آینده سیاست خارجی طالبان در منطقه/ طالب‌ها در قبال هند و روسیه و اتحادیه اروپا چه مواضعی اتخاذ می‌کنند؟

رویداد۲۴ با به قدرت رسیدن طالبان در کابل، به نظر می‌رسد بار دیگر افغانستان به صحنه رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای تبدیل خواهد شد. امری که نشانه‌های ان از هم اکنون اشکار شده است. اعزام هیئت‌های سیاسی طالبان به روسیه و چین، روابط خوب آن با پاکستان و ایران در کنار نگرانی هند از بازگشت اسلامگرایان تندرو به کابل همگی نشان می‌دهد که تحولات ژئوپلوتیک قابل توجهی پیش روی منطقه است و کشور‌ها نگران ازدست دادن نفوذ خود هستند.

دو دهه پس از سقوط طالبان در افغانستان در نتیجه لشکرکشی غرب به رهبری آمریکا، طالبان اکنون با تجربه‌ها و درس‌های بیشتری از تاریخ اخیر خود، به کابل بازگشته است. مقام‌های طالبان به رویترز گفته‌اند که این گروه در نظر دارند تا مدلی از حکومت داری در افغانستان را طی هفته‌های آینده آماده کنند. مقام‌های طالبان گفته‌اند که ساختار دولت جدید افغانستان تحت حکومت طالبان دموکراسی به مفهوم غرب نیست، اما از حقوق همه محافظت خواهد کرد.

بیشتر بخوانید:پرچم جنبش پنجشیر در دست پسر احمدشاه مسعود/ چرا جمهوری اسلامی از احمد مسعود حمایت نمی‌کند؟

طالبان گفتمان جدیدی را در مقابل کشورهای خارجی و همسایگانش راه انداخته و با اعزام هیئت های سیاسی و ارسال پیام‌ تلاش دارد تا متحدان جدیدی برای خود دست و پا کند. هنوز مشخص نیست سیاست خارجی طالبان چه مختصاتی دارد و این گروه در قبال موضوعات مختلف چه مواضعی را اتخاذ می کند اما روشن است که طالبان به دنبال جلب اعتماد و اطمینان قدرت های منطقه و جهان است.

اتحادیه اروپا در تعلیق به رسمیت شناختن طالبان

تماس‌ها میان طالبان و اتحادیه اروپا در جریان است. علی رغم اینکه اتحادیه اروپا از به رسمیت شناختن به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان تا کنون خودداری کرده است، اما گفتگو‌ها میان مقام‌های طالبان و اتحادیه اروپا پیرامون موضوعات مختلف از جمله مهاجران افغان در جریان است. اتحادیه اروپا تاکنون مواضع متناقضی را در این باره اتخاذ کرده است.

اتحادیه اروپا به دنبال حمایت مشروط از طالبان و به نوعی واداشتن این گروه به تغییر رویه در قبال مسائلی، چون حقوق بشر و زنان است. "اورسولا فون درلاین" رییس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد که این اتحادیه طالبان را به رسمیت نشناخته است و هیچ مذاکرات سیاسی با آن‌ها انجام نمی‌دهد.

وی با بیان اینکه شاید سخنان طالبان را بشنویم، اما آن‌ها را با اعمال و رفتارشان قضاوت می‌کنیم، گفت: اتحادیه اروپا همچنان تماس‌های فنی خود با گروه طالبان را حفظ خواهد کرد، اما هیچ مذاکره سیاسی با آنان نخواهد داشت و قصد ندارد آن را به رسمیت بشناسد.

اتحادیه اروپا از بیم سرازیر شدن مهاجران افغان به سمت اروپا، ناچار است با طالبان بر سر میز گفتگو‌ها بنشیند و ادامه مذاکرات را مشروط به اصلاح رفتار این گروه در قبال مردم افغانستان کند. چارلز میشل، رئیس شورای اروپا خواستار تلاش جامعه بین‌المللی برای دفاع از اصول اساسی در افغانستان شده و گفته ما تلاش خواهیم کرد تا آنچه تا کنون انجام شده حفظ شود. امیدواریم بین تضمین امنیت و شأن پروژه اروپایی تعادل برقرار شود. ما خواهان ثبات بیشتر در افغانستان هستیم تا از حقوق بشر، ارزش‌ها و منافع انسانی حفاظت و دفاع شود.

صدای متفاوتی در قبال طالبان در اتحادیه اروپا شنیده می‌شود. در حالی که رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا هرگونه مذاکره سیاسی با طالبان را رد می‌کند، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه تأکید کرده بود که این اتحادیه مجبور به برقراری ارتباط با گروه طالبان برای خارج کردن اتباع خود، کارمندان افغان و خانواده‌هایشان از افغانستان است.

وی گفته بود که قدرت گرفتن طالبان در افغانستان بزرگ‌ترین اتفاق ژئوپولتیک برای اروپا پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ محسوب می‌شود. این اتفاق ژئوپلوتیک در آینده به ارتقای سطح مذاکرات طرفین و به رسمیت شناختن طالبان از سوی اتحادیه اروپا منجر خواهد شد؟

روابط روسیه و طالبان و آینده نگری مسکو

روسیه یکی از نخستین کشور‌هایی بود که پیش از سقوط پایتخت افغانستان میزبان هیئت طالبان بود و مذاکرات میان طالبان و مسکو در چند سال اخیر همواره در جریان بوده است.

نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در افغانستان در باره اینکه چرا مسکو با طالبان ارتباط برقرار کرده است، گفته که مسکو چندین سال قبل از آغاز خروج کامل نیرو‌های ناتو از افغانستان، وخیم‌تر شدن وضعیت این کشور را پیش بینی کرده بود. خیلی زودتر هم آن را پیش بینی کردیم و بنابراین هفت سال پیش ما شروع به برقراری تماس با جنبش طالبان کردیم.

کابلوف گفت: اکنون تصور کنید که اگر هفت سال پیش ما نمی‌توانستیم با طالبان پل ایجاد کنیم، با آن‌ها تماس بگیریم، نگرانی ها، منافع خود را برای آن‌ها توضیح دهیم و غربی‌های شکست خورده را دنبال کنیم و آن‌ها را انگ بزنیم، اکنون با چه کسی صحبت می‌کردیم؟ آن‌ها مشکلاتی دارند، اما روسیه می‌تواند با هر یک از نیرو‌ها در افغانستان صحبت کند.

خروج آمریکا ازافغانستان جا را برای بازگشت روسیه و ارتقای سطح روابط میان مسکو و طالبان افزایش داده است و فرصت‌هایی را در این زمینه ایجاد کرده. مسکو نگران از آسیب امنیتی به متحدانش از جانب طالبان مذاکرات را با این گروه از سر گرفته است.

روسیه به چهار دلیل استراتژیک، به طالبان دست همکاری داده است. نخست اینکه روسیه به دنبال نقش آفرینی در افغانستان است، این کشور با تشکیل نشست سه جانبه‌ای با چین و پاکستان پیام نقش آفرینی در تحولات افغانستان را به آمریکا ارسال کرد. دوم اینکه روسیه به دنبال آن است که با حمایت از طالبان به دنبال تقویت موانع پیش روی ناتو و آمریکا در افغانستان و گسترش نفوذ خود در این کشور و فراتر از آسیای مرکزی است. مسکو از طریق نزدیکی به پاکستان و حمایت از گروه‌های شبه نظامی در افغانستان به دنبال محکم کردن جای پای خود در این کشور است.

نگرانی روسیه از قدرت گرفتن گروه‌های تروربستی در افغانستان یکی دیگر از دلایل حمایت روسیه از طالبان است. روسیه امیدوار است با جلوگیری از تکرار تجربه تلخ داعش از طریف اعمال نفوذش در افغانستان مانع از همکاری احتمالی میان طالبان و افغانستان علیه منافع قدرت‌های بزرگ است.

هند بازنده بزرگ اشغال افغانستان به دست طالب‌ها

هند یکی دیگر از کشورهایی است که به شدت از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان آشفته است. یکی از دلایل این اشفتگی نزدیکی طالبان و پاکستان و دشمنی دیرینه اسلام اباد با دهلی نو است. هم مرز بودن استان مسلمان نشین چین با جمعیت 20 میلیونی با افغانستان و پاکستان نیز یکی دیگر از این نگرانی است. از سوی دیگر ابهام در سرنوشت توافقنامه‌های منطقه‌ای افغانستان با همسایگان خود نیز موجب نگرانی شده است.

یکی از توافقنامه‌ها که به صورت مشارکتی در رابطه با این کشور در جریان بوده پروژه مشترک، بین سه کشور هند، ایران و افغانستان بوده تا به ایجاد مسیر ترانزیتی از طریق تقویت و توسعه بندر شهید بهشتی چابهار منجر شود. موافقت‌نامه تاسیس دالان تجاری ایران، هند و افغانستان تحت عنوان توافق‌نامه چابهار خردادماه سال ۹۵ بین روسای جمهور این سه کشور امضا شد و به تصویب مجالس کشور‌های مذکور هم رسید.

مهم‌ترین موضوع این توافقنامه بحث ترانزیت و دسترسی هند به افغانستان از مسیر ایران است که پیش زمینه اجرای آن، توسعه بندر شهید بهشتی چابهار بود. اما حالا با به قدرت رسیدن طالبان، مشخص نیست، آیا همکاری‌های مشترک و تبادلات اقتصادی بین هند و افغانستان پابرجا بماند یا خیر.

سایت «لویدز لیست» در این رابطه تحلیلی را منتشر کرد مبنی بر اینکه هند برای رقابت با چین و پاکستان در بندر گوادر و همچنین حفظ نفوذ منطقه‌ای خود، به طرح توسعه بندر چابهار نگاه ویژه‌ای دارد تا با دور زدن پاکستان یک مسیر تجاری ایمن از هند به افغانستان و اروپا برای دسترسی به بازار پرکشش آن‌ها فراهم کند، اما اکنون با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، برجستگی و اهمیت این پروژه ممکن است برای هندوستان از دست رفته باشد.

همزمان سایت العرب نیز در گزارشی نوشت که امارات و عربستان و قطر نیز در حال بررسی نزدیکی بیشتر به حکومت طالبان و افزایش نقش خود در این کشور هستند. طالبان از سال ها پیش در قطر دفتر سیاسی دارد.