراعت پنبه در استان گلستان از اواخر فروردین شروع می‌شود و برداشت آن هم آخر آذر ماه است؛ در نتیجه وقتی که در استان گلستان سیل آمد دیگر پنبه‌ای روی زمین نبود که به آن خسارتی وارد شود.

وی افزود:، اما آنچه که در سیل استان گلستان از بین رفته است سطح وسیعی از زراعت‌های مهم از جمله گندم، جو، کلزا و سیب زمینی بوده است؛ کشت آق قلا و گمیشان و بندر ترکمن که هنوز هم زیر آب هستند، معمولا پاییزه است و کشت‌های استراتژیک پاییزه در استان گلستان گندم و جو و کلزا هستند.

کاویانی ادامه داد: بخشی از گندم و جو و کلزا از بین رفته است و کشاورزان برای جبران ضرر‌های آن چاره‌ای جز کشت بهاره یعنی شالی و پنبه ندارند و در آن مناطقی از استان که بارش باران کمتر است نهایتا بیشترین سطوح از اراضی از بین رفته به کشت پنبه اختصاص پیدا می‌‎کند.

سطوح زیر کشت پنبه چهار برابر می‌شوند

رییس صندوق پنبه ایران با اشاره به اینکه سال گذشته ۱۰ هزار هکتار از اراضی گلستان زیر کشت پنبه رفته‌اند، بیان کرد: در حالی که قبل از وقوع سیل پیش بینی وزارت جهاد کشاورزی کشت حداکثر ۱۵ هزار هکتار در پنبه بود، اما پس از سیل پیش بینی‌ها مبنی بر این است که در سال ۹۸ بین ۳۰ تا ۴۰ هزار هکتار در استان گلستان پنبه کاری شود؛ بنابراین اگر کشاورزان از سیل خسارت دیدند شرایط خوبی را برای کشت پنبه دارند به شرط آنکه وزارت جهاد کشاورزی بتواند بذر مناسب را به موقع تامین کند.

آسیب دیدن محصولات صد هزار هکتار زمین زراعی، نتیجه سیل

همچنین قربانعلی روشنی رییس موسسه تحقیقات پنبه گفت: اتفاقی که در اثر سیل افتاد این بود که حدود صد هزار هکتار از زمین‌های استان گلستان که کشت پاییزه شده بود نابود شد، اما آمار دقیق را باید وزارتخانه اعلام کند.

وی افزود: بخشی از این صد هزار هکتار که آب کافی برای آبیاری دارند ممکن است سمت محصولی مثل برنج که ارزش افزوده خوبی دارد بروند، اما پیش بینی ما این است که، چون کشاورز محصولش را از دست داده و به خصوص در اراضی شمال استان که خاک، آبشویی و شوری آن کم شده است می‌توانند پنبه کشت کنند و تمایل نسبت به کشت آن بالا خواهد بود.

بذر به اندازه کافی نداریم

روشنی با بیان اینکه در سال ۹۸ سطح زیر کشت پنبه افزایش خواهد یافت، بیان کرد: پیش بینی که قبل از سیل برای استان گلستان داشتیم ۲۰ هزار هکتار از اراضی برای کشت پنبه بود و به اندازه ۲۵ هزار هکتار بذر تولید کردیم که اگر نیازی به واکاوی و کشت دوباره بود جبران شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر، سطح کشت پنبه بین ۳۰ تا ۴۰ هزار هکتار افزایش خواهد یافت و در اینباره مشکلاتی پیش رو خواهیم داشت که درباره آن‌ها جلسه‌ای با آقای هزار جریبی، مجری طرح پنبه کشور داشتیم و درخواست شد بخشی از نیاز بذر وارد شود.

شرایطی که هم فرصت است و هم تهدید

رییس مرکز تحقیقات پنبه همچنین گفت که رطوبت خاک خیلی بالا رفته و ممکن است جمعیت برخی میکروب‌ها و باکتری‌ها که برای محصول مضر هستند افزایش پیدا کند و راه‌حل این مسئله، اقدامات مبتنی بر ضد عفونی کردن محصولات است.

روشنی تصریح کرد: برای شرایط فعلی یک دستورالعمل ویژه تهیه و به وزارت جهاد کشاورزی تقدیم کردیم. در این دستورالعمل تصمیماتی گرفته شده است و با توجه به اینکه هم رطوبت مناسب بوده و هم بذر کم است تصمیم بر این شد که کشاورزان بین ۲۵ تا ۳۰ کیلو بذر در هر هکتار بکارند در حالی که سال گذشته ۴۰ کیلو در هکتار کاشته می‌شد، اما امسال در مصرف بذر بین ۲۵ تا ۴۰ درصد صرفه جویی خواهیم کرد.

وی همچنین گفت که به تناسب منطقه‌ای که کشاورزان در آن هستند بذر دریافت خواهند کرد و هر کشاورز در مناطق با خاک شور ۳۰ کیلو بذر برای هر هکتار دریافت می‌کند و کشاورزان در مناطق با خاک غیرشور ۲۵ کیلو بذر برای هر هکتار دریافت می‌کنند.

تولید پنبه افزایش می‌یابد

رییس مرکز تحقیقات پنبه با تاکید بر اینکه تولید پنبه در سال ۹۸ افزایش خواهد یافت بیان کرد: کشت پنبه به عوامل متعددی بستگی دارد. در سال‌های قبل طغیان آفات یکی از مشکلات اساسی کشت این محصول بود. اما امسال سیل، شفیره‌ها و سایر آفات بسیاری از زمین‌ها را از بین برده است و از این نظر مفید است، اما کاهش شوری خاک خیلی از باکتری‌ها و ویروس‌ها که در محیط شور غیر فعال بودند را فعال می‌کند.

روشنی تاکید کرد: در اینباره باید برای ضد عفونی کردن خاک و بذر اجبار صورت گیرد و اگر کسی با سخت‌گیری‌هایی که می‌شود این کار را نکند خود متحمل ضرر می‌شود.

بذر‌ها آماده کشت هستند

وی با بیان اینکه بذر‌ها آماده و کیسه گیری شده‌اند خاطرنشان کرد: بخشی زیاد محصولات که توسط شرکت‌های صاحب برند که موسسه امتیاز، تولید بذر را به آن‌ها واگذار کرده است ضد عفونی شده هستند، اما بخشی از بذر از تخم پنبه استحصال می‌شود.

روشنی افزود: ممکن است یک دلال پنبه را تصفیه کرده و به نساج فروخته و تخم پنبه را در کیسه کرده و به کشاورزان فروخته در حالی که ما اعتقاد نداریم که چنین چیزی بذر باشد چرا که بذر محصولی است که باید استاندارد تولید شده باشد، اما می‌دانیم که اتفاق می‌افتد؛ با این وجود با توجه به کمبود بذر نسبت به زمین‌های زیر کشت ممکن است کشاورزان امسال بخشی از نیاز بذر خود را از این طریق تامین کنند.

رییس مرکز تحقیقات پنبه در پایان گفت: هر کس باید از هر کانالی که بذر می‌گیرد به این نکته دقت کند که این خطر در کمین است و کشاورزان باید با سموم آن را ضد عفونی کنند.