خصوصی‌سازی سرخابی‌ها به سبک دولت سیزدهم/ سهام استقلال و پرسپولیس چگونه واگذار شد؟
رویداد۲۴ علی رمضانیان: بعد از سال‌ها جنجال و بحث بر سر آزادسازی باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس به گفته رییس سازمان خصوصی‌سازی این دو باشگاه وارد بورس شدند، اما این همه ماجرا نیست. اراده حضور این دو تیم فوتبالی در بورس و خصوصی‌سازی آن نه در داخل ایران بلکه در خارج از ایران و از طریق AFC بوده و مسئولان ایرانی برای اینکه مشکلات دخالت فدارسیون فوتبال در این دو تیم را به شکل صوری حل کنند، اقدام به عرضه ۱۰ درصدی در بورس کردند، اما در حقیقت هیچ انتقال مدیریتی صورت نگرفته و بنابه ضرب المثل قدیمی «نه خانی می‌آید و نه خانی می‌رود»؛ چرا که مالکیت دولت و وزارت ورزش از این دو باشگاه تغییری نکرده و دولت و ارکان دولتی همچنان زمامدار امور این دو باشگاه خواهد بود.
طبق گفته قربان زاده رییس سازمان خصوصی‌سازی، در ۱۵ اسفند روز واگذاری سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقلال در بازار پایه فرابورس، ۱۰ درصد از مالکیت تا ۱۵ فروردین عرضه می‌شود. همچنین ۵ درصد از سهام به هواداران و ۵ درصد به بازیکنان، دست‌اندرکاران و پیشکسوتان که با ۲ باشگاه قرارداد مکتوب دارند، واگذار خواهد شد.
وزارت ورزش، سازمان خصوصی‌سازی و هر دو باشگاه در سطح شهر اقدام به نصب بنر‌های تبلیغاتی زیادی کردند تا بتوانند این عرضه را با بالاترین سطح هیجان و اطلاع رسانی انجام دهند. با وجود اینکه در سطح ورزش ایران این اتفاق را مثبت ارزیابی کردند، اما در بازار سرمایه اشتیاق چندانی برای این عرضه نمایان نشد. در فضای مجازی برخی از رسانه‌ها اقدام به نظرسنجی از فعالان بورسی در خصوص مخالف یا موافق این عرضه انجام دادند که بالای ۷۵ درصد از فعالان بورسی در شرایطی که این دو شرکت دارای ابهامات زیاد و همچنین صورت‌های مالی زیانده هستند، عرضه اولیه آن را غیرعقلانی خوانده و حتی طوفان تویتتری نیز برای آن در هفته گذشته راه انداختند.
برخی از کارشناسان نیز معتقدند که دولت به دنبال تکرار ماجرای شستا در پرسپولیس و استقلال است تا ۱۰ الی ۱۵ درصد سهام آن را در بورس عرضه کند. سهام شستا نزدیک به دو سال است که در بورس عرضه شده، اما تغییری در مالکیت، مدیریت و کارایی آن اتفاق نیفتاده است و ممکن است پرسپولیس و استقلال به این سرنوشت دچار شوند. به همین دلیل این عرضه را تنها به کام وزارت ورزش می‌دانند که از این به بعد با خیال راحت در این دو باشگاه دخالت می‌کند و اوضاع را بدتر می‌کند.
مشکلات واگذاری استقلال و پرسپولیس در بورس
در ابتدای اقدامات برای عرضه در فرابورس، هیات مدیره فرابورس با عرضه این دو باشگاه به دلیل مشکلاتی که وجود داشت، مخالفت کرد و شرط عرضه را رفع پنج مشکل اعلام کرد.
۱) تاییدیه حسابرس مستقل در مورد بهره‌مندی شرکت از سیستم حسابداری مطلوب و ایجاد کمیته‌های حاکمیت شرکتی و سیستم‌های کنترل داخلی در هر دو شرکت
۲) ارائه گزارش ارزش‌گذاری سهام هر دو شرکت (گزارش کارشناسی قیمت سهام تهیه شده توسط شرکت‌های تأمین سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری، موضوع بند ۴ ماده ۲۸ دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران)
۳) انتقال مالکیت برند استقلال به شرکت فرهنگی ورزشی استقلال ایران
۴) تکمیل اعضای هیأت مدیره هر دو شرکت و تعیین تکلیف وضعیت ثبتی آنها نزد مرجع ثبت شرکت‌ها
۵) تقاضای لغو بند ۳ و اصلاح تصویب نامه کمیسیون اصل ۱۳۸ قانون اساسی در خصوص مالکیت کمپ ناصر حجازی و ورزشگاه شهید مرغوبکار و ورزشگاه شهدای گمنام
این شرایط وجود داشت و باشگاه‌ها باید اقدام می‌کردند تا اینکه در روز‌های اول اسنفد ماه یک‌شبه تمام این شروط لغو شد و دیگر فرابورس پیگیر ماجرای شروط نشد و حتی بدون حل شدن برخی از موارد مانند عدم تاییدیه حسابرس، سهام دو باشگاه ارزش‌گذاری و آماده عرضه شد. این در حالی است که طبق قانون و همچنین شروط فرابورس این کار تخلف محصوب می‌شود. هیات مدیره فرابورس اصرار زیادی به رفع اشکال داشت، اما مدیرعامل فرابورس به همراهی با رییس سازمان خصوصی سازی مقابل هیات مدیره خود ایستاده و از این عرضه ناقص حمایت کرد.
دلیل اصرار سازمان خصوصی سازی بر عرضه سهام استقلال و پرسپولیس
سازمان خصوصی سازی در روز‌های اخیر تلاش زیادی برای عرضه دو باشگاه ایجاد کرده و حتی با وجود ایرادات قانونی این عرضه را به سرانجام برساند. رییس سازمان خصوصی سازی هفته‌ای یک‌بار در کلاب هاوس حاضر شده و همچنین از طریق برخی رسانه‌ها و به‌صورت تک صدایی به تبلیغ این عرضه اقدام کرده، اما فعالان بورس معتقدند رییس سازمان خصوصی‌سازی تاکنون سوالات و ابهامات آنها را بی‌پاسخ گذاشته است، چراکه سازمان خصوصی‌سازی در حالی بر این عرضه اصرار دارد که تقریبا تمامی کارشناسان به ارزش‌گذاری این دو باشگاه ایراد گرفته‌اند. کما آنکه برای ارزش‌گذاری برند باشگاه‌ها، دستِ‌کم ۵۰ شیوه در دنیا وجود دارد که ظاهرا برای آن دو باشگاه از دو روش استفاده شده که اتفاقا از روش‌های قدیمی و پر ایراد در این حوزه است.
مهدی حاجیوند کارشناسان سازمان خصوصی سازی و نویسنده کتاب «خصوصی سازی فوتبال» در خصوص ایرادات محرز در ارزش‌گذاری این دو باشگاه معتقد است «پرسپولیس و استقلال، دارایی و بدهی‌هایی دارند که می‌تواند در قیمت آنها اثرگذار باشد. از طرفی دیگر، این باشگاه دارایی و بدهی‌های پنهانی دارند که هیچ‌کس از آنها خبر ندارد. در ارزش‌گذاری سهام باشگاه، تعداد بازیکنان ملی‌پوش، سن آنها، مبلغ قراردادها، مانده قراردادها، میزان موفقیت در لیگ‌های داخلی و خارجی؛ از جمله مسائلی است که در قیمت‌گذاری سهام باشگاه‌ها تأثیرگذار است. صورت‌های مالی و قرارداد‌های باشگاه‌های ما شفاف نیست و همین مسئله، بحث ارزش‌گذاری آنها را سخت می‌کند. همچنین از این به بعد هر اتفاقی در این باشگاه‌ها اعم از رفت‌وآمد بازیکنان رخ بدهد، باید در کدال در مورد آن شفاف‌سازی کنند بهترین شیوه عرضه دو باشگاه، مدل پیمان مدیریت است که می‌توان به آن، به‌عنوان دوران گذر نگاه کرد تا زیرساخت‌های واگذاری صددرصد سهام فراهم شود. این زیرساخت‌ها هم شامل مواردی از جمله درآمدزایی و قیمت‌گذاری سهام است که دوره‌ای ۵ ساله بوده و قوانین آن وجود دارد.»
با وجود موارد مطرح شده و ایراداتی که در این عرضه وجود دارد، در حال حاضر تمامی دستگاه مرتبط با این عرضه اصرار بر عرضه داشته و روی ان تبلیغات زیادی انجام داده‌اند، اما در نهایت این عرضه مانند عرضه‌های پر اشکال دیگر خواهد بود که تنها به نفع وزارت ورزش بوده تا دخالت‌های خود را بدون دردسر «ای.اف.سی» انجام دهد، اما این عرضه نه برای باشگاه سودی دارد، چرا که سبب شفاف‌سازی بیشتر نشده و نه برای سهامداران خیری خواهد داشت چرا که این شرکت‌ها زیانده هستند. حالا باید صبر کرد تا نتیجه‌های منفی این عرضه نمایان شود.
