خروج افغان‌ها کدام بخش اقتصاد را تهدید می‌کند؟
خروج افغان‌ها از ایران سرعت گرفته است، ریزش ارزش پول ملی ایران از یک سو و رکود حاکم بر فضای اقتصادی از سوی دیگر مهاجران افغان را در تنگنا قرار داده است.
رویداد۲۴ هر چند خروج افغانی‌ها از ایران می‌تواند فرصت‌های شغلی که این گروه در اختیار داشتند را آزاد کند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی موارد پایین‌تر بودن دستمزد کارگران افغانی نسبت به ایرانی‌ها از یک سو و خلأ خروج آنها از بازار کار از سوی دیگر می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش دهد.
نبود الزام برای ارائه خدمات بیمه‌ای، مشکلات متعدد افغان‌هایی که به صورت غیر قانونی در ایران زندگی می‌کنند از سوی دیگر بسیاری از کارفرمایان را مجاب می‌کند از کارگران افغانی استفاده کنند.
بر اساس گزارش‌های غیر رسمی بیش از دو میلیون و پانصد هزار افغان در ایران زندگی می‌کنند و به عبارت دیگر ۱۰ درصد از بازار کار ایران را در اختیار دارند، اما نکته اینجاست که این کارگران اغلب در کار‌های ساده اشتغال دارند در حالی که جمعیت بیکار ایران در سال‌های اخیر با تغییر ماهیت آشکار به سمت تحصیلات رفته است به طوری که نرخ بیکاران تحصیل کرده در ایران افزایش قابل توجهی را در سال‌های اخیر تجربه کرده است.
در عین حال بررسی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد ایران اتفاقاً در حوزه کار‌های ساده با کمبود نیروی کار روبروست. دلیل این مدعا سخنان وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی است در خصوص این که صد هزار پیشنهاد شغلی از سوی جویندگان کار در سال ۹۴ در شده و این دسته افراد بیکاری را به فعالیت در این شغل‌ها ترجیح داده‌اند. این البته همه داستان نیست. کلاس کاری و نوع نگاه جامعه به فعالیت شغلی نیز در این امر بسیار دخیل است.
افغان‌ها در کدام بخش‌ها بیشتر فعالیت دارند؟
دسته بزرگی از کارگران افغان در بخش ساختمان مشغول به کار هستند. کارگرانی روزمزد با کار‌هایی سخت. هر چند در میان کارگران ساختمانی فعال، ایرانی نیز به چشم می‌خورد، اما سهم افغان‌ها بالاست. احمد تولا، یک انبوه‌ساز در اصفهان در این خصوص به خبرنگار ما گفت: اغلب در بخش ساختمان دستمزد کارگر ایرانی و افغانی یکی است، اما خروج افغان‌ها از بازار کار خلائی را ایجاد کرده است که این خلأ می‌تواند مجر به افزایش دستمزد شود و در نهایت این افزایش دستمزد تاثیرش را بر افزایش هزینه ساخت و ساز می‌گذارد و در نتیجه قیمت‌ها بالا می‌رود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران با کمبود کارگر در حوزه ساختمان روبروست، گفت: نیروی کاری که باید در بخش مسکن فعال شود، جوانی و قدرت نیاز دارد، اغلب نسل جدید ایران تمایلی به کارگری و فعالیت سخت شغلی ندارد و ترجیح می‌دهد کار‌های ساده‌تری را انجام دهد.
وی گفت: بخش عمده افغان‌ها هم اتفاقاً در کار‌های سخت و کارگری مشغول به کار هستند، مثلاً در بخش ساختمان و صنایع مرتبط با آن مثل سرامیک و کاشی‌سازی و گچ‌کاری و آجرپزی و … به گفته وی دستمزد‌ها در هر بخش متفاوت است، اما دستمزد کارگر ساده از ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان است و بسته به مهارتشان بیش از این رقم نیز می‌گیرند.
در عین حال یک انبوه ساز در تهران نیز این رقم را بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان اعلام کرد.
یکی از کارگران افغان، اما در خصوص وضعیت شغلی‌اش در ایران به خبرنگار ما گفت: من دوست دارم در ایران بمانم؛ چرا که فرزندانم اینجا آینده بهتری دارند، اما اصلاً نمی‌توانم هزینه‌های زندگی‌ام را تأمین کنم چرا که ماهانه حدود دو میلیون تومان درآمد دارم و چیزی برای پس‌انداز برایم باقی نمی‌ماند. این بحران جدی من است در حالی که باید بخشی از خانواده‌ام را نیز در افغانستان حمایت مالی کنم. در برخی موارد صاحب کار به استناد این که افغانی هستم حتی دستمزد واقعی من را نداده و آن را کسر کرده است.
او البته پرده از شیوه جالبی برای کار در ایران از سوی هموطنانش برمی‌دارد و می‌گوید: من به تازگی مستقل شده‌ام، اغلب کسانی که سال‌هاست در ایران کار می‌کنند، خودشان افغان‌های دیگر را می‌آورند و اینجا شغل به آنها می‌دهند، اما دستمزد را از کارفرما می‌گیرند، بخشی را برای خود بر می‌دارند و باقی را به کارگر تازه از راه رسیده می‌دهند، این طور باور کنید حتی در خیلی موارد ۴۰ هزار تومان در روز نیز دست کارگر افغان را نمی‌گیرد و همین‌ها عامل دیگر مهاجرت است چرا که با این وضعیت اقتصادی و ریال ارزان شده دیگر صرف نمی‌کند که ما فعالیت کنیم مخصوصاً برای کسانی که خودشان مستقیم دستمزد نمی‌گیرند و یک صاحب کار ایرانی و یک صاحب کار افغانی دارند.
مشاغل خدماتی با کمبود نیرو مواجه خواهند شد
از بخش مسکن و صنایع مرتبط با آن عبور کنیم به کارواش‌هایی می‌رسیم که در سطح کشور فعالند. نه فقط کارواش‌ها که مشاغلی در حوزه جمع آوری و تفکیک زباله، آجرپزی، … نیز با سهم بالای نیروی کار افغان امورات خود را می‌گذرانند. ایمان ربیعی، صاحب یک کارواش در منطقه مرکزی تهران در خصوص وضعیت به‌کارگیری نیرو‌های افغان می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد کارگران کارواش‌ها حداقل در تهران افغان‌ها هستند، دستمزد روزانه آنها برای کارواش‌های بدون انعام چیزی حدود صد هزار تومان و برای کارواش‌های با انعام نیزکمی بیش از این رقم است، اما موج مهاجرت افغان‌ها از ایران این حوزه را تحت تأثیر قرار داده است.
نجمان، سرکارگر افغانی این کارواش نیز می‌گوید: الان دیگر کمتر کسی از دوستان و آشنایان در افغانستان در صدد آمدن به ایران است، قیمت‌ها بالا رفته و ما که در همین کارواش به عنوان نگهبان می‌خوابیم، باید بخش مهمی از درآمدمان را صرف خورد و خوراک کنیم، در حقیقت چیزی نمی‌ماند تا برای خانواده‌هایمان بفرستیم.
او در پاسخ به این سوال که چگونه پول‌هایتان را حواله می‌کنید، گفت: اینجا برخی همشهریان ما هستند، پول را می‌گیرند، آن طرف به خانواده ما تحویل می‌دهند، البته بابت این کار دستمزد هم می‌گیرند. او در جواب این سوال که آیا این روش امنیت کافی را دارد، گفت: برخی موارد خیر، اگر شانس بیاوری هم بله.
او نیز حضور کارفرمایان افغانی که بخش مهمی از کارگران را تحت پوشش دارند و حقوق آنها را دریافت می‌کنند، تأیید کرد و گفت: اگر کسی برای افغان دیگری کار پیدا کند، حداقل یک سالی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد حقوق وی را می‌گیرد.
جمعیت پیر، روستای بحرانی
خروج نیروی کار افغان بخش کشاورزی ایران را نیز می‌تواند متأثر کند چرا که جمعیت روستاهای ایران در سال‌های اخیر تنها با کاهش روبرو نیست بلکه با پیری جمعیت در روستاها، پیش بردن کار‌های کشاورزی به کاری دشوار تبدیل شده است.
افغان‌ها در این سال‌ها به نیرو‌های کار فصلی تبدیل شده‌اند و در فصل‌های کار برای بیل‌زنی، میوه‌چینی، برداشت محصول و … اقدام می‌کنند. قیمت کارگر نیز در نقاط مختلف ایران متفاوت است، در شمال ایران و خراسان و کرمان و… ارزان‌تر از البرز و قزوین و مناطق مرکزی.
حالا برخی می‌گویند این وضعیت می‌تواند منجر به بروز بحران در روستا‌هایی شود که با جمیعتی مسن مواجه هستند و جوانانی مهاجرت کرده. طبیعتاً خروج نیروی کار افغان از این بخش‌ها خلائی جدی را در این حوزه ایجاد خواهد کرد.»
نبود الزام برای ارائه خدمات بیمه‌ای، مشکلات متعدد افغان‌هایی که به صورت غیر قانونی در ایران زندگی می‌کنند از سوی دیگر بسیاری از کارفرمایان را مجاب می‌کند از کارگران افغانی استفاده کنند.
بر اساس گزارش‌های غیر رسمی بیش از دو میلیون و پانصد هزار افغان در ایران زندگی می‌کنند و به عبارت دیگر ۱۰ درصد از بازار کار ایران را در اختیار دارند، اما نکته اینجاست که این کارگران اغلب در کار‌های ساده اشتغال دارند در حالی که جمعیت بیکار ایران در سال‌های اخیر با تغییر ماهیت آشکار به سمت تحصیلات رفته است به طوری که نرخ بیکاران تحصیل کرده در ایران افزایش قابل توجهی را در سال‌های اخیر تجربه کرده است.
در عین حال بررسی‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهد ایران اتفاقاً در حوزه کار‌های ساده با کمبود نیروی کار روبروست. دلیل این مدعا سخنان وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی است در خصوص این که صد هزار پیشنهاد شغلی از سوی جویندگان کار در سال ۹۴ در شده و این دسته افراد بیکاری را به فعالیت در این شغل‌ها ترجیح داده‌اند. این البته همه داستان نیست. کلاس کاری و نوع نگاه جامعه به فعالیت شغلی نیز در این امر بسیار دخیل است.
افغان‌ها در کدام بخش‌ها بیشتر فعالیت دارند؟
دسته بزرگی از کارگران افغان در بخش ساختمان مشغول به کار هستند. کارگرانی روزمزد با کار‌هایی سخت. هر چند در میان کارگران ساختمانی فعال، ایرانی نیز به چشم می‌خورد، اما سهم افغان‌ها بالاست. احمد تولا، یک انبوه‌ساز در اصفهان در این خصوص به خبرنگار ما گفت: اغلب در بخش ساختمان دستمزد کارگر ایرانی و افغانی یکی است، اما خروج افغان‌ها از بازار کار خلائی را ایجاد کرده است که این خلأ می‌تواند مجر به افزایش دستمزد شود و در نهایت این افزایش دستمزد تاثیرش را بر افزایش هزینه ساخت و ساز می‌گذارد و در نتیجه قیمت‌ها بالا می‌رود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ایران با کمبود کارگر در حوزه ساختمان روبروست، گفت: نیروی کاری که باید در بخش مسکن فعال شود، جوانی و قدرت نیاز دارد، اغلب نسل جدید ایران تمایلی به کارگری و فعالیت سخت شغلی ندارد و ترجیح می‌دهد کار‌های ساده‌تری را انجام دهد.
وی گفت: بخش عمده افغان‌ها هم اتفاقاً در کار‌های سخت و کارگری مشغول به کار هستند، مثلاً در بخش ساختمان و صنایع مرتبط با آن مثل سرامیک و کاشی‌سازی و گچ‌کاری و آجرپزی و … به گفته وی دستمزد‌ها در هر بخش متفاوت است، اما دستمزد کارگر ساده از ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان است و بسته به مهارتشان بیش از این رقم نیز می‌گیرند.
در عین حال یک انبوه ساز در تهران نیز این رقم را بین ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان اعلام کرد.
یکی از کارگران افغان، اما در خصوص وضعیت شغلی‌اش در ایران به خبرنگار ما گفت: من دوست دارم در ایران بمانم؛ چرا که فرزندانم اینجا آینده بهتری دارند، اما اصلاً نمی‌توانم هزینه‌های زندگی‌ام را تأمین کنم چرا که ماهانه حدود دو میلیون تومان درآمد دارم و چیزی برای پس‌انداز برایم باقی نمی‌ماند. این بحران جدی من است در حالی که باید بخشی از خانواده‌ام را نیز در افغانستان حمایت مالی کنم. در برخی موارد صاحب کار به استناد این که افغانی هستم حتی دستمزد واقعی من را نداده و آن را کسر کرده است.
او البته پرده از شیوه جالبی برای کار در ایران از سوی هموطنانش برمی‌دارد و می‌گوید: من به تازگی مستقل شده‌ام، اغلب کسانی که سال‌هاست در ایران کار می‌کنند، خودشان افغان‌های دیگر را می‌آورند و اینجا شغل به آنها می‌دهند، اما دستمزد را از کارفرما می‌گیرند، بخشی را برای خود بر می‌دارند و باقی را به کارگر تازه از راه رسیده می‌دهند، این طور باور کنید حتی در خیلی موارد ۴۰ هزار تومان در روز نیز دست کارگر افغان را نمی‌گیرد و همین‌ها عامل دیگر مهاجرت است چرا که با این وضعیت اقتصادی و ریال ارزان شده دیگر صرف نمی‌کند که ما فعالیت کنیم مخصوصاً برای کسانی که خودشان مستقیم دستمزد نمی‌گیرند و یک صاحب کار ایرانی و یک صاحب کار افغانی دارند.
مشاغل خدماتی با کمبود نیرو مواجه خواهند شد
از بخش مسکن و صنایع مرتبط با آن عبور کنیم به کارواش‌هایی می‌رسیم که در سطح کشور فعالند. نه فقط کارواش‌ها که مشاغلی در حوزه جمع آوری و تفکیک زباله، آجرپزی، … نیز با سهم بالای نیروی کار افغان امورات خود را می‌گذرانند. ایمان ربیعی، صاحب یک کارواش در منطقه مرکزی تهران در خصوص وضعیت به‌کارگیری نیرو‌های افغان می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد کارگران کارواش‌ها حداقل در تهران افغان‌ها هستند، دستمزد روزانه آنها برای کارواش‌های بدون انعام چیزی حدود صد هزار تومان و برای کارواش‌های با انعام نیزکمی بیش از این رقم است، اما موج مهاجرت افغان‌ها از ایران این حوزه را تحت تأثیر قرار داده است.
نجمان، سرکارگر افغانی این کارواش نیز می‌گوید: الان دیگر کمتر کسی از دوستان و آشنایان در افغانستان در صدد آمدن به ایران است، قیمت‌ها بالا رفته و ما که در همین کارواش به عنوان نگهبان می‌خوابیم، باید بخش مهمی از درآمدمان را صرف خورد و خوراک کنیم، در حقیقت چیزی نمی‌ماند تا برای خانواده‌هایمان بفرستیم.
او در پاسخ به این سوال که چگونه پول‌هایتان را حواله می‌کنید، گفت: اینجا برخی همشهریان ما هستند، پول را می‌گیرند، آن طرف به خانواده ما تحویل می‌دهند، البته بابت این کار دستمزد هم می‌گیرند. او در جواب این سوال که آیا این روش امنیت کافی را دارد، گفت: برخی موارد خیر، اگر شانس بیاوری هم بله.
او نیز حضور کارفرمایان افغانی که بخش مهمی از کارگران را تحت پوشش دارند و حقوق آنها را دریافت می‌کنند، تأیید کرد و گفت: اگر کسی برای افغان دیگری کار پیدا کند، حداقل یک سالی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد حقوق وی را می‌گیرد.
جمعیت پیر، روستای بحرانی
خروج نیروی کار افغان بخش کشاورزی ایران را نیز می‌تواند متأثر کند چرا که جمعیت روستاهای ایران در سال‌های اخیر تنها با کاهش روبرو نیست بلکه با پیری جمعیت در روستاها، پیش بردن کار‌های کشاورزی به کاری دشوار تبدیل شده است.
افغان‌ها در این سال‌ها به نیرو‌های کار فصلی تبدیل شده‌اند و در فصل‌های کار برای بیل‌زنی، میوه‌چینی، برداشت محصول و … اقدام می‌کنند. قیمت کارگر نیز در نقاط مختلف ایران متفاوت است، در شمال ایران و خراسان و کرمان و… ارزان‌تر از البرز و قزوین و مناطق مرکزی.
حالا برخی می‌گویند این وضعیت می‌تواند منجر به بروز بحران در روستا‌هایی شود که با جمیعتی مسن مواجه هستند و جوانانی مهاجرت کرده. طبیعتاً خروج نیروی کار افغان از این بخش‌ها خلائی جدی را در این حوزه ایجاد خواهد کرد.»
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
