مستندی از یک جهنم کوچک در استرالیا

رویداد۲۴-نمایش مانوس به طراحی و کارگردانی نازنین سهامی زاده در سالن قشقایی تئاتر شهر به روی صحنه رفته است؛ این نمایش روایتی مستند از پناهندگی جمعی از ایرانیان در کشور استرالیا می باشد، افرادی که به صورت غیرقانونی قصد مهاجرت به کشور استرالیا را داشته اند، بواسطه تغییر ناگهانی قانون پناهندگی روزهای سختی را در جزیره ای به نام مانوس گذراندند و این نمایش تلاش کرده است تا روایتی درست، کوتاه و بی نقص از آن روزهای سخت داشته باشد، روزهایی که همچنان برای عده ای ادامه دارد.

اردوگاهِ پناهندگانِ مانوس یک کمپ و بازداشتگاهِ مهاجران و پناهندگان در استان مانوس، پاپوآ گینه نو است، این مرکز از سویِ گینه نو و به نمایندگی از دولت استرالیا اداره می‌شود. از زمانی که تونی ابوت در سال ۲۰۱۳ نخست ‌وزیرکشور استرالیا شد، تلاش برای توقف قایق‌های پناهجویان را همان‌طور که به هواداران خود وعده داده بود در صدر برنامه‌هایش قرار داد و شرایط برای مهاجرانِ غیرقانونی که قصد داشتند به وسیله قایق، خود را از اندونزی به استرالیا برسانند، فرق کرد؛ او در تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود، یک فرمانده نظامی برای هدایت عملیات مربوط به مقابله با قاچاقچیان انسان تعیین خواهد کرد و اقامت پناهجویانی که موقعیت پناهندگی بگیرند نیز با ویزای موقتی قابل تمدید، محدود خواهد شد و این اتفاق در حالی رخ داد که  استرالیا در سال 2007 میلادی قانون مهاجرت خود را تغییر داد و شرایط پذیرش پناهندگی را، آسان‌تر کرده بود.

این نمایش سعی کرده است تا علل مهاجرت و زندگی چندتن از پناهجویانی را که از سوی دولت استرالیا دستگیر شده اند، به تصویر بکشد؛ جوانانی باهدف داشتن سطح زندگی بهتر، مادری با هدف دیدار فرزندانش، هنرمندی با هدف شرایط زندگی راحت تر، خبرنگاری با هدف های بزرگ و... بخش هایی هستند که سهامی زاده تصمیم گرفته است تا آنان را به صورت نمایش به تماشای مخاطبان بگذارد.

در ابتدای نمایش کارگردان قصد دارد تا با رد و بدل کردن دیالوگ هایی کوتاه بین هنرمندانش شرایط زندگی در مانوس را برای مخاطب به تصویر بکشد، در واقع می توان گفت این جملات بسیار کوتاه، ویژگی های بازداشتگاهی به نام مانوس است؛ پس از آن به سراغ دلایل مهاجرت و داستان سفر آنها از ایران به استرالیا می رود که مجددا کارگردان برای این بخش از داستان همان شیوه را برگزیده است با این تفاوت که این بار هرکدام از بازیگران به سراغ دلایل خودشان می روند.

شیوه ی بیان دلایل هرکدام از پناهجویان اگرچه از نگاه هنری بسیار جذاب است اما ممکن است مخاطب عام بدلیل پاس کاری های موجود در آن، دچار سردرگمی شود و تنها به قصه ی مهاجرت یکی از آنها توجه داشته باشد.

سهامی زاده برای نشان دادن دریا و روایت سفری که بوسیله ی یک قایق از اندونزی به استرالیا انجام می شده است، شیوه ی بازی را تغییر می دهد؛ او دو بازیگر را راوی این داستان قرار داده و می کوشد تا بوسیله ی سایر بازیگران با جمع کردن قطره های آبی که از سقف می چکند، تصویری از دریا را برای مخاطب مجسم نماید.

پس وارد شدن به قصه ی جزیره ی مانوس، خبرنگاری با نام "بهروز بوچانی" روایت داستان را تا پایان بعهده خواهد گرفت، او درابتدا تاکید می کند که لباس های تن خودرا فروخته است و با آن یک تلفن همراهِ قاچاق تهیه کرده است، فکری که شاید در آن زمان های دردآور به سراغ کمتر کسی برود.

مونولوگ هرکدام از شخصیت های این اثر نمایشی در واقع مصاحبه ای هایی می باشد که این خبرنگار انجام داده است؛ گفتگوهایی که هرکدام به شیوه هایی گوناگون بیانگر درد و رنج های موجود در آن جزیره می باشد؛ کارگردان مانوس به زیبایی توانسته است با تلفیق تصاویری واقعی از آن اتفاقات و دنیای نمایش این غم را به مخاطبانش برساند.

فردی به نام امید که به همراه همسر خود به در این اردوگاه به سر میبرد، قصد دارد تا با ریختن بنزین به روی خود به شرایط موجود اعتراض نماید و تهدید کند که خود را به آتش می کشد، شاید بتوان گفت دردناک ترین صحنه ی موجود در این نمایش همین اتفاق است چراکه کارگردان همزمان با روایت آن از زبان بازیگر، یک روایت تصویری نیز دارد.

در صحنه های پایانی داستان، نویسندگان ماندن یا رفتن پناهجو را با شیوه ای جالب نشان داده اند؛ بازیگران که درحال چیدمان گالن های بیست لیتری بر روی هم هستند، همزمان مونولوگ های پایانی خودرا نیز رو به مخاطب بیان می کنند؛ افرادی که می روند علاوه بر گذاشتن یک گالن به روی گالن های دیگر، یک گالن را نیز در دست دارند و از درب خروجی سالن خارج می شوند و افرادی که می ماند گالن هایشان را خلاف جهت گالن های دیگر می گذارند و از گوشه ای به پشت صحنه می روند.

اجرای نمایشی از دنیای واقعیت بدون شک امری سخت و طاقت فرسا می باشد اما سهامی زاده به زیبایی توانسته است تا با شیوه های اجرایی متنوع آن را به نمایش بگذارد؛ اگرچه این شیوه ها کمی برای مخاطب عام سنگین بنظرمی رسد اما این داستان به زیبایی به تصویر کشیده شده است.

نازنین سهامی زاده، کارگردان این اثر نمایشی در گفتگو با رویداد۲۴ با بیان اینکه ایده ی اصلی این نمایش از یک خبر گرفته شده است؛ گفت: دو سال پیش خبری را راجع به جزیره ی مانوس خواندم و بعد از آن کنجکاو شدم و درباره ی آن تحقیقات بسیاری را انجام دادم؛ تحقیقاتم را از سرچ کردن در اینترنت آغاز کردم و رفته رفته به آن علاقه مند شدم و در نهایت تصمیم گرفتم تا نمایشی را در ارتباط با مانوس اجرا نمایم.

او ادامه داد: در خبرهایی که در این رابطه مطالعه می کردم، به نکته ی جالبی برخورد کردم و آن ارتباط خبرگزاری ها با خبرنگاری به نام آقای بهروز بوچانی که در کمپ بودند و یک گوشی موبایل  قاچاقی داشتند، بود؛ مشاهده کردم که بسیاری از خبرها از طریق این فرد تهیه شده است. از طریق یکی از دوستان خبرنگار توانستم شماره ی ایشان را پیدا کنم و ارتباطی برقرار کنم.

سهامی زاده با تاکید براینکه مانوس یک تئاتر مستند است، بیان کرد: علاوه بر موضوع، شیوه ی اجرایی این تئاتر نیز مستند است و قاعده ای کاملا متفاوت با سایر تئاترهایی که در این ژانر اجرا می شوند، دارد؛ این یک انتخاب بوده است و من تلاش کرده ام تا نمایشم را در یک زندان و با کاراکتری که توانستم بوسیله ی آن به سایرین دسترسی پیدا نمایم، آغاز کنم؛ در ادامه نیز تلاش شده است تا با پخش ویدئوهایی در جهت درک درست تر تماشاگر قدم برداشته شود و کانسپت مورد نظر در مورد وقایع پیش آمده در آن جزیره را به درستی به مخاطب خود منتقل نماییم.

او افزود: قطعا درد و رنج واقعی این مسئله را هیچ نمایشی نمی تواند به تصویر بکشد اما گروه نمایشی مانوس تلاش خودرا کرده است تا ذره ای از آن اتفاق را به مردم منتقل کند.

نسرین نکیسا، بازیگر این اثر نمایشی نیز به رویداد24 گفت: نقشم در نمایش مانوس به عنوان یک شخص حقیقی، مادری است منتظر، رنجدیده، شکست خورده، بیقرار و تنها که درعین حال هدفمند، صبور و با انگیزه و مصمم برای رسیدن به اهدافش که همان رسیدن به فرزندانش است؛ دست از تلاش نمیکشد.

او با بیان اینکه با کاراکتر اصلی نقش خود در ارتباط است و با او صحبت کرده است؛ اظهار داشت: از آنجایی که در گذشته آقای بوچانی با ایشان مصاحبه کرده اند، ابتدا صدایِ ایشان را شنیدم وسپس برای اینکه به نوع گفتار، بیان و احساسات شخصی او (امینه) و           نیز به لحاظ ساختارِ مستندگونه نمایش وفادار بمانم نیاز بود تا ویژگیهای مستندگونه آن را حفظ میکردم؛ بنابراین تلاش کردم تا جایی که ممکن است هم احساسات و بیان واقعیِ شخص و هم از نظرتاثیرگذاریِ داراماتیک به گونه ای نقش را بازی کنم که هر دومنظور به طور کامل اتفاق بیفتد.

نکیسا بیان کرد: نمایشِ مانوس براساسِ مستنداتِ قطعی و واقعی است و تلاش براین است که درحوزه نمایش با بهره گیری از ابزارِ نمایش، تاثیر بر رویِ مخاطب به نحو مطلوب ودرستی اتفاق بیفتد که نظر مخاطب میتواند گواه این مطلب باشد، همچنین ممکن این اتفاق بطور بلعکس نیز رخ دهد.

این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون در پایان تاکید کرد: تماشای این نمایش را به تمام کسانیکه از جهل گریزانند و قصد مهاجرت دارند و آگاهی و اطلاعاتِ درست و اصولی ندارند، توصیه می کنم.