پای لنگ عدالت آموزشی در ایران/ چرا رتبه‌های برتر کنکور دانش‌آموزان مدارس پولی بودند؟
رویداد۲۴ شادی مکی: اسامی رتبه‌های برتر کنکور سراسری ۹۹ در حالی اعلام شد که بیشترین نفرات برتر از مدارس خاص و پولی بودند. دانش‌آموزانی که با توجه به توانایی پرداخت هزینه‌های سنگین این نوع مدارس به علاوه مخارج بالای شرکت در کلاس‌های آمادگی کنکور قطعا متعلق به قشر بالا و مرفه جامعه هستند. سال گذشته نیز تمامی رتبه‌های برتر را دانش‌آموزان همین مدارس به خود اختصاص دادند.
حقیقتی که در این اتفاق نمود بارزی یافته است، فقدان عدالت آموزشی در سیستم آموزش و پرورش جامعه ماست. آموزش در این ماجرا نه یک امر حتمی و ضروری در بهترین شکل و حالت آن که کالایی است که برای خرید بهترین نوع آن باید مبالغ بیشتری پول پرداخته شود، رویکردی کاملا برخلاف اصل ۳۰ قانون اساسی است. در این رویکرد دانش‌آموز کم‌بضاعت، دانش‌آموز منطقه محروم یا دانش‌آموز روستایی کم‌برخوردار به دلیل عدم توانایی خرید بهترین نوع کالا ناچار است با نازل‌ترین جنس سر کند یا اینکه در مواردی حتی از ادامه آموزش انصراف دهد.
نگاهی به دانش‌آموزانی که به دلیل نبود امکانات آموزشی یا به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه از قطار تحصیل جا مانده‌اند و حمایتی هم نمی‌شوند گواهی بر این مدعاست.
بی‌عدالتی آموزشی بدترین نوع بی‌عدالتی
محمدرضا نیک‌نژاد عضو کانون صنفی معلمان به رویداد ۲۴ می‌گوید: بنا بر یک زمینه آموزشی و فرهنگی یک‌سری از مدارس به دلیل اسم و رسمی که از گذشته داشتند یا اینکه طی چند سال توانسته‌اند موفقیت‌هایی را کسب کنند زبانزد جامعه شده و رقابت میان این مدارس هم زیاد است.
وی ادامه می‌دهد: مدرسه تیزهوشان یکی از همین مدارس بوده و تصور عمومی بر آن است بچه‌هایی که در این مدارس درس می‌خوانند تیزهوش هستند و به همین دلیل هم والدینی که سرمایه‌گذاری مادی و غیرمادی روی آموزش خانواده دارند تلاش می‌کنند که فرزندان خود را به تیزهوشان بفرستند. این بچه‌ها، اما به صورت معمولی وارد این مدارس نمی‌شوند. دانش‌آموزان باید امتحان ورودی سخت این مدارس را پشت سر بگذارند و از میان خیل شرکت‌کنندگان در این آزمون تنها تعداد بسیاری کمی پذیرش می‌شوند.
عضو کانون صنفی معلمان با بیان اینکه در این شرایط افرادی به این مدارس می‌توانند ورود کنند که دارای بنیان‌های محکم آموزشی، فرهنگی و اجتماعی باشند، عنوان می‌کند: به جز مدارس تیزهوشان مدارس نمونه مردمی و غیردولتی برند نیز به همین شیوه دانش‌آموزان خود را گزینش و پذیرش می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در سال گذشته در میان رتبه‌های برتر کنکور سراسری هیچیک از دانش‌آموزان مدارس دولتی حضور نداشتند، اما امسال ۵ درصد از رتبه‌های برتر از مدارس دولتی بودند، خاطرنشان می‌کند:، اما باید به این نکته توجه شود که تعدادی از مدارس دولتی در کلان‌شهر‌ها هم ورودی دارند و پول هنگفت می‌گیرند که این مدارس دولتی‌ها نیز برند هستند. در حال حاضر یکی از مدارس دولتی تهران برای پایه تحصیلی دوازدهم ۵۰ میلیون تومان می‌گیرد. این مدرسه دولتی است، اما تمامی زمینه‌های آموزشی لازم را برای دانش‌آموزانش فراهم می‌کند. خانواده‌ها نیز به حضور فرزندشان در این مدارس علاقه‌مند هستند.
نیک‌نژاد تصریح می‌کند: امتحان ورودی و گزینش دانش‌آموزان برای ثبت نام در مدرسه تاثیر بسیاری بر شرایط داوطلبان کنکور دارد به این معنا که این دانش‌آموزان خود به خود کار خود را انجام میدهند و این مدارس هم زمینه‌هایی را برای این دانش‌آموزان فراهم می‌کنند، اما اگر همین زمینه‌ها را به مدارس دولتی بیاورید نتیجه‌ای نمی‌دهد. زیرا دانش‌آموزان پذیرفته شده در آن مدارس زیرساخت‌های خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی و آموزشی دارند که از همان اول آنها را در یادگیری مطالب درسی قوی کرده است. حالا با کلاس‌های کنکور هم این دانش‌آموزان بیش از پیش تقویت شده و نتیجه می‌گیرند.
وی اظهار می‌کند: مدارس تیزهوشان یا نمونه دولتی و نمونه مردمی مدارسی بودند که قرار بود جایگزینی باشند برای مدارس غیرانتفاعی در ۳۰ سال پیش. این مدارس پول خرج کرده و امکانات آموزشی برای دانش‌آموزان خود فراهم می‌کردند. این مساله باعث شد مسئولان وقت آموزش و پرورش برای رفع بی‌عدالتی مدارسی ایجاد کردند. تیزهوشان البته از قبل با بالاترین سطح آموزشی وجود داشت. اما مدارس نمونه دولتی و نمونه مردمی برای بچه‌های با استعدادی که از نظر مالی ضعیف بودند ایجاد شد تا این گروه از دانش‌آموزان بتوانند در محیط‌های آموزشی بهتری درس بخوانند. اما امروزه این مدارس ضعیف شده‌اند.
این معلم با تاکید براینکه در حال حاضر همه این مدارس پول می‌گیرند، خاطرنشان می‌کند: حتی مدرسه تیزهوشان هم پول می‌گیرد و اینگونه نیست که بچه‌های باهوش و بااستعداد خانواده‌های ضعیف را پذیرش کرده و خدمات آموزشی ارائه کند. همه این مدارس مبتنی بر پول هستند و تمام خدمات آموزشی آنها مبتنی بر پول است یعنی یک خانواده متعلق به طبقه متوسط نیز توان حمایت مالی از فرزند خود در مدرسه تیزهوشان و غیردولتی برند ندارد.
بیشتر بخوانید:حتمال حذف آزمون ارشد و دکتری تا سال ۱۴۰۰
«ستاره»های دانشجویان برمی‌گردد؟ / بازداشت، احضار و احکام قضایی برای بیش از ۲۰ فعال دانشجویی
وی با اشاره به لیست منتشر شده به این موضوع که مدرسه فرهنگ حداد عادل از ۱۲ میلیون شروع شده و در پایه دوازدهم به ۴۴ میلیون در سال میرسد، عنوان می‌کند: آیا ما افراد طبقه متوسط می‌توانیم چنین هزینه‌ای را برای فرزندانمان تامین کنیم پاسخ قطعا خیر است. در واقع این مدارس از یک سو دانش‌آموزان را گزینش می‌کند و از سوی دیگر مبالغ هنگفتی می‌گیرند تا نیاز‌های آموزشی آنان را تامین کنند. البته تنها بخشی از هزینه گرفته شده از دانش‌آموزان به مصارف آموزشی میرسد و بخش بزرگی از آن منافع مالی است.
نیک‌نژاد می‌افزاید: مدارس پولی مانند تیزهوشان و نمونه مردمی درآمد‌هایی هم برای دولت دارد. مدارس غیر دولتی هم کلا خصوصی بوده و سود آن به جیب سرمایه‌گذار می‌رود، اما مدارس تیزهوشان، نمونه مردمی یا هیات امنایی و مدارسی از این دست و حتی مدارس دولتی که از خانواده‌ها پول می‌گیرند بخشی از فعالیت‌های مالی‌شان به سود آموزش و پرورش است.
وی می‌گوید: وقتی خانواده‌های دارای شرایط مالی خوب بابت آموزش به فرزندانشان پول پرداخت کرده و خدمات ویژه‌تری دریافت می‌کنند نقطه شروع بی‌عدالتی آموزشی است. به این معنا که تنها خانواده‌هایی می‌توانند فرزندان خود را در شرایط آموزشی بسیار خوب قرار دهند که پول داشته باشند و بچه‌های متعلق به خانواده‌ها فقیر و متوسط ولو با سطح هوشی بالا نمی‌توانند در این مدارس حضور داشته باشند، زیرا توان پرداخت پول مورد نظر این مدارس را ندارند.
عضو کانون صنفی معلمان با بیان اینکه این عملکرد بی‌عدالتی آموزشی است که اشکال مختلف بی‌عدالتی اجتماعی را به دنبال دارد، خاطرنشان می‌کند: زنده یاد توران میرهادی همواره می‌گفتند بدترین بی‌عدالتی، بی‌عدالتی آموزشی است، زیرا کودک در سنین پایین که نیاز حمایت همه‌جانبه دارد تا بنیان‌های زندگی و اجتماعی آینده‌اش شکل بگیرد از همین سنین درگیر تبعیض شده و این تبعیض تا آخر عمر وی باقی می‌ماند و چه بسا خطراتی برای خودش و جامعه در سال‌های آینده پیدا کند. به عبارت دیگر بی‌عدالتی آموزشی سرمنشا تمام بی‌عدالتی‌ها در سال‌های بعد بوده و بسیار برای جامعه خطرناک است، اما شکل گرفته است که بدترین نمود آن را در ۲ سال اخیر داشته‌ایم که عموما رتبه‌های برتر کنکور و حتی رتبه‌های زیر ۲ هزار و حتی هزار این آزمون عموما دانش‌آموزان متعلق به خانواده‌ها متمول هستند.
وی با تاکید براینکه این پدیده رو به گسترش در کشور خطرناک است، عنوان می‌کند: فراهم کردن امکانات آموزشی خاصی که در مدارس پولی هست در مدارس دولتی و عادی هزینه‌بر است. ما در سراسر کشور ۱۱۲ هزار مدرسه داریم که حدود ۱۰۰ هزار مدرسه در سطح کشور و در مناطق شهری و روستایی دولتی هستند. دولت عملا برای این تعداد مدرسه پولی پرداخت نمی‌کند. مگر حالت حادی باشد که بخواهد برای مسائل جاری این مدارس سرانه‌ای تخصیص دهد. در واقع مدیر را تشویق می‌کنند که از پول خانواده‌ها استفاده کند. طی سال‌های اخیر عموما سرانه‌ای به مدارس پرداخت نمی‌شود. معلم کنکور، فضای آموزشی خاص و ... پول می‌خواهند که در مدارس دولتی عادی وجود ندارد؛ که این ناکارآمدی هم بر دوش دولت است.
تاسیس مدارس پولی، دور زدن قانون اساسی
این معلم با بیان اینکه دولت اصل ۳۰ قانون اساسی را که بر آموزش رایگان تاکید دارد دور زده است، اظهار می‌کند: از دل این رویکرد مدارس پولی درآمده است که منشا بی‌عدالتی آموزشی‌اند. مدارس دولتی که در هزینه‌های اولیه خود وامانده‌اند قطعا نمی‌توانند امکانات آموزشی ویژه‌ای برای دانش‌آموزان خود فراهم کنند. دولت زیر بار چنین مسئولیتی نرفته است و تمام مشکلاتی که در این مساله داریم از ناحیه دولت است این درحالی است که در شعار‌های اولیه انقلاب عدالت یکی از محور‌های اصلی است. اما متاسفانه با دور زدن قانون اساسی به اینجا رسیده‌اند.
وی تصریح می‌کنند: دولت وظیفه دارد شرایطی را فراهم کند که میان دانش‌آموزان اقشار مختلف و مدرسه‌های مختلف هیچ نوع تبعیض آموزشی وجود نداشته باشد. اما در این راه موانع گسترده‌ای وجود دارد.
نیک‌نژاد با اشاره به اینکه گزینش بچه‌ها از میان دانش‌آموزانی که دانش بیشتر و شرایط مالی بهتری دارند در مدارس پولی باعث می‌شود که این مدارس نسبت به مدارسی که همه دانش‌آموزان را می‌پذیرند نتایج بهتری به دست آورند، می‌گوید: این سطح اختلافی که میان مدارس خصوصی و برند و مدارس عادی و دولتی در کشور ما وجود دارد در کشور‌های پیشرفته‌ای مانند ژاپن وجود ندارد چه در محتوای آموزشی چه در نحوه ارائه و چه در امکانات آموزشی. اما در کشور ما باتوجه به فرهنگ آموزشی که در کشور شکل گرفته است شرایط متفاوت است در کشور‌هایی مانند ژاپن رقابت در سال‌های اخر تحصیل شکل می‌گیرد، اما در کشور ما رقابت از اول دبستان این اتفاق رخ می‌دهد و به نظر میرسد که شرایطی پیش آمده که مانند دوران ساسانیان بچه کفشدوز باید کفشدوز شده و فرزند ارتشی یا اشراف زاده باید به همین روال زندگی کند و هیچکس هم به فکر تغییر نیست.
وی خاطرنشان می‌کند: در مدرسه‌ای تدریس می‌کنم که باعث شده فکر کنم مدارس دولتی به عمد ضعیف نگاه داشته می‌شوند تا جذب مدارس غیردولتی افزایش یابد. زیرا ۷۰ درصد مدارس در این منطقه که منطقه ۵ تهران است غیردولتی و خاص بوده و تنها ۳۰ درصد آنها دولتی هستند که مشکلات زیادی هم دارند.
به نکته با اهمیتی اشاره کردید با کمال صد البته تاسف تبعیض آموزشی شدیدا در کشور رواج یافته ودر درآسیب شناسی آن دلایل مختلفی وارد است این موضوع همان ایرادگیری مقام معظم رهبری به آن اخیرا به آن اشارده فرمودند وبه تظر میرسد به همین سادگی نیز از بین نخواهد رفت.ورفته رفته شدت می گیرد.در جامعه ما طبقه ای بصورت بوروژوا شکل گرفته اند که از محل نقاط ضعف نظام اقتصادی کشور به درآمدهای نجومی رسیده اند که ترجیح میدهند یا فرزندانشان را به خارج بفرستند یا در داخل در مراکز استانها یا تهران متمرکزند که بهترین مدرسان را برای تقویت علمی فرزندانشان انتخاب وبه سوالات کنکور تیز دست پیدا نی کنند که الحمدالله سا رمان سنجش هم خودشو زره به خنگی. 
