مطالب و دانستنی های مفید برای جلوگیری از زخم دیابت
رویداد۲۴ اگر مبتلا به دیابت هستید، احتمالاً با اهمیت کنترل سطح قند خونتان، برای جلوگیری از مشکلات حاد مانند: جریان خون ضعیف و آسیب عصبی که میتواند باعث زخم و جراحت در پا شود، آشنا هستید. درصورتی که مبتلا به دیابت هستید، باید اقداماتی انجامدهید تا از ایجاد زخم پای دیابتی یا بدترشدن آن، جلوگیریکنید.
زخم پای دیابتی چیست؟
زخم پای دیابتی (DFU)، زخم بازی است که معمولاً در کف پا و در نزدیکی انگشت شست، به وجود می آید.
در افراد دیابتی، 25% احتمالدارد فرد در طول عمر خود، دچار زخم پای دیابتی شود. درصورت عدم درمان، حتی یک تاول جزئی در پا نیز ممکن است به زخم باز تبدیل شود. چرا؟ زیرا افراد دیابتی، معمولاً دچار آسیب عصبی یا نوروپاتی محیطی هستند که باعث بیحسی در پا و انگشتانپا میشود. درنهایت، معنای آن این است که آنها متوجه درد و تاول، جراحت یا خراشیدگی پا نخواهندشد.
مشکل دیگری که ممکن است در افراد دیابتی رخ دهد، بیماری عروق محیطی (PAD) یا بیماری عروق انتهایی (این دو عبارت هم معنی هستند) است، که باعث کاهش جریان خون در قسمت بالا یا پایین پا میشود. این امر موجب اختلال در توانایی بدن برای بهبود زخم میشود و درنتیجه وقتی زخمی ایجادمیشود، هفته ها یا ماه ها طول می کشد تا بهبود یابد.
یکی از مهمترین عوارض جانبی درمان نکردن زخم پای دیابتی، عفونت است. چون این زخم باز می باشد، احتمال عفونت آن بالا است. علاوه براین، عفونت میتواند وارد جریان خون شده و به بافت و استخوان پا برود و باعث خطر شود. در موارد شدید، پای درگیر، باید قطع شود.
خوشبختانه، زخم پای دیابتی قابل پیشگیری است. برای جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی باید روزانه پاها را بررسیکنید تا هرگونه زخمی بلافاصله درمان شده و تبدیل به زخم باز نشود. وزن مناسب داشتن، استفاده از پماد زخم پای دیابتی و کنترل سطح قند خون، به بدن کمکمیکند سالم بماند و درنتیجه روند بهبودی سرعتیابد.
در نظر داشته باشید در هنگام استفاده از پماد زخم پای دیابتی، رعایت دستور پزشک امری ضروری است، زیرا عوارض استفاده نامناسب از پماد زخم پای دیابتی مشکلات عدیده ای به همراه خواهد داشت.
نکاتی برای جلوگیری از زخم پای دیابتی
خوشبختانه، زخم پای دیابتی، با برنامهی مراقبت روزانهی مناسب از پا، قابلکنترل و قابلپیشگیری است. این روشهای پیشگیری، در دو دههی اخیر، باعث کاهش احتمال قطع پا شدهاست. برخی از مؤثرترین راهها برای کنترل عوارض زخم پای دیابتی عبارتند از:
رژیم غذایی زخم پای دیابتی و تغذیه مناسب و سالم، ورزش منظم و سنجش قند خون. مهمتر از همه اینکه، بهخاطر داشتهباشید که داروهایتان را همانطور که پزشک تجویزکرده، مصرف کنید. مراقبت از پای دیابتی مهم است در اینجا، نکاتی برای مراقبت مناسب از پا و جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی آورده شده است.
بررسی و معاینه ی روزانه ی پا
افراد مبتلا به دیابت، باید هرروز پایشان را معاینه کنند یا از اعضای خانواده بخواهند که این کار را برایشان انجام دهند.
به خراشیدگی ها، زخم، تاول و فرورفتگی ناخن در گوشت، توجه کنید. همچنین کف پا را نیز بررسیکنید، زیرا معمولاً تاولها در این ناحیه بهوجودمیآیند. همچنین علائم عفونت مانند: داغی، قرمزی و تورم را در پا بررسی کنید. درصورت مشاهده ی هریک از این علائم، فوراً آن را درمان کنید.
هرروز پایتان را تمیز کنید.
حتماً حداقل روزی یکبار پایتان را با آب گرم بشویید. همچنین میتوانید از سنگپا استفادهکنید و نواحی که مستعد ایجاد پوست مرده یا میخچه هستند را به آرامی بشویید. پایتان و به خصوص لای انگشتانتان را بادقت و به آرامی خشک کنید. پایتان را با کرم مرطوب کننده ی مناسب، چرب کنید.
در انتخاب کفش دقت کنید.
هربار که می خواهید کفش بخرید، پایتان را اندازه بگیرید، زیرا اندازهی پا متغیر است. کفش باید کاملاً اندازه و راحت باشد و از کفپا و پاشنه، حمایتکند. کفشهایی که باریک و تنگ هستند یا پاشنه ی بلند دارند نپوشید، زیرا باعث ایجاد تاول و میخچه خواهدشد.
جوراب ها باید خشک و تمیز باشند و کششان تنگ نباشد. همچنین بهتر است صندل نپوشید و پابرهنه هم نباشید، زیرا ممکناست پایتان آسیب ببیند یا خراشیده شود.
ناخن هایتان را بادقت کوتاه کنید.
باید در زمان کوتاه کردن ناخن هایتان دقتکنید تا انگشتانتان زخم نشود، زیرا این زخم می تواند حاد شود. ناخنهایتان را صاف بگیرید. اگر خودتان نمی توانید ناخن هایتان را کوتاه کنید، می توانید از فرد دیگری کمک بگیرید.
قند خون
افراد دیابتی باید سطح قند خونشان را بسنجند تا در وضعیت مناسبی باشد. قند خون بالا می تواند باعث مشکلات پا و کندشدن بهبود شود.
کاهش وزن
تحمل وزن زیاد هم باعث فشار بر پاها و درنتیجه ساییدگی پا در زمانی که کفش دارید و همچنین باعث خراشیدگی و تاول، شود. رژیم مخصوص زخم پای دیابتی، میتواند به شما کمک کند، وزنتان را کاهش دهید. به هرحال، اگر چاقی باعث سخت شدن کنترل قند خون شده است، می توانید برای جراحی کاهش وزن با پزشک خود مشورت کرده و ببنید آیا برای شما مناسب هست یا خیر.
سیگارکشیدن را ترک کنید.
وقتی به دنبال راهی برای پیشگیری از زخم پای دیابتی هستید، ترک کردن سیگار، یکی از راهکارهای مناسب برای مراقبت از زخم پای دیابتی می باشد.. نیکوتین موجود در تنباکو باعث تنگی عروقی شده که مواد مغذی، اکسیژن و عوامل ترمیمی را به محل آسیبدیده میرسانند. این امر باعث کندشدن سرعت بهبود و ماندگاری و تداوم درد میشود.
همچنین خطر بیماری عروق انتهایی نیز، که باعث کندشدن جریان خون در قسمت بالا و پایین پا میشود، افزایش خواهدیافت.
پابرهنه راه نروید.
پابرهنه راه نرفتن، باعث جلوگیری از ایجاد جراحت و تاول می شود؛ حتی در منزل هم بهتر است دمپایی یا پاپوش داشته باشید.
برای معاینه ی مداوم پا، برنامه ریزی کنید.
پزشک پای شما را بادقت معاینه می کند تا هرگونه علائم جریان خون کم، آسیب عصبی یا سایر مشکلات پا، را شناسایی کند. حتماً حداقل سالی یک بار یا هرچقدر که پزشکتان توصیه می کند، برای معاینه به پزشک مراجعهکنید.
میخچه را خودتان خارج نکنید.
اگر پایتان میخچه درآورده، باید فوراً به پزشکتان مراجعه کنید. خارجکردن میخچه یا هرگونه زخم با ابزار خانگی که استریل نیستند، مثل ناخنگیر یا قیچی، باعث عفونت خواهدشد. در نتیجه زخم گستردهتر شده و باعث افزایش احتمال عفونت خواهدشد.
همیشه جوراب تمیز و خشک بپوشید.
جورابهایی بپوشید که جنسشان پنبه یا اکریلیک است و باعث جذب عرق میشود. جوراب های نایلونی نپوشید. جوراب هایی که کششان تنگ است، باعث کاهش خونرسانی به پاهایتان خواهدشد.
