یک واکسن و هزار ابهام/ چرا قرار نیست برای واکسن ایرانی کرونا مجوز جهانی دریافت شود؟

رویداد۲۴ نخستین تزریق تست انسانی اولین واکسن ایرانی کرونا روز گذشته انجام شد و در حالی که کشور‌های مختلف جهان کار واکسیناسیون کرونا را آغاز کرده‌اند در ایران هنوز از واکسن خارجی خبری نیست. اما تست انسانی اولین واکسن ایرانی کرونا در حالی انجام شد که اما و اگر‌ها و ابهامات و البته نگرانی‌های بسیاری پیرامون آن وجود دارد. علاوه بر آن و علی رغم آنکه رئیس جمهور و برخی دیگر از مسئولان اعلام کرده‌اند که هم واکسن وارد می‌کنیم و هم واکسن می‌سازیم، شواهد و قرائن نشان می‌دهد که نباید به واردات واکسن خارجی کرونا دلخوش کرد و احتمالا برنامه قابل توجهی نیز برای این امر روی میز مسئولان نیست و باید به چندهزار واکسن احتمالا اهدایی چشم بدوزیم.

در حالی که واکسن ایرانی کرونا هنوز در فاز تست انسانی است، اما  مسئولان از برنامه دقیق خود برای واکسیناسیون عمومی پرده برداشتند و اعلام کردند که تا پایان سال ۱۴۰۰ احتمالا واکسیناسیون عمومی انجام شود و کشور در سال آینده می‌تواند بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا تولید کند. اظهاراتی که با وجود آنکه کمی عجیب و البته کمی نگران کننده به نظر می‌رسند اما بیشتر از همه این‌ها بیانگر آن هستند که عمده سرمایه گذاری و توجه دولت و نهاد‌های مربوطه بر ساخت تولید داخل این واکسن است و نه واردات آن.

سعید نمکی، وزیر بهداشت در سخنانی در حاشیه مراسم نخستین تزریق انسانی اولین واکسن کرونای ایرانی گفته: «ما ۱۰۰ سال است که در منطقه واکسن ساز هستیم. کسانی که فکر می‌کنند، اولین بار است داریم واکسنی را تزریق می‌کنیم، بسیار در اشتباه هستند. در سال ۱۲۹۹ انستیتو پاستور داشتیم و در سال ۱۳۰۳ انستیتو رازی را داشتیم، تمام مردم دوران زندگی‌شان را با واکسن‌های ایرانی آغاز کردند. ما اولین واکسن‌ساز آسیا بودیم و ما بودیم که به بسیاری از کشور‌های دنیا و منطقه واکسن صادر می‌کردیم.»

کیانوش جهانپور، مدیر کل روابط عمومی وزارت بهداشت نیز در سخنانی از برنامه این وزارتخانه برای واکسن کرونا گفته و عنوان کرد: «به زودی دو واکسن دیگر وارد مرحله تست بالینی می‌شوند امیدواریم واکسن روند موفقیت آمیزی داشته باشد و تا تابستان ۱۴۰۰ شاهد حداقل دو یا سه واکسن در ایران باشیم و واکسیناسیون همگانی تا پایان سال ۱۴۰۰ قبل از اتمام واکسیناسیون جهانی در سال ۲۰۲۲ میلادی انجام شود.» وی همچنین در این باره گفت: «این واکسن متعلق به شرکت شفا فارمر و مجموعه دارویی برکت است و از امروز کارآزمایی جدی این واکسن آغاز می‌شود و در پایان بهار اولین واکسن کرونای ایرانی بر روی میز خواهد بود.»

نخستین تزریق تست انسانی اولین واکسن ایرانی کرونا

نوید تولید حداقل ۲ یا ۳ واکسن کرونا در تابستان در ایران در حالی است که هم اکنون تنها این شرکت فایزر آمریکا است که توانسته تمامی مراحل آزمایش‌های مربوط به واکسن کرونا را با موفقیت طی کند، مجوز سازمان جهانی بهداشت را کسب کند و در سطح جهان به طور گسترده به فروش برسد، توزیع و مورد استفاده قرار بگیرد. از ترکیه تا امارات و عربستان و کشور‌های اروپایی، همگی واکسیناسیون کرونا با استفاده از واکسن فایزر را آغاز کرده‌اند. این در حالی است که از ماه‌ها قبل چین و روسیه نیز ادعای تولید واکسن کرونا را مطرح کرده بودند، ولی این دو کشور همچنان با موارد متعدد ابتلا به ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. از سوی دیگر، شرکت آکسفورد انگلیس نیز از همان ماه‌های ابتدایی شیوع ویروس کرونا تحقیقات برای تولید واکسن کرونا را آغاز کرده بود و همچنان نیز این روند ادامه دارد. در این بین نگرانی‌های بسیاری پیرامون ادعا‌های مطرح شده درباره تولید واکسن کرونا در ایران آن هم با این سرعت وجود دارد. ماجرا آنجایی نگران کننده می‌شود که ایران قرار نیست پیش از آغاز واکسیناسیون، مجوزی از سوی سازمان بهداشت جهانی دریافت کند!

چرا واکسن ایرانی کرونا به تایید سازمان بهداشت جهانی نمی‌رسد؟

جهانپور، مدیرکل روابط عمومی وزارت بهداشت در سخنانی پس از انجام تست انسانی واکسن کرونای ایرانی گفت: تولید نهایی این واکسن به تایید سازمان بهداشت جهانی نیازی ندارد. هر وقت قرار شد تولید برای صادرات داشته باشیم می‌توانیم برای اخذ مجوز‌های بین المللی هم اقدام کنیم! عباس عبدی تحلیل‌گر سیاسی در توییتی به این گفته کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو واکنش نشان داد نوشت: «آیا این واکسن شرایط آن را دارد که در زمان صادرات، مجوز سازمان بهداشت جهانی را بگیرد یا نه؟ اگر دارد همین الان بگیرید. اگر ندارد لطفا از بازی کردن با جان مردم دست بردارید.»

بیشتر بخوانید:واکسن ناباوری و معضل پایان کرونا/ نتیجه دعوای سیاسی «واکسن بسازیم» با «واکسن بخریم» چیست؟

حال که شرکت‌های ایرانی همپای شرکت‌های برجسته آمریکایی در تلاش برای تولید واکسن کرونا هستند و احتمالا هزینه بسیاری نیز در این مسیر انجام شده است چرا برنامه‌ای برای دریافت مجوز از سازمان بهداشت جهانی در دستور کار آن‌ها قرار ندارد؟ چه استاندارد‌ها و چه مواردی باید در تولید این واکسن در نظر گرفته و رعایت شود که وجود آن‌ها برای کسب مجوز از سازمان بهداشت جهانی ضروری است؟ واکسیناسیون عمومی در ایران و تزریق این واکسن به میلیون‌ها نفر از جمعیت متنوع کشور، امری بسیار مهم است که می‌تواند در صورت بروز خطا، تبعات و صدمات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. اما چرا مسئولان وزارت بهداشت قصد ندارند برای واکسن ایرانی کرونا از سازمان بهداشت جهانی مجوز دریافت کنند؟

ستاد اجرایی فرمان امام، یورو یا ریال؟

ابهاماتی درباره نحوه فروش واکسن ایرانی کرونا به دولت از سوی ستاد اجرایی فرمان امام مطرح شده بود؛ محمد مهاجری فعال اصولگرا در توییتی پرسیده است که «آیا راست است که {ستاد اجرایی فرمان امام} برای فروش واکسن کرونا از دولت یورو می‌خواهد نه ریال؟ چرا؟» حجت نیکی ملکی ‏رئیس مرکز اطلاع رسانی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به این سوال واکنش نشان داد و در توییتی نوشت: متاسفانه خبر شما کذب محض می‌باشد.» هنوز جزئیات قیمت فروش این واکسن به دولت و سپس به مردم و نحوه فروش آن نیز مشخص نشده است.

نخستین واکسن ایرانی کرونا متعلق به شرکت شفا فارمر و مجموعه دارویی برکت تحت مدیریت ستاد اجرایی فرماندهی امام است.

واکنش‌ها در فضای مجازی

ماجرا‌های پیرامون تولید داخل و یا واردات واکسن کرونا طی چندماه اخیر البته داغ بود و هر ایده موافقان و مخالفان خود را داشت. تعداد زیادی از کاربران در فضای مجازی با راه انداختن هشتگ واکسن بخرید بر اهمیت تامین واکسن کرونا و خرید فوری آن تاکید کردند و خواستار خرید واکسن خارجی شدند. در مقابل عده زیادی نیز اعلام کردند که تولید واکسن داخلی اقدام ارزشمندی است و آن‌ها به واکسن خارجی اعتماد ندارند. برخی از کاربران در فضای مجازی نیز به جنبه‌های مهم دیگری از این موضوع پرداختند. کاربری نسبت به مقدس سازی واکسن کرونای ایرانی هشدار داد و نوشت: به سمت مقدس سازی واکسن ایرانی کرونا حرکت می‌کنیم، جایی که مخفی سازی هر اطلاعات منفی درباره آن مصلحت و وظیفه می‌شود.