چند و چون نامه حسن روحانی به امانوئل مکرون

رویداد۲۴ عراقچی با پیام مکتوب روحانی برای ماکرون عازم پاریس شد. به موازات افزایش تنش‌ها در منطقه و در شرایطی که بریتانیا، به عنوان طرف اروپایی برجام، خود به عامل تشدید تنش‌ها تبدیل شده است، فرانسه در راه میانجی‌گری قدم بر می‌دارد. در حالی که ماکرون بار‌ها با تماس تلفنی و اعزام نماینده از ایران خواسته به برجام پایبند بماند، ظاهرا این بار ایران است که می‌خواهد درخواست خود را به وضوح به گوش فرانسوی‌ها برساند. 

موضوع توقیف نفتکش بریتانیایی پای یکی از طرف‌های اروپایی برجام را به تنش‌ها در منطقه باز کرده است. اکنون عادل المهدی، نخست وزیر عراق در تهران است تا شاید بتواند ماجرای توقیف نفتکش‌ها را رتق‌وفتق کند و وزیر خارجه عمان هم به زودی به تهران سفر می‌کند. 

اما ایران درخواست‌هایی دارد که در چند روز اخیر بار‌ها از زبان وزیر امور خارجه و رییس جمهور بیان شده است. ظریف در سفر اخیر خود به نیویورک خواستار رفع تحریم‌ها شد و صبح امروز سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امورخارجه در توئیتی از سفر معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران به پاریس با پیام مکتوب رئیس جمهوری خبر داد. 

ارسال پیام روحانی به ماکرون در شرایطی اتفاق می‌افتد که امانوئل بن، نماینده ماکرون دوبار به تهران سفر کرد و خواستار کاهش تنش‌ها و متعهد ماندن ایران به برجام شد. 

فرانسه به دنبال راهکار جدیدی برای آغاز «گفتگو‌های سه‌جانبه آمریکایی- اروپایی- ایرانی که بدون پیش‌شرط به همه پرونده‌ها می‌پردازد» است اما در شرایطی که اروپایی‌ها عملا هیچ اقدام عملی برای کاهش اثر تحریم‌ها انجام نداده اند، ایران به دنبال یک دستاورد ملموس است. مقامات ایرانی بار‌ها این درخواست خود را مطرح کرده‌اند و پیام مکتوب رییس جمهور ایران به ماکرون را می‌توان در این جهت دانست.

به اعتقاد دکتر علی بیگدلی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اروپا «دو انتظار مهم ایران یعنی صدور روزانه یک میلیون بشکه در روز به اتحادیه اروپا و برداشتن موانع شبکه‌های بانکی، انتظار سنگینی است که اتحادیه اروپا توانایی پاسخگویی به آن را ندارد.»

دکتر خطار ابودیاب، استاد علوم سیاسی مرکز بین المللی ژئوپلتیک در پاریس می‌گوید هدف فرانسه این است که ایران در ازای کاهش تحریم‌ها و صدور معافیت‌های جدید فروش نفت از سوی واشنگتن، نباید هیچ اقدامی برای نقض توافق هسته‌ای انجام دهد. به اعتقاد او فقدان اعتماد و بالا بودن سقف توقعات دو طرف، پذیرش چنین طرحی را غیرممکن می‌کند. از این رو، فرانسه دنبال این است که تا زمان برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر آینده زمان بخرد.

اما با توجه به شرایط دشوار منطقه و فشار‌های سنگین آمریکا به اتحادیه اروپا چرا فرانسه به دنبال میانجی‌گری در روابط است؟

علی بیگدلی، کارشناس مسائل اروپا در این زمینه گفت: در حال حاضر دو مشکل با غربی‌ها داریم: یکی مشکل قبلی با آمریکا و دیگری مشکل جدید با انگلستان. در این میان فرانسه بیش از کشور‌های دیگر تصمیم به پادرمیانی برای حل مشکل دارد. با توجه به اظهارنظر‌هایی که آقای ماکرون در جهت حفظ برجام کرده، هدف او این است که برجام را زنده نگه دارد تا بتواند از اتحادیه اروپا قطب بزرگی در برابر آمریکا بسازد. فرانسه خیلی تمایل ندارد آمریکا نقطه حساس و تصمیم‌گیر در نظام بین الملل شود. اگر چنین اتفاقی بیافتد اتحادیه اروپا از بین خواهد رفت.

 

او افزود: با توجه به اینکه فرانسه موسس اتحادیه اروپا است تلاش می‌کند اتحادیه را نگه دارد و با توجه به مساله برگزیت مسئولیت فرانسه در حفظ برجام و اتحادیه اروپا بیشتر از گذشته می‌شود. اروپا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های سخاوتمندانه‌ای که آمریکا در اروپا انجام داده است نمی‌تواند با آمریکا مقابله مستقیم کند، بنابر این ماکرون تلاش دارد نقاط جدیدی در روابط بین ایران و آمریکا به وجود بیاورد که کار بسیار سختی است. 

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد قصد ایران از ارسال پیام مکتوب به فرانسه گفت: با توجه به شرایطی که به وجود آمده، دو طرف تلاش می‌کنند بحران را مدیریت کنند که البته سفر عراقچی فقط به خاطر برجام و اینستکس نیست و حتما با مساله نفتکش‌ها هم مرتبط است. علاوه بر این این پیام مکتوب با تصمیمات روحانی در خصوص کاهش تعهدات برجامی در ارتباط است تا شاید بتوانند راه‌های جدیدی باز کنند.

بیگدلی در مورد اهمیت دیپلماتیک این سفر گفت: «اگرچه اروپایی‌ها در انجام تعهداتشان کوتاهی کردند، اما ما نباید اتحادیه اروپا را از دست بدهیم. حتی بازی کردن با اتحادیه اروپا به نفع ماست و می‌توانیم همه در‌های دیپلماسی خارجی خود را به روی دنیا نبندیم.»

غیر از فرانسه سایر طرف‌های اروپایی برجام هم بار‌ها خواستار کاهش تنش‌ها در منطقه و متعهد ماندن ایران به برجام شده اند. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در این راستا به تهران سفر کرد. جرمی هانت با وجود اختلاف شدید در مورد توقیف نفتکش‌ها با ایران بازهم خواستار ادامه برجام شد. با توجه به نزدیک شدن مجمع عمومی سازمان ملل در شهریور ماه به نظر می‌رسد طرف‌های اروپایی سعی دارند زمان بخرند و تا حد ممکن راه دیپلماسی را باز نگه دارند.

علی بیگدلی در این باره گفت: یکی از دلایل اینکه جرمی هانت گفت مساله کشتی‌ها به برجام ربطی ندارد و تحت سلطه تصمیم گیرندگان آمریکا نیستیم این است که نمی‌خواهد خودش را کاملا از اتحادیه اروپا جدا کند. از طرفی آمریکا هم گفته انگلیس خودش از کشتی‌هایش محافظت کند. انگلیس در برزخ قرار دارد و تلاش می‌کند اتحادیه اروپا را از دست ندهد. حفظ برجام در راستای حفظ اتحادیه اروپاست و این یک بازی سیاسی است که انگلیسی‌ها با توجه به شرایط ناگوار انگلستان وارد آن شده اند. انگلیس بلاتکلیف است که به سمت امریکا برود یا در اتحادیه اروپا بماند. 

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد دیپلماسی ایران در دو ماه باقی مانده تا مجمع عمومی سازمان ملل گفت: تا رسیدن به مجمع عمومی، هم ما هم اتحادیه اروپا و هم آمریکا باید هر کاری می‌توانند انجام دهند. بهترین راه این است که با وساطت جانانه اتحادیه اروپا، آمریکا فشار‌های تحریمی را کاهش دهد. همچنین امیدواریم مساله نفتکش‌ها به زودی با وساطتت‌های نخست وزیر عراق و وزیر خارجه عمان حل شود.

بیگدلی گفت: مشکل ما با فشار‌های جانکاه آمریکا است. در آن طرف آدم نرویی قرار گرفته که کار را مشکل می‌کند، اما نباید بگذاریم تنش‌ها تا مجمع عمومی ادامه پیدا کند که باز نطق‌های آتشین کار را خراب‌تر کند. البته زمزمه‌هایی وجود دارد که ترامپ تجدید نظر‌هایی در کارمندان کاخ سفید خواهد کرد. ظاهرا این مساله به خصوص در مورد جان بولتون یک مقدار نسبت به گذشته جدی‌تر شده است. جنگ به نفع هیچ کدام از طرفین نیست.