پتانسیل‌های گردشگری کشاورزی در منطقه آزاد ارس

منطقه آزاد تجاری ارس در ۵۱ هزار هکتار در شمال غرب ایران در نقطه صفر مرزی در مجاورت با کشورهای ارمنستان، آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان استقرار یافته و یک ظرفیت بزرگی برای توسعه کشاورزی منطقه محسوب می شود و می‌توان گفت فعالیت های تولیدی در شهرستان جلفا به دلیل واقع شدن در این منطقه از معافیت مالیاتی برخوردار است.

عبور رودخانه مرزی ارس از آذربایجان شرقی سبب شده تا این استان به یکی از مناطق سرسبز و خوش‌آب و هوا که استعداد بالایی در زمینه تولیدات باغی، کشاورزی و آبزی‌پروری دارد، تبدیل شود. این منطقه تاکنون در حوزه کشاورزی توسعه خوبی را تجربه کرده و امروز به هابمحصولات گلخانه‌ای کشور نیز تبدیل شده است و می تواند الگویی برای دیگر استان ها باشد.

صادرات کالاهای کشاورزی با ۱۳ و نیم درصد بعد از فلزات، بیشترین سهم را از کل صادرات استان به خود اختصاص داده‌ اند که این مهم نیازمند شناساندن این ظرفیت ها و حمایت از آنها است.

در ادامه به معرفی برخی از مهمترین ظرفیت های کشاورزی در منطقه آزاد ارس و تولید این منطقه می پردازیم؛

آشنایی با ظرفیت های کشاورزی در منطقه آزاد ارس

دشت  ۱۸۰۰ هکتاری گردیان یکی از بسترهای مناسب تولید محصولات باغی است که ظرفیت صادرات کالا را نیز دارا است و می تواند منبع در آمدی مناسب برای کشاورزان منطقه باشد.

۱۴۲۱ هکتار از این زمین ها به احداث باغ (زردآلو، انگور، پسته، آلبالو، فندق، سیب و مابقی کشت مخلوط) و ۴۱۲ هکتار برای زراعت (یونجه، ذرت علوفه ای و جالیز در کنار گندم و جو) در اختصاص پیدا کرده است و حدود ۲۰ هزار تن انواع محصولات باغی در این دشت تولید می شود. همچنین باید گفت دشت گردیان توانایی ایجاد اشتغالزایی برای حدود ۱۵۶۰ نفر از افراد بومی منطقه را دارد.

دشت گلفرج نیز با مساحت ۱۲۴۵۰ هکتار نیز یکی از طرح های مهم بخش صنعت کشاورزی منطقه آزادا رس و استان محسوب می‌شود که با هدف استفاده حداکثر از پتانسیل آبی رودخانه ‏های مرزی کشور مورد استفاده قرار گرفته است.

بخش مهمی از صادرات کشاورزی منطقه آزاد ارس از تولیدات گلخانه‌ای است. وجود  ۱۴۰ هکتار سایت گلخانه ای در منطقه و فعالیت ۴۱ واحد گلخانه ای نشان بر اهمیت این صنعت در منطقه و موفقیت روز افزون آن دارد.

مجتمع گلخانه ای ارس به مساحت ۱۴۰ هکتار در شهر جلفا در کنار رود پر آب ارس قرار گرفته است. مطالعات اولیه این مجتمع در سال ۱۳۸۶ صورت گرفته و بعد از آماده سازی زیر ساخت ها واگذاری قطعات از سال ۱۳۹۰ شروع شده است. این مجتمع شامل ۱۰۲ قطعه بوده و مساحت هر قطعه بطور متوسط ۵ هزار متر مربع است.

به گفته معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ارس، درسال ۹۶ میزان کشت گلخانه ای ۵۰ هکتار بود که این میزان در سال ۹۷ به ۷۳ هکتار هزار رسید که قرار است امسال به ۹۰ هکتار برسد و ۱۶۰ هکتار دیگر به کشت محصولات گلخانه ای ارس اضافه شود.

در همین خصوص صفر شاسفند گفته بود بیشترین میزان سرمایه گذاری در منطقه آزاد ارس مختص به حوزه کشاورزی است و کشاورزی در منطقه خداآفرین بیشترین توسعه را به همراه داشته است.

وجود ظرفیت های ارزشمند برای گردشگری کشاورزی در منطقه آزاد ارس

ایران از نظر ظرفیت‌های موجود در صنعت گردشگری کشوری بسیار غنی است، با توجه به درآمدزایی و ارزآوری این صنعت، ضروری است این ظرفیت‌ها شناسایی شده و برای اجرای آن برنامه ریزی اصولی و هدفمند صورت گیرد.

گردشگری کشاورزی (AGRO TOURISM) یا (Farm Tourism) به‌گونه‌ای از گردشگری اطلاق می‌شود که هدف از سفر، بازدید تفریحی یا علمی از مزارع کشاورزی، باغ‌ها و دامپروری‌ها است که فرد بازدیدکننده از نزدیک از تمامی مراحل تولید تا فرآوری محصولات دانش کسب کرده یا به‌صورت فعال در بخشی از فعالیت مشارکت می‌کند. این نوع توریسم که مدت‌ها است در اروپا به عنوان یک کسب و کار ارزشمند شناخته شده است، به مقاصد محبوبی در محدوده‌های کشاورزی و مزارع آمریکای شمالی نیز تبدیل شده است.

 گردشگری مرزعه از جمله ظرفیت حوزه گردشگری است که تاکنون توجهی زیادی به آن نشده، در حالی که می‌توان با برنامه ریزی، زمینه بازدید گردشگران و آشنایی آنان با جاذبه‌های بکر و متنوع روستاها را فراهم کرد.

منطقه آزاد ارس ، به خاطر داشتن نواحی کشاورزی و باغات زیبا و فراوان، مستعد راه اندازی «گردشگری کشاورزی» است. باغ های وسیع و متنوع این منطقه به همراه گلخانه هایی پر از میوه و صیفی‌جات این پتانسیل را برای منطقه به ارمغان آورده که با معرفی و گشت‌زنی در این محدوده ها بتوانند هم محصولات خود را معرفی کنند و هم به رونق این صنعت در منطقه کمک کند.

این نوع از گردشگری می تواند در وهله اول در توسعه صنعت گردشگری در منطقه موثر باشد و در وهله بعدی موجب ارتقاء سبک زندگی کشاورزان و در آخر توسعه روستایی شود؛ چرا که در این نوع از گردشگری، گردشگر می تواند به صورت مستقیم از محصولات مزارع و باغ ها خرید کند و حتی در برخی موارد در چیدن محصولات به کشاورز کمک کند و با ماندن در اقامتگاه های بوم گردی به اقتصاد روستا کمک کند.