دستورالعمل جدید آمریکایی‌ها برای تسهیل تجارت با ایران

رویداد۲۴-شرق نوشت: می‌گویند دستوری جدید است؛ دستورالعملی تازه برای آسان‌سازی برخی روابط تجاری ایران با ایالات متحده آمریکا؛ روابطی مانند فروش محصولات کشاورزی، دارویی و پزشکی به ایران و فرستادن کارشناس‌های آمریکایی به ایران.

اين تصميم، ادامه اجازه‌نامه پيشين اداره کنترل خزانه‌داری آمریکا، براي تجارت دلاري ايران با بانك‌هاي غيرآمريكايي است. ضلع‌هاي اين مثلث با مجوز فروش ايرباس به ايران تكميل مي‌شود؛ «ايرباس فرانسوي» كه «جنرال‌موتورز آمريكايي»، موتورهاي آمريكايي‌اش را تأمين مي‌كند. (گزارش كامل مربوط به قرارداد ايرباس را در صفحه پنج همين شماره بخوانيد).
اداره کنتــرل خزانــه‌داری آمــریــکا (OFAC) دستورالعملي را «جديد» توصيف كرده كه اعضاي اتاق بازرگاني ايران به «شرق» مي‌گويند حرف جديدي ندارد. (در همين گزارش به آن پرداخته خواهد شد).

ماجرا از اين قرار است كه اوفك، از مقررات جدیدی خبر داده است که با آن، فروش خدمات بخش‌های مرتبط با دارو، پزشکی و کشاورزی به ايران آسان‌تر مي‌شود. براين اساس اداره کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری آمریکا در حال اجازه‌دادن به شرکت‌های مربوطه برای اعزام کارشناسان در حوزه‌های مختلف به ایران و ارائه کمک به کارشناسان ایرانی براي راه‌اندازی تجهیزات و نحوه نگهداری آنهاست.
براساس مقررات جدید اوفک، توسعه مجوزهای عمومی به منظور اجازه به شرکت‌های نام‌برده برای آموزش در زمینه راه‌اندازی ایمن و کارآمد کالاهای کشاورزی و وسایل پزشکی و دارویی در دستور کار قرار گرفته است. در همین حال تایلر کولیس، عضو شورای ملی ایرانی-آمریکایی دولت باراک اوباما گفته است: «این اقدام، شکستن یک تابوست؛ گذشته از اين، عملی بزرگ در مسیري رو به پيش است».

البته اداره خزانه‌داری آمریکا، ماه سپتامبر به شرکت بویینگ و ایرباس برای فروش هواپیما به ایران، اجازه مربوطه را صادر کرده بود و انتظار می‌رود مجوزهای جدید این نهاد دولتی آمریکا شامل پوشش یک‌سری خدمات مانند آموزش خلبانی، نگهداری و تعمیر هواپیما شود. همچنین مقررات جدید اوفک، علاوه بر ایجاد آموزش در حوزه‌های مختلف، موجب توسعه فعالیت‌های صادراتی این کشور در حوزه پزشکی و کشاورزی به ایران می‌شود. این دستورالعمل‌ها همچنین باعث می‌شود ایران دسترسی آسان‌تری در حوزه‌های مختلف داشته باشد و پیش‌بینی می‌شود دولت ترامپ آنها را نقض نكند. روشن است كه ترامپ پيش از رئيس‌جمهور و سياست‌مدار، به‌عنوان بازرگاني برجسته شناخته مي‌شود؛ شايد كج‌سليقگي باشد اگر گمان شود كه او از بازار ۸۰میلیونی ایران چشم مي‌پوشد.

‌اوباما  رودرروي  ترامپ؟

در چنين شرايطي پایگاه خبری المانیتور خبر داده كه دولت باراک اوباما در واپسین روزهای اجرائی خود و پيش از روی‌کارآمدن دونالد ترامپ، در حال تسهیل امور برای اعزام کارشناسان آمریکایی براي آموزش کارشناسان ایرانی است. همين دولت چندي‌پيش نتوانست از تمديد تحريم داماتو پيشگيري كند؛ هرچند همين دولت است كه توانست مبادلات دلاري ايران با شركت‌ها، مؤسسات و افراد غيرآمريكايي را آزاد كند؛ تصميمي كه اگر اتخاذ نمي‌شد، سوييفت براي ايران بي‌اثر مي‌شد و وضع تفاوت چنداني با زمان تحريم‌ها نمي‌كرد. هيأت‌هاي خارجي بسياري از اروپا و آسيا به ايران آمدند اما بدون بستن کوچک‌ترين قراردادي از کشور رفتند؛ از انگليس و ايتاليا گرفته تا سوئد و فرانسه؛ هيأت‌هايي با مقام‌هاي عالي‌رتبه.

ايران ميزبان کشورهايي شد که بدون بستن هيچ قراردادي اقتصادي از تهران رفتند. واقعيت آن بود که ممنوعيت مبادلات ايران با دلار آمريکا، محصول نخستين رخدادهاي پس از انقلاب و تسخير سفارت آمريکا بود؛ درختي که با دولت احمدي‌نژاد ميوه هم داد و رشد كرد. همه اينها، حتي با وجود توافق هسته‌اي با شش قدرت بزرگ جهان ادامه داشت تا روزي که وزارت خزانه‌داري آمريکا «برخي معاملات دلاري با ايران را مجاز دانست»؛ مصوبه‌اي جديد که هرچند هنوز دست ايران را کامل باز نگذاشته است اما به اين کشور فرصت داد تا آزادانه در اروپا با دلار معامله کند.
حالا هم مصوبه‌اي جديد از سوي اوفك تصويب شده است. روزهاي آخر دولت اوباماست و اين تصميم‌ها در تقابل با شعارهايي است كه رئيس‌جمهوري بعدي ايالات متحده، در روزهاي تلاش براي رياستش بر كابينه سر داده بود. او از بازگرداندن تحريم‌ها سخن گفته بود و از اينكه اين نوع توافق را قبول ندارد. اين تصميم‌هاي جديد دولت اوباما، هرچند روندي مناسب براي ايران است، اما تا چه اندازه ضمانت اجرائي دارد؟ چقدر مي‌توان مطمئن بود كه با روي‌كارآمدن دولت جديد هنوز هم وضع به همين منوال باقي مي‌ماند؟ اين تصميم‌ها چه آثار اقتصادي‌ای براي ايران دارد؟ كارشناسان و فعالان اقتصادي اتاق بازرگاني ايران در گفت‌وگو با «شرق» به اين پرسش‌ها پاسخ داده‌اند.

‌اعلام این خبر تنها تبلیغات است

اسدالله عسگراولادی، بازرگان عضو اتاق تهران، به «شرق» می‌گوید: این دستورالعمل از پیش وجود داشته است و نکته جدیدی در آن وجود ندارد. تنها برای تبلیغات است که چنین خبری منتشر می‌شود. او معتقد است که موضوع اصلی، اجازه فروش ایرباس با موتورهای آمریکایی به ایران بود که رخ داد؛ شاید آمریکا تنها برای تبلیغات دوباره این خبر را منتشر کرده است. به گفته عسگراولادی، فروش ایرباس به ایران به‌راستی نتیجه برجام است و باعث خوشحالی ما؛ بقیه‌اش همه ‌جاروجنجال‌های تبلیغاتی آمریکاست.

این بازرگان می‌گوید: واردات گندم، برنج، دارو و تجهیزات دارویی از آمریکا، پیش‌تر هم همواره انجام می‌شده است؛ از سوی ایران هم مواد غذایی فراوانی به ایالات متحده صادر می‌شد که البته زعفران به دلیل تعرفه ٣٠٠‌درصدی صادرات، از این کالاها مستثنا بود.

عسگراولادی ادامه می‌دهد: ماشین‌آلات بسته‌بندی دارو که تولید آمریکاست، هم‌اکنون به ایران وارد شده و پیش از این هم در ایران بود. پس گمان می‌کنید این تجارت ٤٠٠ تا ٥٠٠‌ میلیون‌دلاری در سال که بین ایران و آمریکا وجود دارد، شامل چه محصولاتی می‌شود؟

او ادامه می‌دهد که به کارشناسان آمریکایی هم نیازی نداریم؛ چراکه آنها معتقدند اگر می‌خواهند از ایران نفت بخرند، نیاز است که کارشناسانشان به ایران بیایند و نظارت مستقیم کنند. در زمینه دارو، مواد غذایی و کشاورزی هم خودمان در موقعیت مناسبی قرار داریم و نیازی به کارشناس‌های آمریکایی نیست.

این فعال اقتصادی تأکید می‌کند: به گمان من مواردی مانند ارسال کارشناس، تنها مسائلی سیاسی است؛ البته اگر کل بازرگانی ایران و آمریکا آزاد شود، تبادل کارشناس هم بخشی از آن است؛ اما در شرایط فعلی به گمان من تنها رنگ‌وبوی سیاسی دارد. عسگراولادی همچنین تأکید می‌کند که این خبر تنها جنبه تبلیغاتی داشته و موضوع جدیدی نیست؛ برعکس تصمیمی که اوفک چندی پیش درباره مبادلات دلاری ایران گرفت. 

‌آمریکا دنبال کاهش تنش

مسعود دانشمند، از دیگر اعضای اتاق بازرگانی، است که به «شرق» خبر می‌دهد: اینکه کالای کشاورزی و دارویی به ایران صادر شود، موضوع جدیدی نیست. او توضیح می‌دهد: به نظر من انتشار چنین خبری تنها نشانه‌ای از تأکید آمریکا بر تلاش برای ایجاد روابط دوستانه است؛ چراکه در یک دهه گذشته تنش‌ها میان ایران و آمریکا بسیار افزایش یافته بود. حالا پس از دو خبر خوب آزادسازی مبادلات دلاری ایران با اروپا و فروش ایرباس به ایران، این بیانیه هم می‌تواند نشانه‌ای از تأکید بر آسان‌سازی روابط و تلطیف فضای بین ایران و آمریکا باشد.  دانشمند توضیح می‌دهد: این دستورالعمل قدیمی چندان هم کارساز نیست.

مهم‌ترین اثری که می‌تواند داشته باشد، این است که ترس آن بخش‌هایی که می‌خواهند با ایران تجارت کنند؛ اما نگران از مجازات هستند، بریزد. به گفته دانشمند، ترامپ هم بازرگان است و بعید است بخواهد با این‌گونه دستورالعمل‌ها مخالفتی داشته باشد. برخلاف نظر عمومی و برداشت جامعه از برخورد ترامپ با ایران، از شعارهای انتخاباتی تا عمل فاصله بسیار است. به گمان من اگر این دستورالعمل را کنار تصمیم قبلی اوفک قرار دهیم، در مجموع چشم‌انداز خوبی به ما می‌دهد.

این بازرگان می‌گوید: اگر درست عمل کنیم، در همین پنج، شش ماه آینده می‌توانیم ١٠ میلیارد دلار کالا به ایران وارد کنیم و ١٠‌ میلیارد دلار هم صادرات غیرنفتی داشته باشیم.