احتمال تعطیلی اضطراری سه روزه بورس

رویداد۲۴ «این اتفاق همانند زلزله چند‌ریشتری است که خاورمیانه و حتی جهان را می‌لرزاند و پس‌لرزه‌هایی خواهد داشت که قطعا بازتاب آن در حوزه اقتصاد مشاهده می‌شود»؛ این تفسیری است که یکی از فعالان بازار سرمایه بعد از به‌شهادت‌رسیدن سردار سرلشکر قاسم سلیمانی به ما می‌گوید. در پی اقدام آمریکا در به‌شهادت‌رساندن سردار سلیمانی، بازار‌های جهانی از نفت گرفته تا طلا همگی در یک شوک بزرگ فرو‌رفتند.

 

بلافاصله بعد از درج این خبر، شاخص‌های سهام آمریکا و دیگر نقاط جهان در معاملات سقوط کرده و دارایی‌های امن مانند ین و طلا صعود کردند. گفتگو‌ با فعالان و کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد بازار سرمایه داخلی در هفته جاری شاهد نوسانات جدی خواهد بود. در میان گفتگو با این فعالان می‌توان ردپای احتمال تعطیلی بازار را دید که در صورت اتفاق، بازتاب گسترده‌ای خواهد داشت. یکی از مطلعان ما در سازمان بورس پیش‌بینی می‌کند قطعا هیجان فعالان بازار در هفته پیش‌رو زیاد خواهد بود و اگر بازار به تعطیلی هم نرسد، منفی خواهد بود.

 

فعالان بازار اگرچه توصیه‌شان این است که بازیگران بازار سرمایه از هرگونه اقدام هیجانی پرهیز کنند و منتظر بمانند تا تصمیم دولت در سطح کلان در این زمینه روشن شود؛ اما نگرانی‌ها در میان آن‌ها درباره سرنوشت بازار داخلی و جهانی بعد از این اتفاق بسیار جدی است.

 

برخی فعالان بازار سرمایه با اتکا بر دستورالعمل اجرائی شرایط اضطراری تأییدشده در شورای عالی بورس (در سال ۹۰) خواهان تعطیلی سه‌روزه معاملات بازار سهام شدند. در پی این درخواست، خبری مبنی بر تشکیل یک جلسه فوری سازمان بورس با ۵۰ شرکت شاخص‌ساز برای حمایت از بازار گزارش شده است.

---

سقوط شاخص‌های سهام در بازار جهانی
شاخص‌های سهام وال‌استریت پس از حمله هوایی آمریکا در بغداد که به شهادت سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه و ابومهدی المهندس، معاون حشد‌الشعبی منجر شد، سقوط کردند. شاخص VIX که نوسان قیمت سهام را نشان می‌دهد، بیشترین میزان افزایش را از آگوست سال ۲۰۱۹ داشت. شاخص سهام استاکس اروپا ۶۰۰ هم کاهش پیدا کرد؛ اما سهام شرکت‌های انرژی پس از صعود بیش از چهار‌درصدی قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت از روند کاهشی تبعیت نکردند.

اکثر شاخص‌های سهام بازار آسیا روند رشد خود را معکوس کرده یا رشدشان را از دست دادند. ارزش ین ژاپن که یکی از دارایی‌های امن به شمار می‌رود، افزایش یافت؛ اما بازار ژاپن به مناسبت تعطیلات بسته بود. طلا به بالاترین حد در چهار ماه گذشته صعود کرد و در شرایطی که اوراق قرضه دولتی در سراسر جهان صعود کردند، بازده اوراق خزانه ۱۰‌ساله آمریکا در آستانه ثبت بزرگ‌ترین کاهش در سه هفته اخیر قرار گرفت. آمار‌ها نشان داد نرخ بی‌کاری آلمان بیش از میزانی که پیش‌بینی شده بود، افزایش پیدا کرده است و ارزش یورو همسو با افت بازار‌های سهام، کاهش پیدا کرد.

براساس گزارش بلومبرگ، تحولات اخیر بر فضای خوش‌بینانه‌ای که شاخص «اس اند پی ۵۰۰» را در معاملات روز پنجشنبه به رکورد بالایی رسانده بود، تأثیر منفی گذاشت. سرمایه‌گذاران تازه از تعطیلات سال نو میلادی بازگشته بودند و خبر‌های مثبتی مانند کاهش ذخیره نقدی الزامی بانک‌های چین و امضای قرارداد تجاری آمریکا و چین در ۱۵ ژانویه را دریافت کرده بودند. والنتین مارینو، محقق ارزی در شرکت «کردیت اگریکول» در‌این‌باره به بلومبرگ گفت: تنش‌های ژئوپلیتیکی به امید‌های بازار درباره بهبود اقتصاد جهانی که در تلاش برای خروج از سایه جنگ تجاری آمریکا و چین است، ضربه زد.

 

شاخص سهام «اس اند پی ۵۰۰» ساعت شش صبح به وقت نیویورک ۱.۳ درصد سقوط کرد. شاخص استاکس اروپا ۶۰۰ به میزان ۰.۹ درصد و شاخص ام‌اس‌سی‌آی آسیا اقیانوسیه ۰.۱ درصد کاهش پیدا کرد. شاخص هانگ سنگ در هنگ‌کنگ حدود ۰.۲ درصد عقب‌نشینی کرد. شاخص دلار اسپات بلومبرگ ۰.۳ درصد رشد کرد و در مقابل یورو ۰.۴ درصد و پوند انگلیس ۰.۶ درصد افت کردند. ین ژاپن ۰.۴ درصد رشد کرد و به ۱۰۸.۱۰ ین در برابر هر دلار رسید. وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۴.۳ درصد افزایش، به ۶۳ دلار و ۷۹ سنت در هر بشکه رسید. هر اونس طلا با ۱.۲ درصد افزایش، هزارو ۵۴۸‌دلار‌و ۲۴ سنت بود.

واکنش بازار داخلی با یک روز تأخیر
شاخص سهام کشور‌های درحال‌توسعه به ریزش سایر شاخص‌ها پیوست، درحالی‌که اکثر بازار‌های سهام خاورمیانه به دلیل تعطیلات، بسته بودند. بازار بورس ایران نیز روز گذشته به اعلام واکنش نسبت به این اتفاق رسید. با توجه به اینکه همه‌چیز در هاله‌ای از ابهام فرورفته، «شرق» به سراغ فعالان، کارشناسان و مسئولان بورسی رفته و البته پرواضح است که هرکدام آن‌ها با احتیاط بسیار سخن گفته و خیلی از آن‌ها حاضر به آوردن نامشان در گزارش پیش‌رو نشدند. اما آنچه در میان صحبت همه آن‌ها می‌توانستیم درک کنیم، نگرانی جدی درباره وضعیت بازار بورس در واکنش به این اتفاق بزرگ سیاسی بود. یکی از اعضای شورای‌عالی بورس فعالان را دعوت به حفظ آرامش کرده و معتقد است آثار اقتصادی این اتفاق موقتی خواهد بود. او معتقد است تعطیلی بازار، خود تبدیل به یک ابزار استفاده تبلیغاتی برای آمریکا خواهد بود.

سعید اسلانی‌بیدگلی، کارشناس سرمایه می‌گوید: تا قبل از این هم ما تجربه رخ‌دادن اتفاق‌های سیاسی و تأثیر آن‌ها بر بازار را دشته‌ایم، ولی می‌توانیم بگوییم آثار شهادت سردار سلیمانی ابعاد بسیار گسترده‌ای در سطح اقتصاد سیاسی خواهد داشت. اکنون همه‌چیز به عکس‌العمل ایران بستگی دارد. بنابراین ما باید از هرگونه تحلیل فرعی پرهیز کنیم، چراکه ممکن است اثر برگشتی داشته باشد. البته به نظر می‌رسد اساسا بازار در اولویت سیاست‌گذاری نباشد. توصیه ما این است که فعالان بازار صبر کنند تا بتوان به تحلیل‌های بلندمدت رسید. همچنین منتظر باشیم و ببینیم اثرات این اتفاق روی حوزه اقتصادی چگونه خواهد بود. بنابراین توصیه این است که فعالان بازار رفتار هیجانی نداشته باشند.

پس‌لرزه‌های ماجراجویی آمریکا در بورس
همایون دارابی، کارشناس بازار، نیز با بیان اینکه شهادت سردار سلیمانی اتفاق بسیار مهمی است، می‌گوید: به هرحال، یک ماجراجویی منطقه‌ای اتفاق افتاده که تبعات آن برای همه نامشخص است. بازار جهانی غافلگیر شد. افزایش قیمت نفت نشان داد این غافلگیری ابعاد گسترده دارد. فعلا به نظر می‌رسد هفته پرنوسانی را پشت سر خواهیم گذاشت. همه با دقت در حال رصد تحولات هستند. این ماجراجویی هم برای آمریکایی‌ها کارکرد داخلی داشته و هم در سطح منطقه واکنش زیادی به دنبال خواهد داشت و طبیعتا روی مسائل اقتصادی هم تأثیر زیادی خواهد گذاشت. امیدواریم در بازار بدون برخورد و رفتار هیجانی بتوانیم این هفته را پشت سر بگذاریم.

او در توضیح زمزمه‌های تعطیلی بازار توضیح می‌دهد: تعطیلی بازار کار اشتباهی است و تبعات آن بیش از آنکه مثبت باشد، منفی است. قدرت بازار به نقدشوندگی آن است. با توجه به اینکه به هر حال، همه درک می‌کنند هدف آمریکا برهم‌زدن ثبات داخلی ایران است، اگر بازار‌ها تعطیل شوند ظرفیت رفتار هیجانی در بازار انباشته می‌شود و ممکن است حتی بیشتر از امروز باشد. وقتی بازار باز است، افرد می‌توانند خرید و فروش کنند، می‌توانند حتی با فروش سهام از بازار موقتا خارج شوند و دوباره بازگردند.

 

سهام‌داران عمده هم دنبال این هستند که در زمان ریزش اقدام به خرید کنند. بنابراین باید اجازه دهیم بازار در جریان طبیعی خود به تعادل برسد. البته همه این توضیحات برای لحظه حال است و هر گونه اتفاق جدیدی در سطح منطقه می‌تواند همین پیش‌بینی‌های اولیه را نیز بر هم بزند. واقعیت این است این اتفاق شبیه زلزله‌ای است که خاورمیانه و حتی دنیا را می‌لرزاند و قطعا پس‌لرزه‌هایی خواهد داشت که اقتصاد را متحول می‌کند.

در این میان، برخی سهام‌داران با انتشار دستورالعمل اجرائی شرایط اضطراری، خواهان تعطیلی سه‌روزه معاملات بازار سهام شدند. طبق این دستورالعمل ۶ ماده‌ای با سه تبصره که در ۲۲ فروردین ۹۰ از سوی شورای عالی بورس تأیید شده «سازمان بورس و اوراق بهادار مجاز است در صورت وقوع شرایط اضطراری و در راستای حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران و حفظ بازار شفاف، منصفانه و کارا، دستور تعطیل و یا توقف تمام یا بخشی از معاملات هر یک از بورس‌ها یا بازار‌های خارج از بورس را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر کند.

 

شرایط اضطراری شامل وقوع رویداد‌های غیرمترقبه از قبیل: سیل، زلزله، آتش‌سوزی، شرایط بد آب و هوایی، ناآرامی‌های اجتماعی، عملیات تروریستی، جنگ و یا هر واقعه دیگری که امکان ارائه خدمات معاملاتی و یا تسویه را برای بورس‌ها و یا بازار‌های خارج از بورس غیرممکن سازد و یا برای آن تهدید جدی ایجاد کند، تعریف شده است».