هند از پوتین چه می‌خواهد؟

رویداد۲۴ سوشانتا مالک در پراجکت سیندیکیت نوشت: اگر در سال ۲۰۲۲ جایزه‌ای برای قابل نقل‌ترین اظهار نظر در مورد روابط بین الملل وجود داشت، سوبرهمانیام جایشانکار وزیر امور خارجه هند برنده می‌شد. جایشانکار در پاسخ به انتقاد از موضع بی طرف کشورش در قبال جنگ روسیه و اوکراین در یک مجمع امنیتی در اسلواکی در ماه ژوئن، گفت: «اروپا باید از این ذهنیت بیرون بیاید که مشکلات اروپا مشکلات جهان است، اما مشکلات چالش‌ها و مسائل جهان مربوط به اروپا نیست".

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: مانند بسیاری از بحران‌های بزرگ، جنگ در حال روشن کردن دوران ما و واکنش هند به آن به صورت ویژه روشن‌کننده است. سیاست خارجی کنونی هند بیش از آنکه نشان دهنده تاثیر این درگیری، تشدید روند جهانی‌زدایی است، نشان دهنده پارادوکس ذاتی تأکید فزاینده کشور‌ها بر «استقلال استراتژیک» است، زیرا جهان به حوزه نفوذ قدرت‌های رقیب یعنی ایالات متحده و اتحادان آن در مقابل چین و قمر اصلی آن، روسیه تقسیم می‌شود. پارادوکس در اینجاست که تلاش هند برای اتکا به خود - حفظ فاصله از جنگ سرد ۲.۰ و کسب مزیت از روابط متنوع - مستلزم تعامل بین المللی چند بعدی است.

برای مثال، سیاستمداران اروپایی که کشورهایشان را به طرز دردناکی از انرژی وارداتی روسیه دور می‌کنند، از هند به خاطر خرید بیشتر نفت روسیه انتقاد کرده‌اند – در حالیکه تحریم‌های غرب قیمت آن را حدود یک سوم نسبت به قیمت بازار جهانی کاهش داد. خرید نفت خام روسیه توسط هند تا اواخر ژوئیه به ۱.۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافت و اکنون بیش از یک پنجم مصرف نفت هند را تشکیل می‌دهد، در حالی که این رقم در سال گذشته تنها ۲ درصد بود.

پاسخ رسمی هند اینکه علیرغم تحریم‌های گسترده اروپا، تجارت انرژی این قاره با روسیه همچنان نسبت به هند کوچک است. با این حال، به‌طور واضح‌تر، خرید نفت روسیه همراه با تخفیف از سوی هند نه‌تن‌ها مشکلات آن‌ها در مقام یک کشور فقیر واردکننده انرژی را کاهش می‌دهد، بلکه از مشکلات اقتصادی بیشتر اروپا هم جلوگیری می‌کند. اگر ۴.۳ میلیون بشکه در روز نفت خامی که روسیه در سال گذشته به غرب فروخت (یا شش میلیون بشکه در روز با احتساب فرآورده‌های نفتی) هیچ بازار جایگزینی مانند هند نداشت، قیمت جهانی نفت حتی از امروز هم بالاتر می‌رفت.

با درک اهمیت حفظ نفت روسیه در بازار، کشور‌های گروه هفت اکنون یک استراتژی تحریمی جایگزین اتخاذ کرده‌اند که می‌تواند هند را در آستانه یک آزمایش بزرگ دیگر قرار دهد. طرح الف غرب این بود که تا پایان سال ۲۰۲۲، تحریم جزئی واردات مستقیم نفت روسیه را با تلاش برای خفه کردن صادرات نفت روسیه به کشور‌های ثالث از طریق اعمال نفوذ غرب (و به ویژه بریتانیا) بر بازار جهانی بیمه دریایی ترکیب کند. نقشه جایگزین، مکانیسمی است که به آن مکانیسم "سرانه قیمت" گفته می‌شود و به روسیه اجازه می‌دهد تا به صادرات نفت ادامه دهد، اما حداکثر قیمتی را تعیین می‌کند که برای پوشش هزینه‌های تولید کافی است و در نتیجه دولت روسیه را از هرگونه رانت مالی جنگی محروم می‌کند.

هنگامی که طرح سقف قیمت برای اولین بار به طور رسمی در اجلاس سران گروه هفت در ژوئن پخش شد، چندین رهبر، به ویژه اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، علناً قابلیت اجرای آن را - به ویژه در مورد پایبندی خریداران ثالث نفت روسیه، زیر سوال بردند. حتی اگر روسیه با این سقف موافقت کند، چه کسی به نفت با تخفیف بزرگ دسترسی خواهد داشت و چه کسی نرخ کامل بازار را پرداخت خواهد کرد؟ احتمال اینکه روسیه صرفاً تولید خود را کاهش دهد، بسیار بیشتر است، به این امید که با افزایش بیشتر قیمت، ضرر‌های خود را جبران کند.

در هر صورت، هند در موقعیتی محوری قرار خواهد گرفت. در حالی که فروش غیرشفاف نفت روسیه به چین بدون توجه به این طرح ادامه خواهد داشت، هند می‌تواند منتظر فرصت باشد. این کشور به واردات مقادیر قابل توجهی نفت روسیه با قیمت ارزان ادامه خواهد داد و در صورتی که چنین وارداتی اقدامات غرب برای کاهش رانت نفت روسیه را تضعیف کند، بعید به نظر می‌رسد که ایالات متحده تحریم‌های ثانویه را علیه هند اعمال کند.

به هر حال، دولت‌های متوالی ایالات متحده - در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و جو بایدن - از استفاده از اختیارات قانونی خود بر اساس قوانین موجود برای اعمال تحریم‌های ثانویه علیه هند به دلیل ادامه خرید تسلیحات روسی خودداری کرده‌اند. دلیل این امر روشن است: مشارکت امنیتی نزدیکتر با هند به بخش مهمی از سیاست آمریکا در برابر چین تبدیل شده است. به طور خاص، Quad - گروه امنیتی غیررسمی متشکل از ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و هند - به عنوان سنگ بنای استراتژی ایالات متحده در اقیانوس آرام ظاهر شده و تحریم یکی از اعضا توسط ایالات متحده، کلیت آن را به خطر خواهد انداخت.

البته، روابط امنیتی ایالات متحده و هند با توجه به تهدید واقعی چین برای قلمرو هند در امتداد خط کنترلی هیمالیا متقابل است - همانطور که درگیری مرزی مرگبار ژوئن ۲۰۲۰ نشان داد. اما ترس هند از چین همچنین حاکی از ابعاد استراتژیک روابط آن با روسیه است که فراتر از خرید فرصت طلبانه نفت و تسلیحات است. هند علاقه‌مند است روسیه را نزدیک نگه دارد و اجازه ندهد یک محور اوراسیا یکپارچه و بیگانه روسیه-چین بر روی شبه قاره هند وجود داشته باشد.

هند این بازی چند وجهی را ماهرانه انجام می‌دهد. در تدارکات دفاعی، سامانه‌های دفاع هوایی اس-۴۰۰ روسی پیشرفته را به دست آورده و موافقت کرد تا مجوز تولید محلی تسلیحات روسی را تا سال ۲۰۳۱ تمدید کند. اما خرید تسلیحات از اعضای ناتو به ویژه فرانسه را نیز افزایش داده است.

علاوه بر این، هند گزینه‌های زیادی برای مدیریت حساسیت‌های گسترده‌تر ایالات متحده در قبال روسیه دارد. به عنوان مثال، روسیه نیاز فوری به جایگزینی نهاده‌های صنعتی دارد که قبلاً از غرب وارد می‌کرد. این می‌تواند فرصت‌های بیشتری را برای صادرات هند فراهم کند. صادراتی که میزان آن اکنون یک سوم بیشتر از سطح قبل از همه‌گیری است و بخشی از آن مدیون برنامه محرک دولت هند برای تولید است. افزایش صادرات دارویی و خودروسازی هند به روسیه، ارتباطی با حمایت نظامی ندارد، موضوعی که باعث شد ایالات متحده تولیدکنندگان مختلف الکترونیک چینی را در ۲۸ ژوئن تحریم کند.

روابط هند با روسیه بخشی از سیاست خارجی ظریف و چند بعدی آن است. این رویکرد به این معنی است که هفتاد و پنجمین سالگرد استقلال هند با دستیابی این کشور به خودمختاری ژئوپلیتیکی قابل توجه و سودمند همزمان خواهد شد.