جزئیات دیگری از مواجهه دریایی سپاه و آمریکا/ درگیری خلیج فارس به برجام مربوط است؟

رویداد۲۴ اکو ایران نوشت: در شرایطی که وزارت خارجه جمهوری اسلامی از تعیین تاریخ آغاز مجدد مذاکرات بر سر احیای برجام خبر داده، انتشار خبر تنش دریایی جدید میان ایران و ایالات متحده، امید‌ها نسبت به کاهش تنش‌ها در منطقه را تحت تاثیر خود قرار داده است. روزنامه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی با عنوان «ایران یک نفتکش را توقیف کرد، اما چند و، چون آن مورد بحث است» توسط فرناز فصیحی و اریک اشمیت، به بررسی این ماجرا و تحلیل روایت دو طرف این حادثه پرداخته است.

خلیج فارس در نقطه جوش

هم مقامات آمریکایی و هم مقامات ایرانی روز چهارشنبه تایید کردند که ماه گذشته ایران یک نفتکش را پس از رویارویی با نیروی دریایی آمریکا در دریای عمان توقیف کرده است، اما دو طرف گزارش‌های متفاوتی درباره این که دقیقا چه اتفاقی برای این نفتکش افتاده، ارائه کرده اند.

مقامات ایرانی گفته اند که تفنگدارانشان در ۲۴ اکتبر یک نفتکش حامل نفت ایران را که توسط ایالات متحده توقیف شده بود را پس گرفته اند. در بیانیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آمده: «دلاوران یگان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با ورود به عرشه نفتکشی سرقتی، آن را توقیف و به آب‌های ایران منتقل کردند».

دو مقام آمریکایی که تمایل به فاش شدن نامشان نداشتند با ارزیابی‌های اطلاعاتی خود گفتند که ایران یک نفتکش با پرچم ویتنام به نام «ام وی ساوتیس» را توقیف کرده است. به گفته یکی از این مقامات، یک ناوشکن نیروی دریایی ایالات متحده به نام سالیوانس برای پیگیری این توقیف راهی آن محدوده شد، با این حال اقدام خاصی انجام نداد و با نزدیک شدن قایق‌های تندرو ایرانی تهدیدی ایجاد نکرد.

جان کربی، سخنگوی پنتاگون، ادعا‌های ایران مبنی بر ملیت و توقیف این کشتی تجاری توسط ایالات متحده را رد کرد. او به خبرنگاران در واشنگتن گفته: «این یک ادعایی غیر قابل قبول است و مطلقاً درست نیست؛ و از نظر ما چیزی که درباره این اقدام ایران صدق می‌کند، ورود غیرقانونی به یک کشتی تجاری و توقیف آن است که نقض آشکار قوانین بین المللی محسوب می‌شود.

روایت ایرانی از دزدی دریایی

با این حال گزارش‌های موجود در حساب‌های شبکه‌های اجتماعی نزدیک به سپاه پاسداران، روایت دیگری از ماجرایی را ارائه می‌دهند، که تازه‌ترین قسمت از سریال بلند درگیری‌های آبی میان ایران و غرب است. این روایت از ماجرا توسط دو ایرانی آگاه از این واقعه تایید شده است.

به گفته آنها، نفتکش توقیف شده یکی از چهار نفتکش حامل نفت ایران به ونزوئلا است که در اگوست سال گذشته توسط ایالات متحده در اقیانوس اطلس توقیف شده بود. مقامات ایرانی از آن زمان منتظر بودند تا نفتکش به سواحل آن‌ها نزدیک شود تا آن را پس بگیرند.

سید محمد مرندی، تحلیلگر مقیم تهران و نزدیک به دولت در توییتی نوشت: «اکنون آن نفتکش با همان کاپیتان و خدمه و تحت حفاظت ارتش آمریکا، توسط نیروی دریایی سپاه توقیف شده است».

یک دلال نفت ایرانی هم که از این حادثه مطلع بود، این روایت را تایید کرد. او گفت که ایران تلافی کرده است تا نشان دهد که توقیف نفت این کشور در آب‌های بین المللی بی پاسخ نخواهد ماند. بدین ترتیب، در سال ۲۰۱۹، و در واکنش به توقیف یک نفتکش ایرانی توسط نیرو‌های انگلیسی در نزدیکی جبل الطارق، ایران یک نفتکش انگلیسی را توقیف کرد.

رسانه رسمی دولت ایران اعلام کرده کشتی توقیف شده در بندرعباس پهلو گرفته و خدمه آن در بازداشت به سر می‌برند.

 بیشتر بخوانید: روایت‌های متناقض از توقیف یک نفتکش/ در دریای عمان چه خبر بود؟

رد روایت ایرانی

سخنگوی پنتاگون این ادعا را رد کرد که این نفتکش نفتکشی است که سال گذشته توسط ایالات متحده توقیف شده بود. با این حال، سرگرد راب لودویک در پاسخ به نیویورک تایمز گفته: «کشتی توقیف شده در ۲۴ اکتبر توسط نیرو‌های ایرانی، جزء کشتی‌های مصادره شده ۸ ماه به جرم انتقال نفت ایران به ونزوئلا نبوده است. کسی که در سفارت ویتنام در واشنگتن به تلفن نیویورک تایمز پاسخ داد، از اظهار نظر در این زمینه خودداری کرد.

با این همه، هنوز مشخص نیست که چرا موضوع توقیف نفتکش در روز چهارشنبه (سوم نوامبر) فاش شد. یک مقام آمریکایی گفته که ایالات متحده به دلیل حساسیت‌های دیپلماتیک فعلی با ایران از انتشار خبر این اتفاق خودداری کرده بود.

به گفته کربی: «اگر از من می‌پرسید، چرا امروز درباره این موضوع صحبت می‌کنم، دلیلش این است که ایرانی‌ها [به ادعای او]امروز درباره آن روایت دیگری داشته اند. ما روزانه رفت و آمد‌های دریایی را زیر نظر داریم و همه مسائل مربوط به آن در حدی نیست که ما یک بیانیه مطبوعاتی منتشر کنیم».

پیش پرده مذاکرات برجام؟

در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم میان ایالات متحده و ایران بر سر احیای مجدد توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ماه هاست که متوقف شده، وزارت امور خارجه ایران روز چهارشنبه اعلام کرد که این گفتگو‌ها از ۲۹ نوامبر در شهر وین از سر گرفته می‌شود.

ممکن است ایران به این دلیل در روز چهارشنبه از این ماجرا خبر داده باشد، که در آستانه چهل و دومین سالگرد تسخیر سفارت آمریکا در سال ۱۹۷۹ در تهران، نوعی رویارویی عملی با آمریکایی‌ها را به تصویر بگذارد. رسانه‌های ایران حادثه نفتکش را اقدامی شچاعانه از سوی نیرو‌های ویژه سپاه پاسداران تلقی کردند که با اخطار به آمریکایی‌های برای ترک منطقه یا مواجهه نظامی، کشتی‌های جنگی آمریکا را بدرقه کردند.

ویدئوی پخش شده از تلویزیون ایران که ظاهراً مربوط به توقیف ۲۴ اکتبر است، نشان می‌دهد که کماندو‌های ایرانی با فرود بر روی تانکر از طریق هلیکوپتر، با مسلسل به سمت خدمه می‌روند. چندین قایق تندرو هم نفتکش را محاصره و آن را دور می‌زدند و صدایی به زبان انگلیسی به کشتی آمریکایی هشدار می‌داد که منطقه را ترک کند.

اما یکی از مقامات آمریکایی می‌گوید: برخی از قایق‌های تندرو سپاه پاسداران به سالیوانس نزدیک شده‌اند، اما اقدام به تهدید نکرده اند. او آن را تنها یک عرضه اندام میان سپاه و ناو آمریکایی توصیف کرد.

به طور جداگانه، یک مقام آمریکایی روز چهارشنبه گفت که چندین پهپاد که گمان می‌رود ایرانی باشند، در برابر ناو هواپیمابر USS یو اس اس اسکس، درحالی که ظرف ۲۴ ساعت گذشته در حال خروج از تنگه بود، تحرکاتی داشتند.

به گفته این مقام، هواپیما‌های بدون سرنشین در فاصله نزدیک اسکس پرواز کردند و در حرکت و عملیات این کشتی اختلال ایجاد کردند و آن را وادار به اتخاذ تدابیر دفاعی و خنثی نمودن این تحرکات کردند.