پایان زودهنگام همکاری ظریف با دولت پزشکیان؛ ردصلاحیت یا استعفا؟
رویداد ۲۴| محمد نوذری: در پایان روزی که با ارسال فهرست وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم به مجلس شروع شد، محمد جواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور در نوشته‌ای در حساب‌هایش در شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام و توئیتر اعلام کرد که به دانشگاه بازخواهد گشت. برداشت رسانه‌ها و افکار عمومی از این نوشته، استعفای ظریف بوده است؛ اگرچه که ظریف صراحتاً نامی از استعفا نیاورده است ولی این منظور را رسانده است.
بیشتر بخوانید:
آش شور سهم‌خواهی | چرا پزشکیان باید فکری به حال «تضاد منافع» کند؟
از هیچ پستی نمی‌خواهم تا ابداع معاونت راهبردی رئیس جمهور | راهبری ظریف در دولت پزشکیان چگونه است؟
آقای ظریف در این نوشته تلویحاً فهرست نهایی کابینه را مورد انتقاد قرار داده و نوشته «البته از نتیجه کار خود رضایت ندارم و از اینکه نتوانستم به شکل شایسته‌ای نظر کارشناسی کمیته‌ها و حضور بانوان، جوانان و اقوام را آن‌گونه که که وعده داده‌بودم به نتیجه برسانم، شرمنده‌ام.» او از مردم «برای ناتوانی خود در پیگیری امور در دالان‌های سیاست داخلی» پوزش خواسته است. آقای ظریف نوشته که برخی او را «زودرنج» می‌خوانند اما گفته که سابقه کاریش نشان می‌دهد در برابر تندروها چنین نبوده «ولی نسبت به نگرش و نگرانی مردم حساسیت فراوان دارم.»
آقای ظریف در اولین حکم از مسعود پزشکیان به ریاست شورای راهبری دولت چهاردهم رسید. وظیفه این شورا بررسی کارنامه نامزدهای بالقوه وزارت‌خانه‌های دولت جدید بود. به گفته آقای ظریف در کارگروه‌های این شورا کارنامه بیش از هزار نفر بررسی شده اما در نهایت تنها ۱۰ نفر از این افراد پیشنهادی این شورا به مجلس معرفی شدند: «از نوزده وزیری که امروز معرفی شدند، سه نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند.»
برخی منابع از اختلاف‌نظر شدید ظریف و پزشکیان در مورد برخی نامزدها خبر می‌دهند. مینو خالقی، فعال سیاسی در توئیتی اشاره کرده است که شب قبل از معرفی وزرا، ظریف برای گزینه وزارت کشور «جنگیده است» اما موفق نشده است. روز یکشنبه، مسعود پزشکیان سردار اسکندر مومنی را با سابقه طولانی خدمت در نیروی انتظامی به عنوان وزیر کشور به مجلس معرفی کرد. با توجه به مسئله گشت ارشاد و انتقادات زیادی که از آن در فضای عمومی وجود دارد، این انتخاب با واکنش بسیار منفی در افکار عمومی مواجه شد.
حالا و پس از محمدجواد آذری جهرمی که پیش از این از دولت جدا شده بود، ظریف به عنوان چهره اصلی کمپین آقای پزشکیان در انتخابات دومین نفری است که از دولت پزشکیان جدا می‌شود.
اما درباره جدایی ظریف از کابینه، اخبار و نظرهای دیگری هم وجود دارد. گفته می‌شود آقای ظریف در واقع برای سمت معاونت رئیس‌جمهور بدون طی شدن تشریفات و اخذ استعلامات قانونی «ردصلاحیت» شده است. مبنای این ردصلاحیت «قانون نحوه انتصاب اشخاص در مشاغل حساس» مصوب ۱۰ مهرماه ۱۴۰۱ است. در بند الف این قانون کسانی که خودشان یا همسرشان یا فرزندان‌شان تابعیت دوگانه دارند نمی‌توانند به سمت‌های «حساس» گماشته شوند. مشاورت یا معاونت رئیس‌جمهور از جمله این سمت‌های حساس محسوب شده است.
آقای ظریف در بخش مهمی از حیات کاری خود در هیات ایرانی در سازمان ملل بوده و مدتی هم نماینده ایران در سازمان ملل بوده است. طبیعتا فرزندان او که در هنگام ماموریت او به دنیا آمده‌اند، تابعیت ایالات متحده را دارند. منابعی به رویداد۲۴ گفته‌اند که فرزندان آقای ظریف هم‌اکنون در ایران زندگی می‌کنند اما این قانون مانع از فعالیت آقای ظریف در سمت معاونت رئیس‌جمهور شده است.
حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی در توئیتی ضمن تائید ضمنی این اتفاق اشاره کرده است که این قانون عملاً « سفیران، دانشجویان، مأموران دولتی و کارآفرینانی که در برخی کشورهای خارجی صاحب فرزند شده‌اند.» را مشاغل بالای دولتی محروم می‌کند. آقای آشنا نوشته «این قانون قابل اصلاح است اما آثار سرمایه‌سوز آن قابل جبران نیست.»
برخی منابع به رویداد۲۴ گفته‌اند که خود آقای ظریف چند روز پیش در جمع برخی از اعضای ستادهای پزشکیان به این مسئله اشاره کرده است. به نظر می‌رسد آقای ظریف در چند روز گذشته امید داشته از طریق لابی و مذاکره مسئله حل شود اما در نهایت با اعلام فهرست پیشنهادی رئیس‌جمهور تمایل خود برای همکاری با دولت را از دست داده است.
با اینکه قانون مجلس در مورد کسانی که می‌توانند یا نمی‌توانند در مشاغل حساس مشغول به فعالیت شود روشن است اما در ایران همه چیز با مذاکره قابل تغییر است. باید دید رئیس‌جمهور در این زمینه اقدامی خواهد کرد یا بایست در همین ابتدای امر شاهد خروج مهمترین شخص در پیروزی مسعود پزشکیان از دولت او باشیم.
حق ظریف این نبود!
فقط هدفش بالا بردن مشارکت بود که زیاد هم موفق نبود
هیچ قانونی مشمول او نمی شود. اما فعلا استفاده از نیاز نیست!