افشاگری یک پزشک متخصص: قارچ سیاه از آبان پارسال وارد ایران شده بود
رویداد۲۴ دو ماه پیش هند از بروز یک بیماری خطرناک جدید خبر داد. کمتر از یک ماه و نیم بعد شماری از مبتلایان به این بیماری در سایر نقاط جهان نیز دیده شدند. بیماری که گفته می‌شود در مبتلایان به نوع شدید کرونا بروز می‌کند: قارچ سیاه.
دو ماه بعد از اعلام این خبر از سوی هندوستان، مقامات ایران هم از بستری ده مبتلا به قارچ سیاه در یک بیمارستان در تهران خبر دادند. در ابتدا نوع خبررسانی به گونه‌ای بود که گویی تنها همین ده نفر و تنها بیمارستان امام خمینی تهران درگیر این بیماری مرگبارند، اما کم کم مشخص شد حداقل شش استان درگیر این بیماری هستند و نگرانی‌ها از افزایش آمار این بیماری همزمان با کمبود داروی آن در کشور افزایش یافته است.
معاون دانشگاه علوم پزشکی مشهد روز پنج‌شنبه چهارم شهریورماه از ابتلای ۲۰ بیمار مبتلا به قارچ سیاه در دو بیمارستان مشهد خبر داد.
بیشتر بخوانید:هراس از ویروسی که هنوز نیامده است! / واقعیت کووید ۲۲ چیست؟
همزمان با انتشار خبر شیوع بیماری قارچ سیاه در ایران، حیدر محمدی، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو از کمبود داروی بیماری قارچ سیاه خبر داد، گویی کشور به ناگهان با این بیماری دست به گریبان شده و آمادگی لازم برای مواجهه با آن را نداشته. او گفت که موجودی این دارو در کشور «در دو هفته اخیر به صفر رسیده است.»
این اظهارات و سوء مدیریت‌ها در حالی شکل گرفته که بر اساس گزارش‌هایی که به دست رویداد۲۴ رسیده، دست کم کشور ۹ ماه اخیر را درگیر قارچ سیاه بوده است.
محدثه حقگو پزشک متخصص و جراح گوش، حلق و بینی از ورود قارچ سیاه به کشور دست کم از آبان ماه سال گذشته خبر داده و می‌گوید: آبان تا بهمن سال گذشته تعداد زیادی بیمار مبتلا به قارچ سیاه در کرمانشاه به بیمارستان‌ها مراجعه کردند.
این پزشک متخصص که سال گذشته در کرمانشاه مشغول به کار بوده گفته: از پاییز سال قبل در غرب کشور درگیری این بیماری به وفور وجود داشته اما شدت ابتلا به این بیماری تا اواخر زمستان کاهش پیدا کرده.
حقگو به اوج‌گیری دوباره ابتلا به قارچ سیاه در کشور همزمان با اوج گیری پیک پنجم کرونا اشاره کرده و گفته از یک ماه گذشته دوباره شاهد زیاد شدن تعداد مبتلایان به این بیماری بوده‌ایم.
قارچ سیاه چیست؟
موج دوم کرونا در هند جمعیت قابل توجهی را درگیر کرد. هند ۴۵ درصد کل مبتلایان به کرونا در جهان و ۳۴ درصد مرگ و میر ناشی از این بیماری را به خود اختصاص داده است. در اوایل موج دوم در حالی که هند همه تلاشش را می‌کرد که به یک وضعیت با ثبات برسد، یک تهدید دیگر این کشور را با چالش روبه رو کرد؛ بیماری قارچ سیاه مرتبط با کرونا.
قارچ سیاه یک بیماری نادر، اما کشنده است که در صورت عدم دریافت درمان مناسب، بیمار را از پا در می‌آورد. هند در ماه می ابتلای ۱۱ هزار و ۷۰۰ بیمار به قارچ سیاه را گزارش داده بود.
چه کسانی به قارچ سیاه مبتلا می‌شوند؟
مجله پزشکی لانست دلیل افزایش شدید به این بیماری را چند فاکتور به صورت ترکیبی خوانده است: استفاده گسترده و اشتباه از استرویید‌ها برای درمان بیمارانی که حتی به نوع خفیف کرونا مبتلا شده بودند؛ داشتن بیماری زمینه‌ای دیابت کنترل نشده یا کمتر کنترل شده که به کرونا هم مبتلا شده باشد و اختلال مخاطی ناشی از کرونا.
حقگو درباره این بیماری توضیح داده و به رویداد۲۴ گفته: قارچ سیاه یک بیماری جدید نیست و سال‌هاست که در دنیا وجود دارد.
او درباره دلایل ابتلا به این بیماری گفته: اینطور نیست که هر آدمی بتواند به این بیماری قارچی مبتلا شود. اما چه کسانی به این بیماری دچار می‌شوند؟ کسانی که دچار نقص ایمنی‌اند. این افراد در سه بخش قابل دسته بندی‌اند: اول بیمارانی که دچار نقص ایمنی مانند ایدز هستند. دسته دوم کسانی که بیماری زمینه‌ای مانند دیابت دارند. آن هم نه هر بیماری دیابتی بلکه بیمارانی که قندشان تحت کنترل نیست یا بیمارانی که به دلیل ابتلا به سرطان تحت درمان شیمی درمانی هستند و این شیمی درمانی سیستم ایمنی آن‌ها را تضعیف کرده است.
حقگو ادامه داد: کتگوری آخر هم بیمارنی هستند که پیوند عضو نظیر کبد، کلیه یا مغز استخوان داشتند. دلیلش هم این است که افرادی که پیوند عضو می‌کنند باید مادام العمر دارو‌هایی مصرف کنند که ضد سیستم ایمنی‌اند و آن‌ها را مستعد ابتلا به قارچ سیاه می‌کند.
چرا ابتلا به قارچ سیاه زیاد شده؟
دکتر حقگو درباره دلیل افزایش تعداد مبتلایان به قارچ سیاه در دنیا به کرونا اشاره کرده و گفته بیمارانی که در سه کتگوری حساس نسبت به ابتلا به قارچ سیاه قرار داشتند در این مدت به کرونا مبتلا شده‌اند و درمان‌های کرونایی گرفتند.
او گفته برخی دارو‌هایی که برای درمان کرونا مورد استفاده قرار گرفته حاوی کورتون بوده و دارو‌های دیگر هم به نوعی دارو‌های مختل کننده سیستم ایمنی بوده‌اند.
او دلیل اصلی افزایش ابتلا به قارچ سیاه را مصرف دارو‌های پادتن مونوکلونال و کورتون خوانده و گفته دارو‌هایی نظیر دگزامتازون، هیدروکورتیزون و اکتمرا از این دسته‌اند.
این متخصص گوش، حلق و بینی به استفاده بی رویه با دوز‌های غیر استاندارد از دارو‌هایی حاوی دوز بالای کورتن اشاره کرده و گفته: اوایل کرونا خیلی دوز‌های تجویزی استاندارد نبود و دوز کورتن بالایی به بیماران کرونایی می‌دادند. در اثر این درمان‌ها، بیمار دیابتی که داشت زندگی‌اش را می‌کرد کرونا گرفته و این‌ها هم روی بیماری زمینه‌ایش سوار شده و منجر به ابتلا به قارچ سیاه شده است.
او به یافته‌های جدید درباره ویروس کرونا اشاره کرده و گفته مقالات جدید نشان می‌دهد خود ویروس کرونا هم مانند خیلی از ویروس‌های دیگر، سیستم ایمنی را مختل می‌کند و سلول‌های سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد. در نتیجه خودش به شخصه هم فرد را در معرض ضعف سیستم ایمنی قرار داده و مستعد ابتلا به قارچ سیاه می‌کند.
با این وجود حقگو تاکید کرده یک آدم سالم بدون بیماری زمینه‌ای بسیار بعید است که به کرونا قارچ مبتلا شود.
علائم ابتلا به قارچ سیاه چیست؟
حقگو درباره علائم ابتلا به قارچ سیاه به رویداد۲۴ گفت: این قارچ حیطه سر، گردن، صورت، سینوس‌ها، بینی، چشم و در نهایت در مراحل انتهایی مغز را درگیر می‌کند.
او علائم ابتلا را قرمزی و تورم صورت و چشم، درد و بی‌حسی صورت، کاهش بینایی و فلج حرکتی چشم، ترشحات خون آبه‌ای و گرفتگی بینی، تغییر رنگ مخاطات بینی و دهان، درگیری فک فوقانی و درنهایت اگر مغز را درگیر کرده باشد، کاهش هشیاری و کما خوانده و گفته سیر بیماری به شدت پیش رونده است و باید به محض تشخیص درمان آن شروع شود.
حقگو تشخیص بیماری را در حیطه کاری متخصصان گوش، حلق و بینی خوانده و گفت: هر بیماری که با هر کدام از این علایم مراجعه کند باید شک ابتلا به قارچ سیاه را در نظر گرفت و داخل بینی نمونه‌گیری شود. نمونه به پاتولوژی فرستاده می‌شود و اگر تشخیص قطعی داده شود درمان باید بلافاصله شروع شود.
درمان قارچ سیاه چیست؟
در جریان موج دوم کرونا تعداد مبتلایان به این بیماری افزایش پیدا کرد. در اثر افزایش تعداد مبتلایان، هند دچار کمبود داروی این بیماری به نام «آمفوتریسین بی» شد.
درمان با آمفوتریسین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد و نیاز به تزریق ۹۰ تا ۱۲۰ دوز از این دارو به هر بیمار است که در هند هزینه این درمان چیزی حدود ۶ تا ۱۰ هزار یورو است. اما در ماه‌های اخیر با تشدید شیوع این بیماری کمبود داروی آمفوتریسین به مشکل حوزه درمان هند تبدیل شد.
این دارو در هند توسط شرکت‌های «بهارات سروم اند واکسین»، «سان فارما»، «کیپلا» و «لایف کر اینویشن» تولید می‌شود. تولید این دارو به دلیل تعداد پایین مبتلایان به قارچ سیاه همیشه کم بوده. بعد از شیوع گسترده در موج دوم کرونا، تولید ۱۶۳ هزار ویالی این دارو به ۳۶۳ هزار ویال تولید و واردات افزایش یافت. در همین مدت زمان هم ۵ شرکت دارویی جدید در هند مجوز تولید آمفوتریسین بی را دریافت کردند.
مشکل تولید این دارو، اما برطرف نشده. هند با کمبود مواد اولیه چرخه تولید آمفوتریسین بی هم مواجه است. یکی از مواد اولیه ضروری این دارو سین بیوتیک است که شرکت سارابای هند تولید می‌کند. این شرکت قادر است در هر ماه تنها ۲۵ کیلوگرم سین بیوتیک تولید کند که تنها برای تولید ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دوز از آمفوتریسین کافی است.
دکتر حقگو درباره وجود داروی قارچ سیاه در ایران گفته: متاسفانه این دارو در کشور به سختی پیدا می‌شود و دچار کمبود آن هستیم.
او درباره نحوه درمان این بیماری نیز گفته: میزان دوز تزریقی دارو و نحوه درمان بستگی به میزان درگیری بیمار دارد. ممکن است بیمار به جراحی نیاز داشته باشد که اساسش برداشتن بافت‌های نکروتیک است؛ که می‌تواند در بینی، دهان یا در چشم باشد که در مورد چشم، به تخلیه چآن می‌انجامد.
او درباره نحوه جراحی قارچ سیاه گفته: این جراحی هم اینطور نیست که یک بار انجام شود ممکن است در سیر بستری بیمار چندین بار به عمل نیاز داشته باشد. اکثر بیماران هم نیاز به چندین بار جراحی دارند.
حقگو درباره کمبود داروی آمفوتریسین بی در کشور گفته: آمفوتریسین بی نوع لیپوزومال که درمان بهتری برای بیماری قارچ سیاه است، در ایران موجود نیست.
قارچ سیاه کشنده است؟
نرخ مرگ و میر ناشی از بیماری قارچ سیاه بسیار بالاست. نشریه اکونومیک تایمز هند درباره این موضوع گزارش‌هایی را منتشر کرده وگفته بر اساس داده‌های موجود نرخ مرگ و میر این بیماری ۸۰ درصد برای بیمارانی است که درمان‌های لازم را مدت طولانی بعد از ابتلا دریافت نمی‌کنند. این بیماران حتی اگر تحت درمان هم قرار بگیرند نرخ مرگ و میرشان بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است. با این حال در صورت شناسایی به موقع قارچ سیاه، این بیماری اغلب قابل درمان است.
مجله تخصصی پزشکی لانست دلایل مرگبار بودن قارچ سیاه را فقدان مطالعات کافی بر روی درمان‌های این بیماری خوانده که علی رغم مرگ ۱.۵ میلیون نفر در سال در جهان در اثر این بیماری، نسبت به سایر بیماری‌های باکتریایی و ویروسی تحقیقات کمتری را به خود اختصاص داده‌اند.
از سوی دیگر به گفته پزشکان، استفاده از دارو‌های قارچ سیاه ساید افکت‌های شدیدی دارد و ممکن است به مشکلات کلیوی، اختلال عملکرد سیستم عصبی یا حتی سکته منجر شود.
خود درمانی برای این بیماری اکیدا ممنوع شده است. دارو‌های قارچ سیاه باید حتما تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار بگیرند در غیر این صورت مصرف دوز بالای آن‌ها ممکن است بسیار خطرناک باشد.
