ناگفته‌هایی شنیدنی درباره معماری «تاج محل»

رویداد۲۴ در این مطلب همراه ما باشید تا با هم به این موضوع بپردازیم.

تاریخچه ساخت تاج محل

تاج محل پیش از آن که تبدیل به یکی از عجایب هفت‌گانه شود، هدیه‌ای عاشقانه از یک امپراتور مغولی بوده است! شاه جهان به عنوان یکی از امپراتوران مغول در چهارده سالگی عاشق ممتاز محل، دختری ایرانی و مسلمان شد و پس از مدتی نیز با او ازدواج کرد.

آن دو چیزی حدود ۱۸ سال با یکدیگر زندگی کردند تا این که ممتاز محل در ماه‌های آخر بارداری و در زمان تولد چهاردهمین فرزند خود از دنیا رفت. بعد از گذشت یک سال از مرگ ممتاز محل، امپراتور شاه جهان ساخت مقبره تاج محل را آغاز کرد.

بر اساس شواهد تاریخی موجود، ساخت مقبره مرمرین تاج محل نشان‌دهنده غم جانگداز شاه جهان برای مرگ همسرش است. ساخت این مقبره در سال ۱۶۴۳ به پایان رسید و تا چیزی حدود ۱۰ سال بعد از آن نیز باغ‌های این مجموعه و همین‌طور بنا‌های اطراف آن ساخته شدند.

جالب است بدانید هزینه‌ای که برای ساخت بنای تاج محل در آن زمان صرف شد چیزی حدود ۳۲ میلیون روپیه است که اگر بخواهیم آن را به دلار امروز تبدیل کنیم رقم سرسام آوری خواهد شد.
متاسفانه بعد از گذشت مدت کوتاهی از اتمام ساخت تاج محل، پسر شاه جنگی داخلی برپا کرد تا تخت پادشاهی را از پدر خود بگیرد. ادامه این جنگ نیز باعث ناتمام ماندن ساخت بنا در طول رودخانه شد.

طراحی و معماری تاج محل

یکی از مسائل جالب در رابطه با ساخت و طراحی تاج محل، وجود روایاتی مبنی بر آن است که معمار اصلی این بنا یک ایرانی بوده است. در این رابطه حکایاتی وجود دارد که بر اساس آن‌ها این افتخار به دو نفر به نام‌های استاد احمد لاهوری و استاد عیسی شیرازی نسبت داده شده است، بنابراین دور از ذهن نیست که معماری تاج محل، ترکیبی از معماری ایرانی و مغولی باشد. با این حال برخی نیز معتقدند که معماری تاج محل ترکیبی از سبک معماری هند، ایران، ترکیه و معماری اسلامی است. برخی از متخصصین نیز نشانه‌هایی از سبک‌های رومی و اروپایی را نیز در معماری این بنا مشاهده کرده‌اند.

بررسی معماری تاج محل

ساختمان مرکزی مقبره تاج محل دارای مرمر سفید نیمه شفاف است و بر روی آن حکاکی‌های زیبایی از طرح گل و منبت‌کاری‌هایی با استفاده از هزاران سنگ نیمه‌قیمتی توجه افراد را به خود جلب می‌کند. در نمای خارجی مقبره تاج محل، خوشنویسی‌های بسیاری از قرآن با یشم دیده می‌شود که برخی معتقدند به انتخاب فردی به نام امانت خان طراحی شده‌اند. در کنار این نوشته‌ها، طرح‌هایی از گل و گیاه با یشم و هم‌چنین مرمر سیاه نیز به چشم می‌خورد.

از مسائل جالبی که در رابطه با طراحی تاج محل به چشم می‌خورد طراحی مجموعه باغ‌های اطراف آن است. مردم در گذشته بر این باور بودند که این باغ‌ها با کمک رودخانه می‌توانند انعکاس زیبایی ایجاد کنند و مهم‌ترین اهداف طراحی آن‌ها نیز دقیقاً همین مسئله است، اما تحقیقاتی که اخیراً بر روی تاج محل صورت گرفته نشان می‌دهد که طراحی این باغ به شکلی است که با خورشید هم‌تراز گشته است.

 

بررسی معماری تاج محل

در کنار ویژگی‌هایی که تا به اینجا در رابطه با تاج محل و معماری آن اشاره کردیم، معماری این بنا دارای حقایق جالبی است که شاید کمتر کسی از آن‌ها باخبر باشد، برای مثال طراحان و معماران تاج محل در ساخت این بنا از فن خطای دید بسیاری استفاده کرده‌اند. وقتی برای اولین بار به دروازه اصلی تاج محل نزدیک می‌شوید به نظرتان می‌رسد که این بنا فوق‌العاده نزدیک و هم‌چنین بزرگ است، اما هر چه نزدیک‌تر می‌روید اندازه بنا به چشمتان کوچک‌تر خواهد آمد. علاوه بر این با وجودی که مناره‌هایی که اطراف این آرامگاه قرار گرفته‌اند کاملاً عمودی به نظر می‌رسند، اما در حقیقت مقداری کج هستند.

در داخل تاج محل، دو مقبره ممتاز محل و شاه جهان در وسط اتاقی هشت ضلعی قرار دارد که با سنگ‌هایی گران‌قیمت تزیین شده و دارای یک صفحه مرمرین است، اما جالب است بدانید که این مقبره مجلل فقط برای نمایش است و مقبره واقعی این دو نفر در زیر باغ و در یک اتاق آرام قرار گرفته است.

مسئله جالب دیگر در رابطه با معماری نقش جهان، تقارن عجیب این بناست. مناره‌هایی که در اطراف آرامگاه گنبدی قرار گرفته‌اند و هم‌چنین استخر مرکزی، به طور کامل منعکس‌کننده ساختمان اصلی بنا هستند. باغ‌های اطراف تاج محل به چند قطعه مربع شکل تقسیم شده‌اند و ساختمان‌های دو قلوی قرمز که مسجد شرقی و غربی را تشکیل می‌دهند نیز در توازن و هماهنگی این مجموعه نقش بسیار پررنگی را ایفا کرده‌اند.

در کنار این تقارن، یک نقطه متفاوت نیز به چشم می‌خورد. مقبره خالی شاه جهان که در سمت غربی محور مرکزی قرار گرفته است تعادل قرینگی بنا را به هم زده است، به همین دلیل نیز افسانه‌ها و باور‌هایی مبنی بر این شکل گرفته است که او هرگز نمی‌خواسته در آنجا به خاک سپرده شود.

احتمالاً کمتر کسی تا به حال از تغییر رنگ مقبره تاج محل در طول شبانه‌روز چیزی شنیده است. از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد و جالب معماری تاج محل آن است که رنگ آن به شکل مدام در حال تغییر است. این یعنی از طلوع تا غروب خورشید، آفتاب می‌تواند رنگ مقبره را تغییر دهد. در زمان طلوع خورشید تاج محل خاکستری و یا صورتی کم‌رنگ به نظر می‌رسد و زمانی که خورشید بالا می‌آید به رنگ سفید تبدیل می‌شود. در زمان غروب آفتاب، رنگ بنا پرتقالی شده و شب‌ها نیز آبی شفاف می‌گردد.

 

منبع: برترین ها