دستکاری شاخص کل واقعیت دارد؟

رویداد۲۴ کارشناسان و تحلیلگران بورسی هر از گاهی به موضوع دستکاری شاخص بورس می‌پردازند و تابلوهای بازار را تحت تاثیر این روند می‌دانند. سهامداران و فعالان بورسی نیز معتقدند دستکاری‌های دولت در روند طبیعی بازار باعث شده است تا پرتفوی آنها هیچ تاثیری از روند رو به رشد شاخص کل نپذیرد.

منظور از دستکاری بورس چیست؟

برخی از نوسهامداران و تازه‌واردان بازار سهام تصور نادرستی از دستکاری شاخص دارند. آنها فکر می‌کنند دولت می‌تواند با دست بردن در تابلوها اعداد و ارقام را به نحوی که می‌پسندد تغییر دهد. اما کارشناسان چنین امری را نادرست می‌دانند و مفهوم دستکاری در بورس را به گونه دیگری تعریف می‌کنند.

امیرمحمد گلوانی، کارشناس اقتصادی در همین زمینه گفت: عده‌ای تصور می‌کنند که مثلا شاخص باید یک میلیون و ۵۶۰ هزار باشد ولی الان روی تابلو یک میلیون و ۵۴۰هزار ثبت شد. این تصور به کلی اشتباه است. چنین موضوعی امکان‌پذیر نیست.

وی ادامه داد: محاسبه شاخص فرمول مشخص و دقیقی دارد. ابدا نمی‌توان از این فرمول تخطی کرد. چرا که صندوق‌های شاخصی وجود دارد که به سرعت تلورانس بین خود و شاخص دستکاری شده را متوجه می‌شوند. از همین رو می‌توان به طور قطع گفت که دستکاری در اعداد، ارقام و فرمول‌ها وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: بورس وارد بحران قدیمی می‌شود؟

حمایت دولت از شرکت‌های شاخص‌ساز

گلوانی عنوان کرد: آنچه به عنوان دستکاری در بورس مطرح می‌شود به معنای حمایت دولت از شرکت‌های بزرگ و شاخص ساز در بازار است. به عبارتی با حمایت دولت از برخی شرکت‌هایی که وزن بالاتر و تاثیر بیشتری روی روند نوسانات شاخص دارند، دستکاری در بورس رقم می‌خورد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه توضیح داد: مثلا بسیار پیش آمده که می‌بینیم بیش از ۶۰۰ شرکت بورسی منفی هستند اما شاخص کل مثبت است! این اتفاق می‌تواند به دلیل همان دخالت دولت در امر حمایت از تعداد محدودی از شرکت‌های با وزن بالای تاثیرگذاری روی شاخص کل باشد.

او افزود: از سوی دیگر، اگر قرار باشد شاخص کل حدود ۲۰ هزار واحد منفی بخورد در صورتی که از نمادهای بزرگ حمایت شود، این ۲۰ هزار واحد به دو هزار واحد تقلیل می‌یابد. به این فرآیند، دستکاری دولت در روند بازار یا نوسانات شاخص کل گفته می‌شود.

ابزارهای دقیق برای تحلیل درست چیست؟

گلوانی با اشاره به دقیق نبودن شاخص کل برای تحلیل وضعیت بورس گفت: شاخص کل به هیچ عنوان معیار مناسبی برای تحلیل بازار نیست. به دلیل اینکه وزن شرکت‌های مختلف در روند محاسبه شاخص کل با یکدیگر برابر نیست. می‌توان با تقویت تنها ۵۰ سهم بزرگ، شاخص را از منفی به مثبت تبدیل کرد.

این تحلیلگر اقتصادی افزود: به همین دلیل است که همواره به معیار قرار دادن شاخص هم‌وزن به جای شاخص‌کل برای چینش ترکیب پرتفوی سهامداران تاکید می‌‎شود.

او گفت: دلیل این نکته نیز برابر بودن وزن همه نمادها در روند محاسبه شاخص ‌هم‌وزن است. علاوه بر اینکه به لحاظ فرمولی، امکان دستکاری در شاخص هم‌وزن وجود ندارد. دولت نمی‌تواند با تقویت تنها چند شرکت بزرگ، روند نوسانات شاخص هم‌وزن را مدیریت کند.