رخشان بنی‌اعتماد کیست؟ +سوابق کارگردان مشهور زن را بشناسید

رویداد۲۴ نازنین فرزان‌جو: در ایران حتا اگر اهل هنر هم نباشید و باب سینما میانه خوبی نداشته باشید باز هم به احتمال زیاد رخشان بنی‌اعتماد را دست‌کم با نام می‌شناسید.

به گزارش رویداد ۲۴ رخشان بنی‌اعتماد کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، تهیه‌کننده، مستندساز و کارآفرین اهل ایران و از اعضای آکادمی اسکار و زنان نام‌آور و هنرمند و مشهور در ایران است. او تاکنون فیلم‌های بسیاری ساخته است که برخی از آن‌ها توانسته در جشنواره‌های بین‌المللی مورد تحسین قرار بگیرد.بنی‌اعتماد در هفتاد و یکمین جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۱۴، جایزه بهترین فیلمنامه را برای فیلم قصه‌ها به دست آورد.

رخشان بنی‌اعتماد کیست؟

رخشان بنی‌اعتماد ۱۴ فروردین ۱۳۳۳ در تهران به دنیا آمد. او در دبیرستان ریاضی خواند و سپس وارد دانشگاه هنر در رشته کارگردانی شد. از آن‌جاکه پدر نداشت برای تامین مخارج زندگی در کنار درس‌خواندن کار هم می‌کرد و این‌گونه و پس از شرکت در کلاس‌های منشی‌گری صحنه به پشت صحنه فیلم‌ها وارد شد. او منشی صحنه فیلم‌های «آفتاب‌نشین‌ها» و «گل‌های داوودی» بوده است. او در سال ۱۳۵۹ از دانشگاه فارغ التحصیل و سپس وارد گروه اقتصاد صداوسیما شد. از سال ۱۳۵۹ با شروع مستندسازی وارد فضای سینما شد.

او در چند پروژه دستیار کارگردان و مدیر برنامه ریز بود و با جمعی از تهیه کننده‌ها و پژوهش‌گر‌ها و فیلم ساز‌ها در گروه اقتصاد تلویزیون حضور داشت.

ورود به صحنه کارگردانی

در سال ۱۳۶۶ هنگامی‌که ۳۳ ساله بود نخستین فیلم بلند خود را با نام خارج از محدوده ساخت سپس سال ۱۳۶۷ فیلمنامه زرد قناری را بازنویسی و کارگردانی کرد.

با نوشتن فیلم‌نامه فیلم «نرگس» با همکاری فریدون جیرانی و کارگردانی آن، در سال ۱۳۷۰ به عنوان بهترین کارگردان در دهمین جشنواره فیلم فجر برگزیده شد.

ورود به عرصه بین‌المللی

رخشان بنی‌اعتماد با فیلم‌های «روسری‌آبی»، «بانوی اردیبهشت»، «زیر پوست شهر» و «خون‌بازی» وارد دنیا و فضای فیلم‌سازی بین‌المللی شدو این فیلم‌ها برای وی افتخارات و جایزه‌های بیش‌تری به ارمغان آورد. بنی‌اعتماد برای روسری آبی برنده جایزه فیپرشی سی و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی ۱۹۹۵، نامزد پلنگ طلایی و برنده پلنگ برنزی جشنواره فیلم لوکارنو شد. جایزه ویژه و جایزه فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل برای بانوی اردیبهشت در سال ۱۹۹۸ دیگر دستاورد او بعد از روسری آبی بود. زیرپوست شهر او جایزه بهترین فیلم خارجی زبان و جایزه تماشاگران جشنواره فیلم تورین را در سال ۲۰۰۱ برای او به ارمغان آورد و جایزه نتپک و جایزه ویژه جشنواره فیلم لوکارنو را برای روزگار ما در ۲۰۰۲ به دستاورد‌های خود افزود.

ازدواج

رخشان بنی اعتماد در سال ۱۳۵۳ هنگامی‌که ۲۰ ساله بود با جهانگیر کوثری ۲۳ ساله و مدیر تولید و مفسر ورزشی ازدواج کرد. آن‌ها دو فرزند به نام‌‎های تندیس و باران دارند. تندیس امریکاست و باران کوثری بازیگر را هم که همه می‌شناسند.

داوری در جشنواره‌ها

رخشان بنی‌اعتماد تاکنون بار‌ها و بار‌ها داور جشنواره‌های داخلی و خارجی بوده است که در این‌جا به برخی‌از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

سال ۱۳۶۹ داور جشنواره فیلم فجر

سال ۱۳۷۱ داور جشنواره فیلم‌های آموزشی رشد تهران

سال ۱۳۷۲ داور برگزیدن منتخب کانون کارگردان‌های سینمای ایران

سال ۱۹۹۵ داور جشنواره تورین و مرور بر آثار (ایتالیا)

سال ۱۹۹۶ داور جشنواره بین‌المللی لوکارنو (سوئیس)

سال ۱۹۹۷ داورجشنواره محیط زیست (ژاپن)

سال ۱۹۹۸ داور جشنواره دهلی نو (هند)

سال ۱۳۷۷ داور جشنواره فیلم‌های دانشجویان سراسر کشور (ایران)

سال ۱۳۷۸ داور جشنواره فیلم‌های مستند کیش

سال ۱۳۷۸ داور جشنواره لایپزیک (آلمان)

سال ۱۳۷۹ رییس هیئت داوران بخش بین‌المللی جشنواره فیلم فجر (ایران)

سال ۱۳۸۰ داور جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال (کانادا)

سال۱۳۸۰ داور جشنواره سینمای جوان ایران

سال ۱۳۸۱ در جشنواره سراسری فیلم دانشجویان ایران، داور جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو (روسیه) و
داور جشنواره قاهره (مصر) و جشنواره کارگردانان جوان فیلم‌های کوتاه سونی (ایران)

سال ۱۳۸۲ داور جشنواره آسیا پاسیفیک (ایران).

سال۱۳۸۴ رییس هیئت داوران بخش آسیا جشنواره فجر (ایران)

سال ۱۳۸۵ داور جشنواره فیلم پروین اعتصامی

سال ۱۳۸۶ داور جشنواره بین‌المللی فیلم مستند «سینما حقیقت» (ایران)  

بیشتر بخوانید: زهره حمیدی کیست؟ + بیوگرافی بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون

سال ۱۳۸۷ داور جشنواره محله «جشنواره فیلم شهر» (ایران) و همچنین بخش بین‌الملل «جشنواره فیلم شهر» (ایران)

سال ۱۳۸۸ در جشنواره فریبورگ (سوئیس)

سال ۱۳۸۹ داور جشنواره آسیایی رم (ایتالیا) جشنواره تصویر سال (ایران)، جشنواره دانشجویی دانشگاه هنر (تهران) و رییس هیئت داوران جشنواره دبی (امارات)

سال ۱۳۹۰ داور جشنواره تصویر شهر (ایران) و جشنواره تصویر سال (ایران)

سال ۱۳۹۱ در جشنواره شانگ‌های (چین)

سال ۱۳۹۲ رییس هیئت داوران بخش بین‌الملل جشنواره سینما حقیقت (ایران) و رییس هیئت داوران جشنواره فیلم بوسان (کره جنوبی)

سال ۱۳۹۴ داور جشنواره تصویر سال (ایران)

سال ۱۳۹۵ رییس هیئت داوران جشنواره فیلم‌های ایرانی پراگ (چک) و رییس هیئت داوران جشنواره فیلم وزول (فرانسه)

سال ۱۳۹۶ آکادمی علوم و هنر‌های سینما بخش نویسندگان و جشنواره ونیز (ایتالیا).

کنشگری و دغدغه‌های اجتماعی

بنی‌اعتماد همواره دغدغه‌های اجتماعی و زنان را داشته است و این را می‌توان از فیلم‌هایش هم متوجه شد. او در این مورد کار مهمی هم انجام داده است. او پس از جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره «آسیا پاسیفیک»، اعلام کرد که برای کمک به ساخت سرپناهی برای زنان بی‌سرپناه تهرانی به نام خانه مهر، جایزه‌اش را به حراج می‌گذارد.

در ۱۸ آبان ۱۳۹۷ و پس از دور دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران، رخشان بنی‌اعتماد و شماری از هنرمندان، کنشگران، فعالان فرهنگی و روزنامه‌نگاران ایرانی با امضای نامه‌ای سرگشاده و راه‌اندازی کارزاری علیه تحریم‌های یک‌سویه آمریکا، از «مردم دنیا» خواستند در برابر تحریم‌ها با آن‌ها هم‌صدا شوند.

امضاکنندگان این نامه سرگشاده که کارزاری با همین نام، «همصدایی در برابر تحریم‌ها»، را نیز راهبری می‌کنند در جایی از نامه خود که به دو زبان انگلیسی و فارسی منتشر شده می‌گویند: «سیاست‌گزاران دیر یا زود می‌روند، اما فجایع حاصل از عملکرد غلط آن‌ها جهانی را می‌سازد که ما و شما و فرزندان‌مان در طول تاریخِ پیشِ رو، دست به گریبانِ کابوسِ آن خواهیم بود.»

بازداشت موقت

در ۲۳ دی ۱۳۹۸ رخشان بنی‌اعتماد بازداشت و پس از چند ساعت آزاد شد.

او روز ۲۱ دی ۱۳۹۸ از مردم دعوت کرده بود که به یاد قربانیان سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی مراسمی را در غروب ۲۲ دی در میدان‌ها آزادی شهر‌های ایران برگزار کنند. وی پس از آن در صفحات اجتماعی خود نوشت که با توجه به «هشدار جدی نهاد‌های امنیتی» دعوتش را لغو می‌کند.

پس از آن انجمن مستندسازان سینمای ایران در نامه‌ای خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما خواستار عذرخواهی رسمی این سازمان از جامعه هنرمندان و مردم ایران شد. مستندسازان این پرسش را مطرح کرده‌اند که «آیا نمی‌شود پایان و نهایتی برای این بی‌احترامی‌ها به شان و حقوق مردم در صدا و سیما متصور بود؟» در ادامه خطاب به رئیس صدا و سیما نوشته‌اند:

«بانو رخشان بنی‌اعتماد از مفاخر فرهنگ و هنر این سرزمین و از پیشکسوتان به نام انجمن مستندسازان سینمای ایران است. ما هر چند به رویهٔ جاری و ساری در برنامه‌سازی‌های جانب‌دارانه در شبکهٔ مذکور عادت کرده و به آن وقعی نمی‌نهیم، اما این اهانت آشکار به شان یکی از اعضای خود را برنمی‌تابیم و درخواست برخورد جدی با متخلفین و عذرخواهی رسمی جنابعالی از جامعهٔ هنری و مردم ایران را داریم.»

رخشان بنی‌اعتماد هم‌چنین در آبان ۱۴۰۱ و به‌‎دنبال اعتراضات سراسری در ایران نسبت به به مرگ کیان پیرفلک واکنش نشان داد.