عربستان در حال تضعیف خود و تقویت ایران است

رویداد۲۴- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا احتمالاً محمد بن سلمان، ولیعهد تازه عربستان را در تصورات خود رهبر جدید خاورمیانه می‌داند. دشمنی مطلق این ولیعهد جوان نسبت به ایران و رویکرد سخت‌گیرانه‌اش در قبال قطر با ژست تهاجمی ترامپ علیه ایران همراه شده است.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از فارن پالسی، اما ترامپ با انگشت گذاشتن روی چالش‌های داخلی شورای همکاری خلیج‌فارس و تقویت این روایت که ایران منشأ اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه است، می‌تواند یک پاداش استراتژیک را تقدیم ایران کند، تقریباً همانند کاری که جورج دبلیو بوش با سرنگون کردن عراق انجام داد؛ کشوری که چه خوب و چه بد از زمان انقلاب ایران مقابل این کشور بود.

اگر سعودی‌ها از حمایت ترامپ از سیاست‌های منطقه‌ای خود بیش‌ازاندازه خوش باشند، دچار سوءبرداشت شده‌اند. صرف‌نظر از اینکه ایالات‌متحده چه می‌کند، افزایش شدید تندی‌ها علیه ایران در عین محاصره قطر باعث تضعیف جایگاه عربستان و آنچه از نظم سیاسی اعراب به‌جا مانده، می‌شود. این اقدامات که با هدف تضعیف ایران صورت می‌گیرد، بیشتر باعث تقویت آن می‌شود. 

عربستان چگونه با تشدید درگیری‌ها با ایران و اعمال فشار بر قطر برای همراه کردن این کشور، باعث تحلیل رفتن خود می‌شود؟ باوجودی که عربستان به‌واسطه روابط امنیتی خود با آمریکا، برتری نظامی بالایی نسبت به ایران می‌یابد، بخش عمده قدرت سیاسی عربستان در منطقه ناشی از جایگاه قدرتمند این کشور در جهان عرب است. اما در حال حاضر نظم عرب به دلیل جنگ داخلی در عراق، لیبی، سوریه و یمن شکننده شده است. علیرغم اینکه ایران تهدیدی آشکار برای منافع عربستان محسوب می‌شود، ضعف جایگاه عربستان در میان اعراب که ناشی از تأثیرات بهار عربی و جنگ‌های داخلی است، بزرگ‌ترین چالش را برای ریاض و بزرگ‌ترین فرصت را برای تهران به وجود آورده است. تشدید دشمنی با ایران احتمالاً باعث طولانی شدن این جنگ‌ها می‌شود و خطر تضعیف هرچه بیشتر جهان عرب را به دنبال دارد. جنگ‌های نیابتی میان ایران و عربستان هرچه بیشتر ادامه پیدا کند، خطر گسترش جنگ‌های داخلی به دیگر کشورهای عربی مانند اردن و لبنان نیز افزایش می‌یابد، و هرچه جهان عرب بیشتر با مشکل مواجه شود، ایران دستاورد بیشتری در بازی قدرت منطقه‌ای خواهد داشت.

آنچه در حال حاضر در سوریه و در میان اپوزیسیون سنی که مقابل بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور شکل گرفته، بیانگر شکافی است که میان کشورهای عرب وجود دارد و این مسئله بیش از آنکه چالشی برای ایران باشد، تهدیدی برای عربستان است. برخلاف ائتلاف شیعی که از دولت سوریه حمایت می‌کند و کاملاً منظم و یکپارچه است، اپوزیسیون سنی به‌شدت تکه‌تکه است. صدها گروه مخالف در تلاش برای شکل دادن به مناطق خارج از کنترل دولت اسد هستند. با توجه به حمایت ایران، روسیه و شبه‌نظامیان شیعه از دولت سوریه بعید است که گروه‌های مخالف سنی به این زودی‌ها تهدید وجودی برای اسد (یا ایران) بشوند.

عربستان با بازی خطرناکی که در جامعه عرب سنی و قطع روابط با قطر به راه انداخته، خطر ضربه سوریه به منطقه را تشدید کرده است. اگر عربستان مسیر فعلی خود را تغییر ندهد، احتمال تضعیف خود و تقویت ایران را افزایش می‌دهد. چه بخواهیم و چه نخواهیم، خاورمیانه از یک منطقه با محوریت عربی به منطقه‌ای با محوریت عربی-ایرانی-ترکی تبدیل شده است. مسئله این است که تلاش برای محروم کردن ایران از نفوذ منطقه‌ای باعث شکست و تضعیف سعودی‌ها می‌شود. ریاض باید به یک شریک سازنده برای ایجاد صلح در کشورهای دچار جنگ داخلی از جمله سوریه و یمن شود. ادامه دادن به یک جنگ نیابتی با ایران در یمن مانند این است که برای نجات خانه خود، به آن شلیک کنید. عربستان تنها با تلاش برای بهبود شکاف ایدئولوژیک، سیاسی و نظامی در میان اعراب است که می‌تواند جایگاه خود در قبال ایران را تضمین کند.