تنها راه خروج از بحران، تولید است/ راه‌حل‌های کوتاه مدت برای اقتصاد کشور جوابگو نیست

رویداد۲۴ نتایج انتخابات آمریکا رهاوردی محدود برای بازار ارز ایران داشت. پس از یک دوره افزایش لحظه‌ای قیمت ارز‌های خارجی و رسیدن قیمت دلار به ۳۲ هزار تومان، پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا آرامش به بازار ارز‌های خارجی بازگشت و قیمت دلار در حوالی ۲۴ و ۲۵ هزار تومان ثابت ماند. به گفته ناظران در انتظار تحولات آتی است، هرگونه گشایش در روابط خارجی و مساله برجام و در نتیجه اقتصاد کشور می‌تواند فاکتور مثبتی در این حوزه تلقی شود و دلار به سمت کانال‌های پایین‌تر سوق دهد، در مقابل احتمال جنگ، ادامه بن بست هسته‌ای و ویروس کرونا آینده مبهمی را در مقابل قیمت دلار و دیگر ارز‌های خارجی قرار داده‌اند.

از سوی دیگر، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۰ دو اقدام مهم در زمینه نرخ ارز انجام داد، یکی اینکه ارز دولتی ۴۲۰۰تومانی را از بودجه حذف کرد و دیگری اینکه نرخ دلار را با ۸۲درصد افزایش معادل ۱۱ هزار و ۵۰۰تومان پیش‌بینی کرد. این تصمیم‌های دولت موافقان و مخالفانی داشت. مخالفان حذف ارز ۴۰۰تومانی معتقدند دولت به‌جای سامان‌مندکردن نحوه تخصیص و توزیع ارز دولتی می‌خواهد وارادات کالا از این محل را متوقف کند و عملا با این تصمیم تورم سنگینی را به توده مردم تحمیل خواهد کرد. ضمن اینکه دولت با تعیین نرخ ارز ۱۱هزارو ۵۰۰تومانی مجوز افزایش قیمت ارز برای سال آینده را رسما داده است، همچنین باز هم بازار چند نرخی است، نرخ ارز واردات کالاهای اساسی با ۱۱هزار و ۵۰۰تومان تخصیص پیدا می‌کند. اما در طرف مقابل موافقان پیشنهادات بودجه‌ای دولت می‌گویند، ارز دولتی هیچ دستاوردی به جز فساد و اتلاف منابع ارزی نداشت. این دسته از کارشناسان معتقدند گرچه حذف ارز ۴۲۰۰تومانی ممکن است با خود تورم به همراه داشته باشد اما باز هم فشار تورم بر فشارهای ناشی از فساد و توزیع رانت برای اقتصاد ایران مطلوب‌تر است.

وضعیت شکننده قیمت دلار بر دیگر بازار‌ها نیز سایه افکنده است و رکود نسبی را به دنبال داشته. در بازار‌های مختلف از جمله خودرو، لوازم خانگی، طلا و سکه فروشندگان با کاهش نسبی قیمت‌ها مواجه شده و خریداران به قیمت گرفتن بسنده می‌کنند و ناظران از ادامه کاهش قیمت‌ها می‌گویند. وضعیت شکننده قیمت ارز‌های خارجی ما را بر آن داشت تا به سراغ کارشناسان این حوزه برویم و از آن‌ها درباره چرایی انفعال دولت و بانک مرکزی در زمینه ارز‌های خارجی و همچنین راهکار‌های خروج از این شرایط بپرسیم.

ناظران علاوه بر تحریم، عدم ورود ارز به کشور و متوقف شدن فروش نفت، این وضعیت را  حاصل تصمیم‌های اشتباه، سوء‌مدیریت و استقبال دولت از افزایش قیمت ارز می‌دانند و معتقدند سیاست‌های ارزی کشور نیاز به جراحی دارد و با روش‌های مسکن و کوتاه مدت نمی‌توان آن را سر و سامان داد.

بیشتربخوانید:کاهش ۳۰ درصدی در انتظار قیمت خودرو/ نگاهی بر وضعیت بازار خودرو تا پایان سال

در این مدت، اما کم نبودند کارشناسانی که راه‌کار‌های متفاوتی را ارائه می‌کردند تا بتوانند گامی هر چند کوچک در مسیر بهبود شرایط بردارند، اما به عقیده کارشناسان این حوزه، شرایط اقتصادی کشور آنقدر وخیم است که اگر برنامه‌های منسجمی در این مسیر ارائه و اجرایی نشود، وضعیت روشنی در انتظار اقتصاد کشور نخواهد بود.

تنها راه خروج از بحران، تولید است

مسعود دانشمند، کارشناس مسائل اقتصادی در این باره به رویداد ۲۴ گفته بود: دولت ارز کافی برای تامین نیاز‌های کشور را ندارد و اگر دولت بتواند به بازار، ارز تزریق کند ما شاهد کاهش قیمت دلار و سایر ارز‌ها خواهیم بود. در غیر اینصورت قیمت ارز به همین صورت باقی خواهد ماند. تنها راه خروج از بحران اقتصادی تولید است. تولید می‌تواند اشتغال ایجاد کند، می‌تواند تورم را کنترل کند و چرخه اقتصادی را به گردش دربیاورد، اما هیچ کس به تولید توجه نمی‌کند.

موانع تولید باید برداشته شود

آلبرت بغزیان کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه با ارائه راه‌کار‌هایی در زمینه مشکلات ارزی به رویداد‌۲۴ گفته بود: بانک مرکزی سیاست‌های پولی و مالی خود را بر اساس نرخ ارز مشخص می‌کند و تا زمانی که نرخ ارز شناور و بی‌ثبات است، نمی‌توانیم انتظار یک تحلیل درست از شرایط را داشته باشیم. بانک مرکزی مسئول وضعیت فعلی است و نمی‌تواند بگوید که چهارراه استانبول و فردوسی مسئول بالا رفتن نرخ ارز است و آن‌ها هستند که قیمت ارز را تعیین می‌کنند. معتقدم راه‌حل‌های کوتاه مدت برای اقتصاد ما جوابگو نیست؛ باید موانع تولید محصولات داخلی را کاهش دهیم، اگر موانع برداشته شود مسلما هزینه‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند و از سوی دیگر باید راهی برای تامین درآمد‌های نفتی نیز ایجاد کنیم.

درآمدهای ارزی کشور باید افزایش پیدا کند

حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار ارز و سرمایه در خصوص وضعیت اقتصادی کشور به رویداد‌۲۴ گفته بود: معتقدم تا زمانی که درآمد‌های ارزی کشور افزایش پیدا نکند و دغدغه بانک مرکزی برای توزیع ارز در کشور منطقی نشود همچنان شاهد تورم و نوسان و سایر مشکلات بازار ارز خواهیم بود. بانک مرکزی باید مردم را برای روز‌های سخت‌تر آماده کند، زیرا کمبود‌های ارزی کاملا مشهود است.

مداخله دولت در بازار نتیجه مثبتی ندارد

هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با رویداد‌۲۴ می‌گوید: اشکال اساسی اقتصاد ما این است که در بازار‌های مختلف، یک تصور عمومی وجود دارد که فکر می‌کنند اگر دولت در این بازار‌ها مداخله داشته باشد، بازار شرایط بهتری را خواهد داشت؛ اما هر بار که دولت در بازار‌های مختلفی چه عرضه مرغ چه تعیین نرخ سود سپرده‌ها ورود کرد، شرایط به هیچ عنوان بهبود پیدا نکرد. البته تفاوتی هم ندارد که این دولت باشد یا دولت‌های دیگر، این تصور که با مداخله دولت‌ها و مجالس، قیمت‌ها به سمت واقعی شدن حرکت می‌کنند تصور نادرستی است.

حق شناس مهمترین عامل افزایش نرخ ارز را وجود خلل در بازار عرضه و تقاضا می‌داند و معتقد است: طبیعتا یا اخلالی در سمت عرضه ارز یا در سمت تقاضای ارز ایجاد شده یا اینکه ما نتوانستیم عرضه کالایی را به صورت گذشته مدیریت کنیم، که این مشکل ایجاد شده است. به طور مثال وقتی به هردلیلی عرضه مسکن متناسب با تعداد ازدواج‌ها نیست، طبیعی است که اخلال در بازار مسکن ایجاد می‌شود. اکنون در بازار عرضه ارز اخلال ایجاد شده است و منشا آن هم می‌تواند کاهش عرضه ارز ناشی از فروش نفت، عرضه ارز پتروشیمی و یا تجار باشد.

نرخ ارز باید تک نرخی شود تا کاسبی با دلار تعطیل شود

استاندار استان گلستان ادامه داد: اکنون دولت به هر دلیلی تمایلی ندارد که قیمت ارز آزاد شود. زمانی که ارز‌های مختلفی از جمله ارز نیمایی، ارز دانشجویی، ارز دارویی و ... در بازار وجود دارد طبیعی است که در پشت آن رانت هم وجود دارد. اگر صرافی‎ها روزانه در روز فقط ۱۰ هزار دلار ارز بانک را به فروش برسانند به ازای هر دلار ۲ الی ۳ هزارتومان نصیب آن‌ها می‌شود؛ خب چنین رانتی میان صرافی‌ها، بانک مرکزی و ... زمانی که وجود داشته باشد آن‌ها را وسوسه می‌کند.

هادی حق شناس با بیان اینکه بهترین راه‌کار برای خروج از بحران فعلی، تک نرخی کردن ارز است، گفت: دولت باید اجازه دهد که ارز تک نرخی در بازار حاکم شود که البته با گذشت زمان خود به خود به این نتیجه می‌رسد و آن را اجرایی می‌کند. تک نرخی شدن بازار ارز باعث می‌شود که هم صف‌ها برداشته شود هم اینکه مردم با دلار خرید و فروش نمی‌کنند و در یک کلام کاسبی با دلار انجام نمی‌شود و قیمت‌ها واقعی می‌شود.