نگاهی به تحولات اقتصادی ایران و جهان در هفته گذشته
رویداد۲۴ در نخستین روز هفته‌ای که گذشت، نسبت به هفته آخر خرداد ماه قیمت سکه برخلاف اونس طلا روند نزولی داشته است. فعالان اقتصادی این افت را ناشی از کاهش بهای دلار در بازار داخلی می‌دانند که با کاهش یک و نیم درصدی به نزدیکی مرز ۱۳ هزار تومانی حرکت کرده است.
روز یکشنبه قیمت دلار نوسان چندانی را تجربه نکرد تا برای دهمین روز متوالی در بازه ۱۳ هزار تومان حرکت کند. مطابق نمودار در روز دوشنبه دلار و سکه نسبت به روز اول هفته به ترتیب یک دهم و هفت دهم به حداکثر قیمت خود در این هفته رسیده است. سپس روند نزولی را طی کرده‌اند.
در آخرین روز این هفته دلار و سکه اندکی افزایش را تجربه کرد. روز پنجشنبه شاخص ارزی ۱۰ تومان افزایش قیمت را ثبت کرد و به بهای ۱۳ هزار و ۱۳۰ تومان رسید. در بازار سکه نیز این فلز گرانبها با رشد ۵ هزار تومان به بهای ۴ میلیون و ۶۳۰ هزار تومان رسید.
تحلیل‌های متفاوتی درباره آینده دلار در تابستان وجود دارد. برخی معتقدند دلار در تابستان روند آرامی را مانند بهار خواهد داشت؛ عده‌ای دیگری معتقدند بازار با افزایش تدریجی تقاضا می‌تواند به سطوح بالاتر برود؛ گروه دیگری نیز بر این باورند که با توجه به شرایط کلی اقتصادی و غیراقتصادی، پیش‌بینی‌های بلندمدت برای قیمت دلار از اعتبار برخوردار نیست.
روند قیمت دلار و سکه
پس از چهار افت پیاپی، شاخص سهام روز یکشنبه به دلیل فروکش کردن هیجانات مربوط به تنش‌های منطقه‌ای پایان هفته، صعودی سه هزار و ۵۷۴ واحدی را تجربه کرد. همچنین استدلال میشود عقب‌نشینی فروشندگان به این روند کمک کرده است. در ادامه بازار سهام با رشد ۲.۱۵ درصدی در شاخص کل به محدوده جدید ۲۴۲ هزار واحدی وارد شد. در روز چهارشنبه شاخص کل سهام در ادامه سیر صعودی خود ۱.۴ درصد افزایش یافت و ضمن ثبت چهارمین رشد متوالی در ارتفاع بی‌سابقه ۲۴۸ هزار و ۵۷۸ واحد ایستاد.
از دلایل وقوع این اتفاق می‌توان به گزارش‌های مطلوب عملکرد ماهانه شرکت‌های بورسی و دریافت سیگنال‌های مساعد از بازار جهانی اشاره کرد.
روند تغییرات شاخص کل سهام
در این هفته اینستکس راه‌اندازی شد. گفته میشود اینستکس نیاز به یک منابع ورودی دارد تا ایران از طریق آن بتواند، کالاهای وارداتی را در اروپا خریداری کند. این منابع از طریق صادرات نفت یا کالاهای غیرنفتی از ایران به اروپا و یا تخصیص خط اعتباری از اروپا یا کشور ثالث به ایران محقق خواهد شد. در این مکانسیم ایران می‌تواند با نگهداری درآمد حاصل از فروش نفت به کشورهای اروپایی در اینستکس، نیاز وارداتی خود را از طریق اروپا با استفاده از این درآمد ذخیره شده تأمین نماید. در این سازوکار ایران به طور مستقیم به درآمدهایش دسترسی ندارد، بلکه فقط می‌تواند برای پرداخت تعهدات خود در قبال خرید کالا از شرکت‌های اروپایی از طریق این کانال اقدام کند. در واقع اروپا با ایجاد این کانال تجارتش با ایران را از تحریم‌های آمریکا مصون می‌دارد. اما به اعتقاد کارشناسان، شرکت‌های اروپایی تمایلی به تقبل ریسک خرید نفت از ایران ندارند.
مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به سهم ۴۰ درصدی سپرده‌های اشخاص حقوقی از نقدینگی پیشنهاد کرد سال آینده از سود سپرده‌های این اشخاص مالیات دریافت شود. در این گزارش عنوان شده است معافیت مالیاتی سپرده‌گذاری به ضرر تولید است. کاهش نرخ بهره موثر برای سپردهگذاران و در نتیجه اقتصادی شدن بسیاری از پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بخش واقعی اقتصاد، افزایش تمایل فعالان اقتصادی به استفاده از منابع داخلی شرکت و ایجاد بستر سیاست‌گذاری مالی برای دولت از جمله مزایای این طرح برشمرده شده است. همچنین کاهش منابع پایدار بانک‌ها و کاهش توان تسهیلات‌دهی و همچنین امکان انتقال بار مالیاتی به بانک و افزایش هزینه تمام شده و در نتیجه افزایش نرخ سود تسهیلات به عنوان اثرات احتمالی این سیاست نیز از ضررهای این طرح عنوان میشود. البته با توجه به تجربه متعدد ناموفق دولت‌های پیشین در هدایت نقدینگی به سمت تولید موفقیت این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. همچنین با توجه به کاهش منفی ۹.۶ درصدی رشد صنعت کشور در سال ۱۳۹۷ پژوهش‌های مجلس در گزارشی دیگر علاوه بر تحریم‌ها موانع متعددی در دو بعد ساختاری و کلان برای رونق صنعت کشور برشمرده است که از جنبه ساختاری به فقدان استراتژی توسعه صنعتی، فقدان نگاه صادرات‌محو و ضعف نهاد حقوق مالکیت اشاره شده است. در بعد کلان نیز از عوامل ضدرونق در حوزه ارزی، بیمه‌ای، مالیاتی، گمرکی، تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش و فضای کسب‌وکار نام برده شده است.
قیمت خودرو مانند دو هفته پیش همچنان روند نزولی را دنبال کرده است. آرامش در بازارهای مالی و کاهش تقاضا می‌تواند از دلایل این کاهش باشد. البته با اعلام خبر تکمیل و عرضه خودروهای ناقص به بازار به نظر می‌رسد برخی از واسطه‌ها تلاش کردند پیش از عرضه این محصولات، خودروهای خود را وارد بازار کنند که این مسئله موجب افزایش تعداد فروشنده در مقابل کاهش تعداد خریدار شده و شیب کاهش قیمتی این محصولات را تندتر کرده است. همچنین در این هفته بلومبرگ در گزارشی با اشاره به استقبال از تولید بیت کوین در ایران به دلیل برق ارزان عنوان کرده است استخراج هر واحد بیت کوین در ایران با برق ارزان ۱۰۸ میلیون تومان سود عاید معدن کار بیت کوین می‌کند.
تحولات بین‌المللی
اونس طلا که از حدود یک ماه پیش سیر صعودی را آغاز کرده بود در روز سه شنبه به رقم بی‌سابقه یک هزار و ۴۴۰ دلار رسیده است که بیشترین میزان در ۶ سال اخیر بوده است. در این یک ماه بازدهی شاخص اونس در بازارهای جهانی بیش از ۱۲ درصد بوده است.
ادامه جنگ‌های تجاری، اعلام خبر تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، اعلام تصمیم فدرال‌رزرو و بانک مرکزی اروپا برای کاهش نرخ بهره به منظور جلوگیری از کند شدن رشد اقتصاد جهانی و مفهوم تقاضای پناهگاه امن از جمله دلایل رشد قیمت اونس طلا ذکر میشود.
مفهوم تقاضای پناهگاه امن به این معنی است که طلا در بین تمامی بازارهای آلترناتیو، مطمئن‌ترین پناهگاه برای مقاطع ریسکی است. به همین دلیل عمده سرمایه‌گذاران در هنگام عدم‌قطعیت به خرید این دارایی روی می‌آورند. در ادامه در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه قیمت اونس طلا به نزدیک یک هزار و ۴۰۰ دلار نزول پیدا کرده است.
در مجموع تغییرات قیمت هر اونس طلا در این هفته در حدود ۱.۴ درصد افزایش یافته است.
روند قیمت اونس طلا در هفته گذشته (بر حسب دلار)
قیمت نفت برنت در روز شنبه با ۱.۶ درصد افزایش نسبت به روز جمعه به ۶۵.۳۱ دلار رسیده است. در معاملات روز چهارشنبه نیز بازار جهانی تحت تأثیر کاهش بیش از حد انتظار ذخایر نفت آمریکا و نگرانی‌ها نسبت به تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه، بیش از یک درصد افزایش یافت.
قیمت نفت اوپک نیز در روز دوشنبه نسبت به آخرین روز هفته قبل دو درصد افزایش را تجربه کرده است. در ادامه قیمت نفت اوپک روند نزولی را طی کرده و در پنجشنبه به حداکثر قیمت خود در این هفته رسیده است. همچنین در این هفته بانک اچ اس بی سی پیش‌بینی کرد چشم‌انداز کاهش نرخ‌های بهره آمریکا باعث شود قیمت نفت در ماه‌های آینده با فشارهای افزایشی بیشتری روبه‌رو شود.
روند قیمت نفت اوپک و برنت در هفته گذشته (بر حسب دلار)
در این هفته مانند هفته قبل دوباره بحث رشد اقتصادی خیره‌کننده ویتنام بازتاب داشته است. بلومبرگ در گزارشی اعلام کرده است سریعترین رشد اقتصادی کشورهای جنوب شرقی آسیا همچنان مربوط به ویتنام است.
در این گزارش آمده است رشد اقتصادی این کشور در فصل دوم ۲۰۱۹ به ۶.۷ درصد رسیده است. صندوق بین‌المللی پول نیز پیش‌بینی کرده است که رشد اقتصادی ویتنام تا سال ۲۰۲۴ نیز از پایین‌تر از هفت درصد نباشد.
این کشور که در ۳۰ سال پیش یکی از فقیرترین کشورها در سطح جهان بود، با اجرای اصلاحات اقتصادی در سال ۱۹۸۶ و با پذیرش آزادسازی تجاری، کاهش محدویت‌ها و هزینه‌های کسب و کار و افزایش سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و سرمایه فیزیکی به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است. مطابق آمار سازمان تجارت جهانی صادرات این کشور در سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ بیش از ۲۳ برابر شده است.
علاوه بر این، به اعتقاد کارشناسان تجارت آزاد بین ویتنام و آمریکا و جنگ تجاری بین چین و آمریکا مزیت‌های قابل توجهی برای اقتصاد ویتنام ایجاد کرده است. بدون تردید، تجربه موفق ویتنام در شکوفایی اقتصادی می‌تواند چراغ راه بسیاری از کشورهای در حال توسعه مد نظر قرار گیرد.
روند رشد اقتصادی ویتنام در سالهای گذشته (بر حسب درصد)
نشریه اکونومیست در سرمقاله خود به این مطلب اشاره کرده است که در صورت پیروزی حزب کارگر در انتخابات بعدی بریتانیا افراط گرایی سوسیالیستی در این کشور افزایش یافته و ارتباطات مالی بریتانیا با اتحادیه اروپا در آینده نزدیک دچار تهدید جدی خواهد شد که این مسئله ضمن آسیب زدن به جایگاه لندن و تأثیر منفی بر رشد اقتصادی اتحادیه اروپا، تغییر عملکرد سیستم مالی جهان را به دنبال خواهد داشت. همچنین در این هفته بخش تحقیقات اکونومیست ضمن پیش‌بینی رشد ۲.۸ درصدی از اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۹ از کاهش این رشد در سال ۲۰۲۰ و رسیدن به ۲.۶ درصد خبر داده است. در این تحقیق به ۱۰ سناریوی مؤثر در کاهش رشد اقتصاد جهان اشاره شده است که از افزایش تنش تجاری آمریکا و چین، رکود ناشی از بدهی شرکت‌های آمریکا و افزایش انواع ریسک در بازارهای نوظهور به عنوان مهم‌ترین عوامل تهدید برای اقتصاد جهانی نام برده شده است.
از دیگر تحولات مهم هفته اخیر می‌توان به توافق تجاری اتحادیه اروپا با کشورهای آمریکای لاتین، نشست گروه ۲۰ و انتخابات شهرداری استانبول اشاره کرد. در همین راستا، نیویورک تایمز از توافق تجاری اتحادیه اروپا با کشورهای آمریکای لاتین شامل برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه خبر داده است.
بر اساس این توافق مقادیر قابل توجهی از ارزش تعرفه‌های بین این کشورها حذف خواهد شد. دو منطقه آمریکای لاتین و اتحادیه اروپا در مجموع ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را بر عهده دارند. انتطار می‌رود این توافق تأثیر مثبتی بر رشد اقتصاد جهانی داشته باشد. در این هفته نشست گروه ۲۰ نیز در اوزکای ژاپن برگزار شد.
اخبار منتشر شده از این نشست مثبت بوده و در بیانیه پایانی بر کاهش موانع تجاری و اقدامات یکجانبه به منظور حفظ ثبات و رشد اقتصاد جهانی تأکید شده است. در این نشست رئیس جمهور آمریکا و رئیس‌جمهوری چین توافق کردند مذاکرات ادامه یابد و تعرفه جدید بر کالاهای صادراتی طرف مقابل اعمال نشود.
البته تحلیل‌گران معتقدند حصول توافق فراگیر بین این کشورها در زمینه کاهش موانع تجاری با چالشهای جدی مواجه است. انتخابات شهرداری استانبول ترکیه در این هفته برگزار شد.
در این انتخابات نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق در رقابت بر حزب حاکم عدالت و توسعه به پیروزی رسیده است. به اعتقاد کارشناسان انتخابات شهرداری استانبول انتخابات محلی نیست و در آینده انتخاب رئیس جمهور ترکیه بسیار مؤثر است. با توجه به اینکه عامل بحران اقتصادی، افزایش نرخ بیکاری و کاهش ارزش لیر در برابر دلار در سالهای اخیر به حزب حاکم نسبت داده میشود، تأثیر نتایج این انتخابات در آینده ترکیه و سیاست این کشور در سطح بین المللی بسیار حائز اهمیت است.
در نهایت با نگاه به آنچه در اقتصاد دنیا رخ داده است می توان گفت: مرور تحولات هفته گذشته نشان می‌دهد که رویدادهای مثبتی در راستای بهبود رشد اقتصاد جهانی رخ داده است. نتایج مثبت نشست گروه ۲۰، شروع به کار اینستکس و توافق اتحادیه اروپا با کشورهای آمریکای لاتین از جمله این اتفاقات امیدوار کننده بوده است.
در مقابل پیش‌بینی کاهش رشد اقتصادی جهان در سال ۲۰۲۰ و افزایش ریسک در بازارهای نوظهور نگرانی‌ها درباره تهدید رشد اقتصاد جهانی را افزایش داده است. در سطح داخلی نیز مطابق هفته قبل بحث افزایش درآمدهای مالیاتی مورد توجه تحلیل‌گران و سیاست‌گذاران کشور بوده است. علاوه بر این، رشد منفی بخش صنعت، ضرورت شناسایی دقیق و رفع موانع ساختاری و کلان در بخش صنعت برای اصلاح ساختار اقتصادی و حرکت به سمت رونق در این بخش را بیش از پیش نمایان می‌سازد. همچنین در این هفته قیمت دلار، سکه در داخل تقریباً هم جهت با قیمت نفت و طلا بوده است.
