قیمت سهام با شاخص‌های مالی تناسب ندارد/ روزهای خوش بورس تا کی ادامه دارد؟

رویداد۲۴ از سال گذشته همچنان گفته می‌شود بازار بورس بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری است و از میزان رشد این بازار سخن گفته می‌شود. این روی قضیه است و روی واقعی آن است که ابتدا باید دید چه تولیدی در کشور انجام می‌شود که تبع آن بورس در حال رشد است؛ طبیعی است وقتی تولید ضعیف و بحرانی کشور توانی ندارد، رشد بورس بسیار عجیب باشد؛ آنهم در شرایطی که تحریم‌ها از یک‌سو و سوءمدیریت داخلی همه ارکان اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است.

محمدقسیم عثمانی دکترای حسابداری عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در تحلیلی فرآیند بورس را بررسی کرده و در گفت‌وگویش با رویداد۲۴ اینگونه نتیجه گرفته که قیمت سهام با شاخص‌های مالی تناسبی ندارد. تحلیل عثمانی را در ادامه بخوانید:

روند رو به رشد قیمت سهام در ماه‌های اخیر اتفاقی خوشحال کننده و در عین حال نگران کننده است که مورد توجه فعالان اقتصادی و حتی عموم مردم و رسانه‌ها قرار گرفته است. خوشحال‌کننده از این جهت که انبوه منابع نقدینگی کشور جذب بازار سرمایه شده که جدا از آثار مثبت اقتصادی این رویداد، از تخریب سایر بازار‌ها و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری می‌شود و نگران‌کننده از این جهت که اگر روزی سرمایه‌گذاران کلان حقوقی و بعضا حقیقی بخواهند منابع خود را از بازار بورس خارج و پشت بورس را خالی کنند قیمت سهام در سرازیری خواهد افتاد که سهامداران خُرد، نه تاب آن را خواهند آورد و نه قدرت مقابله با این اتفاقات را خواهند داشت.

در شرایط عادی و در بورس‌های نسبتاً کارا و بر اساس منطق مالی و اقتصادی، قیمت سهام باید تابع سود سهام و سود تقسیمی شرکت‌ها، عملکرد مدیریت واحد اقتصادی، چشم انداز آتی فعالیت شرکت، ارزش روز خالص دارایی‌ها و ارزش افزوده اقتصادی هر شرکت باشد، اما در بازار‌های بورس که از درجه پایین‌تری از کارایی برخوردارند و حجم آن‌ها با حجم نقدینگی وارد شده به بورس، همخوانی ندارد و بعضاً دولت با انگیزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بازار بورس را تحت تأثیر قرار میدهد، قیمت سهام بر اساس شاخص‌های مذکور، تعیین نمی‌شود و قیمت بیشتر تابع عرضه و تقاضا و نیز میزان حمایت از هر سهم توسط سهامداران عمده و نیز جوّ و فضایی است که برای هر سهم در بازار بوجود می‌آید.

در شرایطی که حجم نقدینگی وارد شده به بورس بیش از ظرفیت بورس اوراق بهادار است، یا باید قیمت سهام چنان افزایش یابد که همه منابع نقدینگی روی آورده به بورس را جذب خود کند یا باید حجم سهام موجود در بورس را با ورود دادن شرکت‌های بزرگ افزایش داد که این امر مستلزم ساز و کار‌هایی است که نیاز به زمان بیشتر دارد و در کوتاه مدت نمی‌توان به افزایش حجم سهام در بورس خوشبین بود لذا افزایش حجم عظیم نقدینگی روی آورده به بورس فعلا تنها با افزایش قیمت سهام ممکن است به‌طوری که این روز‌ها گاهی مهم نیست که سرمایه‌گذار چه سهمی بخرد بلکه مهم این است که توانسته باشد خریدی انجام دهد.

بیشتر بخوانید: مخفیانه‌های بازار سهام/ نکاتی که پیش از سرمایه‌گذای در بورس باید بدانید

این روند افزاینده تا زمانیکه سمت و سوی حرکت نقدینگی تغییر نکرده، استمرار خواهد یافت و آنچه می‌تواند باعث تعدیل و آرامش بیشتر بورس شود دو مورد است؛ یکی ورود دادن شرکت‌های جدید به بورس و افزایش عرضه سهام جدید و دیگری تغییر مسیر نقدینگی از بورس اوراق بهادار به سمت سایر بازار‌ها همچون ملک و ارز و سکه.

شکی نیست که حجم نقدینگی موجود در کشور با حجم هیچ یک از بازار‌های موجود همخوانی ندارد و این حجم از نقدینگی سیل غیر قابل کنترلی است که به طرف هر بازاری سرازیر شود، باعث افزایش قیمت در آن بازار خواهد شد و این روند افزاینده بورس همچنان ادامه خواهد داشت تا روزی که عمده سرمایه‌گذاران و سهامداران، جای امن‌تر و پر بازده‌تری را برای سرمایه خود بیابند و برای خروج از بورس و ورود به بازار‌های جایگزین تصمیم بگیرند. در چنین شرایطی است که بورس روز‌های قرمز خود را خواهد دید و صف‌های فروش چند صد میلیونی سهام تشکیل خواهد شد و آن روز است که باید نگران سهامداران خردی بود که این روز‌ها در صف گرفتن کد بورس مانده‌اند، اما تا آن زمان مشخص نیست که چقدر فاصله زمانی و فاصله قیمتی وجود دارد و برنده اصلی در بازار بورس کسی است که قبل از فرار سرمایه‌ها از بورس، کنار بکشد.

نظر به اینکه در سال جاری و نیز سال آتی منابع درآمدی دولت از محل نفت و مالیات کاهش یافته است، لاجرم دولت باید از محل فروش سهام باقیمانده خود در شرکت‌ها و بانک ها، کسب درآمد کند و قطعا این بازار برای فروش سهام شرکت‌ها و بانک‌های دولتی بست خوبی است و دولت به حفظ جذابیت بورس کمک خواهد کرد، اما اینکه دولت چه زمان سهام قابل عرضه‌اش به بورس تمام می‌شود و دولت بعدی چه نگاه و برنامه‌ای برای بورس اوراق بهادار خواهد داشت قابل تأمل است و هر کس با تحلیل خود از این موضوعات ممکن است برای سرمایه ریز یا درشت خود تصمیم بگیرد.

بنده بر این باورم که قیمت سهام با شاخص‌های مالی تناسبی ندارد ولی وقتی همه بازار به این موضوع بی‌اعتنا هستند، اعتنا به این مهم فقط صاحب سرمایه را از کسب سود محروم خواهد ساخت و هر روز شاهد عقب ماندن از بازار و از دست دادن فرصت رشد سرمایه و زیان عدم النفع خواهد بود.