گروگانگیری در المپیک مونیخ
رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده سال ۱۹۷۲ در جریان برگزاری المپیک مونیخ که سازمان فلسطینی به نام سپتامبر سیاه با حمله شبانه به خوابگاه دهکده المپیک، ورزشکاران اسرائیل را به گروگان گرفتند.
مسابقات المپیک در آلمان هیچ‌گاه یک رویداد ورزشی صِرف نبوده و همواره رخداد‌های سیاسی فضای مسابقات را متاثر کرده‌اند. زمانی که حزب نازی در آلمان روی کار آمد، یازدهمین دوره مسابقات المپیک در برلین برگزار شد و مسابقات ورزشی رسما مورد استفاده دولت هیتلر برای تبلیغ ایدئولوژی نازیسم شد.
هیتلر در این دوره حضور یهودیان و کولی‌ها را در مسابقات ورزشی ممنوع کرد و تبلیغات گسترده‌ای مبنی بر برتری نژادی آریایی به راه انداخت. در انتخاب ورزشکاران آلمانی نیز مبنای انتخاب چهره آریایی آن‌ها بود نه مهارت‌های ورزشی. با وجود سیاست‌های عریان نژادپرستانه، هیچ یک از کشور‌ها المپیک آلمان نازی را تحریم نکردند و در نهایت همه چیز به نفع هیتلر تمام شد.
لنی ریفنشتال فیلم مستندی درباره این بازی‌ها ساخت که در جهان بسیار دیده شد و اکنون آن را از شاهکار‌های تاریخ سینما ذکر می‌کنند. علاوه بر این‌ها، هیتلر طی این مسابقات فرصت مناسبی پیدا کرد که برتری تکنولوژیک آلمان را رخ جهانیان بکشد. برای نخستین بار ۷۰ ساعت از بازی‌ها به صورت پخش زنده در برخی نقاط خاص شهر برلین و برخی نقاط کشور پخش شد. همچنین ورزشگاه‌های آلمان بسیار مجهز بودند و مخاطبان پیشرفت‌های آلمان نازی را تحسین می‌کردند.
تازه چند سال پس از شکست هیتلر بود که جهانیان سیاست‌های نژادی را محکوم کردند، اما در دوران برگزاری آن هیچ اعتراضی نکردند. آلمانی‌ها پس از آن دوباره اقدام به برگزاری المپیک کردند و این بار میزبان بیستمین دوره مسابقات شهر مونیخ بود. انتظار می‌رفت با برگزاری صلح‌آمیز این دوره از مسابقات خاطرات بد گذشته فراموش شوند و بالاخره در آلمان مسابقات ورزشی صلح‌آمیزی برگزار شود.
گروگانگیری گروه سپتامبر سیاه
بیستمین دوره بازی‌های تابستانی المپیک ۲۶ اوت ۱۹۷۲ در مونیخ آغاز شد و قرار بود تا ۱۱ سپتامبر ادامه یابد. روز پنجم سپتامبر (۱۴ شهریور ۱۳۵۱) اما حادثه‌ای رخ داد؛ در ساعت ۴ و ۴۵ دقیقه بامداد پنجم سپتامبر هشت مرد مسلح که خود را «گروه فلسطینی سپتامبر سیاه» معرفی کردند، به اقامتگاه ورزشکاران اسرائیلی حمله کردند.
نام گروه از واقعه سپتامبر سیاه در اردن گرفته شده که در آن نیرو‌های امنیتی اردن مجاهدین وابسته به فتح و سایر گروه‌های فلسطینی پناهنده در اردن را سرکوب و خلع سلاح کردند. دو ورزشکار اسرائیلی موفق به فرار شدند اما موشه واینبرگ کشتی‌گیر و یوزف رومانو وزنه‌بردار اسرائیلی مقاومت کردند و هدف شلیک مهاجمان قرار گرفتند و به نخستین قربانیان حادثه تبدیل شدند. مهاجمین ۹ نفر دیگر را گروگان گرفتند و اعلام کردند اگر خواسته‌های آن‌ها برآورده نشود همه گروگان‌ها را خواهند کشت.
بیشتر بخوانید: تصویر نایاب از گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی
به گزارش رویداد۲۴ خواسته گروه مهاجم به این شرح بود: آزادی ۲۰۰ فلسطینی در بند در اسرائیل و آزادی دو عضو آلمانی تشکیلات فراکسیون ارتش سرخ از زندانی در آلمان. آن‌ها اعلام کردند در صورت بی‌اعتنایی در هر ساعت یکی از گروگان‌ها را خواهند کشت.
دولت اسرائیل بلافاصله اعلام کرد که حاضر به مذاکره بر سر مطالبات نیست و پلیس آلمان ناچار شد حمله‌ای غافلگیرکننده را طراحی کند. اما حمله پلیس آلمان که قرار بود غافلگیرانه باشد، مستقیما از شبکه‌های تلویزیونی پخش می‌شد و گروگان‌گیر‌ها نیز با دیدن آن از نقشه مطلع شدند و بنابرین طرح «هوشمندانه» پلیس شکست خورد.
هانس دیتریش گنشر وزیر کشور وقت آلمان، برونو مرک وزیر امور داخلی ایالت بایرن و مانفرد شرایبر رئیس پلیس مونیخ، آمادگی خود را برای جایگزینی با گروگان‌ها اعلام کردند اما گروگان‌گیران ضمن رد این پیشنهاد، خواسته‌ی جدیدی را مطرح کردند: پرواز به قاهره.
دولت آلمان سریعا هواپیمایی برای مهاجمان آماده کرد و پنج تک‌تیرانداز آلمانی در فرودگاه مخفی شدند تا مهاجمین را پیش از سوار شدن به هواپیما مورد هدف قرار بدهند. اما بر خلاف انتظار پیش از آمدن تمام مهاجمان دو نفر از آن‌ها برای کنترل هواپیما به آنجا آمدند و پی بردند که بر خلاف خواست آن‌ها خلبان و خدمه در هواپیما حضور ندارند.
ساعت ۲۲ و ۳۵ دقیقه و هنگامی که این دو خشمگین به سوی هلیکوپتر‌ها باز می‌گشتند، اوضاع از حالت «عادی» خارج شد، تک‌تیراندازان آتش گشودند و یکی از دو مهاجم را از پای درآوردند. مهاجم دیگر خود را به هلیکوپتر رساند و شلیک‌های پراکنده ۸۰ دقیقه سکوت حاکم بر محیط را شکستند.
ساعت ۲۰ دقیقه بامداد ششم سپتامبر و در حالی که یک زره‌پوش به هلیکوپتر‌ها نزدیک می‌شد، یکی از مهاجمین نارنجکی را به داخل یکی از هلیکوپتر‌ها پرتاب کرد. نفر دیگر هم گروگان‌ها در هلیکوپتر دیگر را به گلوله بست. به این ترتیب تمام ۹ نفر گروگان اسرائیلی کشته شدند. پلیس مونیخ پنج نفر از مهاجمان را کشت و سه نفر باقی مانده را دستگیر کرد.
این واقعه انتقادات فراوانی را متوجه پلیس آلمان و دولت اسرائیل کرد و حقیقتا یک شکست بزرگ بود. یکی از مامورانی که در آن زمان در عملیات شرکت کرده بود بعد‌ها چنین گفت: تروریسم در زمان حادثه واژه‌ای ناشناخته بود: «ما چنین مفهومی را نمی‌شناختیم. موقعیتی اتفاق افتاده بود که مدیریت آن فراتر از توان ما بود.»
یک روز پس از واقعه بازی‌ها ادامه پیدا کرد اما بسیاری از ورزشکاران و تماشاگران از ترس مونیخ را ترک کردند. ستاره این دوره از بازی‌ها مارک اسپیتز شناگر آمریکایی بود که توانست ضمن کسب هفت مدال طلا، رکورد‌های جهانی ۱۰۰ متر آزاد، ۲۰۰ متر آزاد، ۱۰۰ متر پروانه و ۲۰۰ متر پروانه را جابجا کند و «ستاره المپیک مونیخ» لقب بگیرد. از آنجایی که او یهودی بود، پیش از پایان بازی‌ها و برای حفظ جانش از او خواسته شد محل بازی‌ها را ترک کند، مبادا هدف دیگری برای حمله باشد. موساد و ارتش اسرائیل پس از این واقعه دست به اقدامات تلافی‌جویانه متعددی زدند که قربانی اغلب آن مردم عادی بودند.
