چه کسانی مشمول کوپن می‌شوند؟ چه کالا هایی کوپنی خواهند شد؟

رویداد۲۴ مجلس امروز طرحی را تصویب کرد که به بازگشت کوپن البته در نوع الکترونیکی آن منجر می شود. طرحی که اگرچه به مدت محدود یعنی 6 ماه اجرا خواهد شد، اما دولت با این استدلال که ردیف بودجه ای برای این طرح وجود ندارد، به طور رسمی مخالفت خود را با آن اعلام کرده بود.

تصویب

طرحی که نمایندگان مجلس تصویب کردند، طرح «الزام دولت به پرداخت یارانه تامین کالاهای اساسی» نام دارد. از مجموع ٢۴٩ نماینده حاضر در جلسه، ٢١۵ نماینده با این طرح موافق بودند. ۱۴ نفر مخالف طرح بودند و ۵ رای ممتنع نیز داده شد.

در ماده واحده این طرح آمده است: «دولت مکلف است به منظور تامین بخشی از نیازهای معیشتی خانوارهای کشور به ویژه خانوارهای کم برخوردار از ابتدای شش ماهه دوم سال ۱۳۹۹ بصورت ماهانه، نسبت به تامین و پرداخت یارانه اعتبار خرید به هر فرد ایرانی شناسایی شده در طرح معیشت خانوار (موضوع ردیف(۳۱) جدول تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور) به تعداد حداقل ۶٠ میلیون نفر، از طریق واریز اعتبار به کارت یارانه نقدی سرپرست خانوار به مبلغ یک میلیون و دویست هزار ریال برای هر یک از افراد سه دهک اول از جمله افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، رزمندگان معسر و افراد با درآمد کمتر از حداقل حقوق و دستمزد و مبلغ ششصد هزار ریال برای هر یک از افراد سایر دهک ها اقدام نماید. این اعتبار صرفا برای تامین کالای اساسی و ضروری در نظر گرفته شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی موظفند امکان تخفیف در خرید این کالاها را برای مشمولان فراهم کند.»

فقط 6 ماه

چنانکه مشخص است این طرح در واقع طرحی برای اصلاح قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور است و در نتیجه مدت زمان اجرای آن صرفا 6 ماهه دوم امسال است. اگر قرار باشد این طرح سال آینده نیز ادامه یابد، احتمالا باید در قانون بودجه سال 1400 گنجانده شود.

بیشتر بخوانید: یارانه جدید چقدر گرانی به بار می‌آورد؟

چند نفر مشمول کوپن می شوند؟

در این طرح تعداد افراد مشمول دریافت این کمک ها، 60 میلیون نفر ذکر شده. این 60 میلیون نفر همگی در حال حاضر یارانه نقدی هم می گیرند. در واقع کسانی که یارانه نقدی نمی گیرند، مشمول کوپن هم نیستند و درصد کمی از جامعه نیز با وجود آنکه یارانه نقدی می گیرند، مشمول کوپن نخواهند شد.

مشمولان پول می گیرند یا کالا؟

بر اساس این طرح، قرار است مشمولان دریافت کوپن، پول نقد دریافت کنند. این پول به همان حسابی واریز می شود که سرپرست هر خانوار به عنوان حساب دریافت یارانه معرفی کرده است. با این حال، با این پول صرفا می توان کالاهای یارانه ای را خرید و استفاده از آن مانند پول نقد نیست.

اعتبار خرید چقدر است؟

در طرح نمایندگان گفته شده که از میان ۶٠ میلیون نفری که مشمول کوپن می شوند، دو دسته می شوند.

دسته اول «افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، رزمندگان معسر» معرفی شده اند که همگی در در سه دهک اول جامعه قرار دارند. این افراد ماهانه 120 هزار تومان دریافت خواهند کرد. یعنی برای هر خانواده 4 نفره از آنها، ماهانه 480 هزار تومان واریز خواهد شد و این علاوه بر یارانه نقدی و طرح کمک معیشتی موسوی به یارانه بنزینی است.

هنوز آماری اعلام نشده اما به نظر می رسد این افراد در مجموع حدود 20 میلیون نفر می شوند.

دسته دوم «افراد با درآمد کمتر از حداقل حقوق و دستمزد» هستند. این افراد ماهانه 60 هزار تومان دریافت می کنند. یعنی یک خانواده 4 نفره ماهانه 240 هزار تومان دریافت خواهد کرد.

احتمالا مجموع این افراد نیز حدود 40 میلیون نفر است.

کدام کالاها کوپنی می شوند؟

در طرح مجلس، کالاهای مشمول کوپن، «کالای اساسی و ضروری» معرفی شده و وزارت صنعت و وزارت جهاد کشاورزی موظف شده اند که امکان تخفیف در خرید این کالاها را برای مشمولان فراهم کنند.

این کالاها در حال حاضر در لیست کالاهای مشمول دریافت ارز دولتی 4200 تومانی نیز هستند.

با این حال هنوز فهرست کالاها اعلام نشده؛ اگرچه به نظر می رسد شامل اقلامی مانند مرغ،تخم مرغ، گوشت قرمز، روغن و امثال آن باشد.

دولت چه می گوید؟

دولت از چند ماه قبل که این طرح جدی شد، با آن مخالفت کرده. در روزهای اخیر ححسن روحانی، رئیس دولت بدون اشاره مستقیم به این طرح با آن مخالفت کرد و حتی آن را عامل «ایجاد مشکلات تورمی یا دامن زدن به انتظارات غیرواقعی» دانست.

او گفت: «باید مراقبت کرد ارائه برخی طرح ها که منابع آن دیده نشده باشد، نمی تواند به رفع معضلات کمک کند و ممکن است باعث ایجاد مشکلات تورمی و یا دامن زدن به انتظارات غیرواقعی گردد؛ لذا ملاحظه منابع و فراهم آوردن شرایط اجرایی آن، لازمه توفیق در خدمت به مردم و جلب رضایت آنهاست.»

علی ربعی، سخنگوی دولت هم با صراحت به مخالفت با طرح مجلس پرداخت. او گفت: طرح‌هایی که ارائه می شود، نباید طوری باشد زندگی مردم را سخت‌تر ایجاد کند و با اعلام یک موضوع رضایت‌ آنی ایجاد کنیم ولی تلخی میان مدت و دراز مدت با آن ایجاد شود.

گرانی 120 درصدی کالاها؟

او افزود: ابتدا گفتند که این پول از تبصره ۱۴ داده شود، در حالی که خود تبصره ۱۴ کسری دارد و ما ناچار شدیم ۴۰ هزار میلیارد تومان اجازه فروش اوراق بگیریم که بتوانیم یارانه معیشتی‌ها را پرداخت کنیم چون بنزین داخلی فروش نرفته بود. در مرحله بعد گفتند از تراکنش های بانکی پول بردارید! همین مانده که مردم پول‌هایشان را از بانک بیرون بکشند.

ربیعی گفت: می خواستند مبنای محاسبه گمرک ارزش ۴۲۰۰ تومان به ارز نیمایی تبدیل کرده و این پول را به دست بیاورند، اتفاقی که می افتاد این بود که قیمت برخی کالاها ۱۲۰ درصد افزایش می یافت. بعد گفتند که از سر جمع بودجه برداریم، بودجه ای که خودش کسری دارد چگونه از سرجمع آن پول برداریم. در نهایت گفتند پولی که به تامین اجتماعی برای همسان‌سازی به بازنشستگان دادیم، بخشی از آن را به این اختصاص بدهیم. حقوقی را که دادیم، چگونه می توانیم پس بگیریم؟

ربیعی گفت: اخیراً راه‌حلی را پیشنهاد کردند که دولت به برخی از نهادها ۳۰ هزار میلیارد تومان دیگر اموال بفروشد. من نمی‌دانم چگونه امکان پذیر است و اینکه ما چقدر قابل فروش داریم! من به طور روشن و واضح اعلام می کنم دولت با این طرح مخالف است چون ردیف بودجه ای برای آن دیده نشده است.

نظر شورای نگهبان

طرح مجلس باید در شورای نگهبان نیز تصویب شود. اعضای این شورا و به ویژه سخنگوی آن درباره طرح اظهارنظر نکرده اند و هنوز مشخص نیست که این طرح تصویب شود یا خیر. در گذشته موارد متعددی وجود داشته که شورای نگهبان به دلیل مشخص نبودن منبع مالی طرح، آن را برای اصاح به مجلس بازگردانده است. اگرچه این شورا معمولا مخالفتی با اصل طرح ها نمی کند و صرفا به دلیل ناقص بوودن - مشخص نبودن منبع تامین مالی آن - طرح را به مجلس بازمی گرداند. باید منتظر ماند و دید نظر شورای نگهبان درباره این طرح چه خواهد بود.