بازداشت سریالی دیپلمات‌های ایرانی در اروپا/ آیا اتحادیه اروپا از دانمارک حمایت می‌کند؟

رویداد۲۴ سارا ریاضی: روز گذشته وزیر خارجه و رییس سازمان اطلاعات امنیتی دانمارک از بازداشت یکی از اعضای نهاد‌های اطلاعاتی ایران به اتهام دست داشتن در سوءقصد علیه رهبر یک جنبش اپوزیسیون در خاک دانمارک خبر دادند.

 

فین بورک اندرسون رییس سازمان امنیت دانمارک گفته بود نیروهای امنیتی کشورش عملیات یک مظنون ایرانی برای سوءقصد علیه یکی از شخصیت‌های اپوزیسیون عرب مربوط به گروه «الاحوازیه» را خنثی کرده است؛ این در حالی بود که وزارت خارجه ایران طرح چنین اخباری را مغرضانه و «توطئه‌ای برای برهم زدن روابط ایران و اروپا» توصیف کرده بود. این نخستین باری نیست که در چند ماه برای دیپلمات‌های ایرانی در اروپار مشکل ایجاد می‌شود:

 

در ماه ژوئن اسدالله اسدی دیپلمات ایرانی در اتریش به بهانه دست داشتن در یک توطئه علیه همایش سالانه سازمان مجاهدین خلق در پاریس بازداشت شد. رسانه‌های اتریشی و آلمان از عضویت اسدالله اسدی در یکی از نهاد‌های اطلاعاتی ایران خبر داده بودند. دادستانی فدرال آلمان مدعی شد این دیپلمات ایرانی مستقر در وین، مشکوک به همکاری با زوجی است که قصد حمله به تجمع سازمان مجاهدین در پاریس را داشته‌اند.

 

وزارت امور خارجه کشورمان در اعتراض به اقدام دادگاه آلمان در استرداد یکی از دیپلمات‌های ایرانی به بلژیک سفیر آلمان را احضار کرد. بهرام قاسمی گفته بود: دستیار وزیر و مدیرکل اروپای وزارت امور خارجه در دیدار با سفیر آلمان بشدت نسبت به دستگیری، زندانی کردن و استرداد دیپلمات ایرانی اعتراض کرده و آن را ناشی از «یک توطئه ساختگی توسط دشمنان روابط ایران و اروپا» دانست که بدون تردید توسط خود گروهک تروریستی مقیم فرانسه برنامه‌ریزی شده بود.

«توماس اشنول» سخنگوی وزارت خارجه اتریش نیز همان زمان در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که از ایران خواسته‌ایم مصونیت این دیپلمات را لغو کند.

 

اخراج دیپلمات ایرانی در فرانسه و توقیف اموال وزارت اطلاعات

کمی پس از انتشار خبر بازداشت اسدالله اسدی، خبر اخراج یک دیپلمات ایرانی دیگر در فرانسه و در ارتباط با پرونده تلاش برای بمب‌گذاری در نشست مجاهدین خلق در پاریس نیز منتشر شد.

 

خبرگزاری فرانسه، به نقل از دو منبع مطلع خبر داده بود که دیپلماتی که به تازگی از فرانسه اخراج شده یکی از ماموران دستگاه اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران در پوشش یک مقام دیپلماتیک بوده است.

 

فرانسه با استناد به ادعای خود مبنی بر تلاش‌های ایران برای بمب‌گذاری در نشست سازمان مجاهدین، دارایی‌های وزارت اطلاعات ایران در این کشور را نیز توقیف کرد. طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، پاریس علاوه بر این، دارایی‌های مربوط به دو شهروند ایران را هم توقیف کرد.

 

وزارت خارجه این بار سفیر فرانسه را به دلیل حمایت از فعالیت‌های سازمان مجاهدین احضار کرد و از سفیر این کشور خواسته شد فرانسه جلوی حمایت از جریان‌های افراطی را بگیرد.

اخراج دو دیپلمات ایرانی در هلند

با فاصله کمی از اخراج و بازداشت دیپلمات‌های ایرانی در فرانسه و اتریش، دستگاه امنیتی هلند نیز اعلام کرد که دو نفر از کارکنان سفارت ایران در لاهه از هلند اخراج شده‌اند. درباره دلیل اخراج این دو توضیحی داده نشده است.

گمانه زنی‌ها در مورد اخراج دیپلمات‌های ایرانی از هلند به دو حادثه کشته شدن محمد رضا کلاهی عضو سازمان مجاهدین خلق و عامل بمب گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۶۰ و همچنین حادثه کشته شدن احمد مولا نیسی رهبر الاحوازیه مقابل خانه‌اش در لاهه اشاره دارند.

وزارت امور خارجه البته درباره این موضوع نیز موضع گرفت و بهرام قاسمی ضمن غیر منطقی و فاقد وجاهت قانونی دانستن اقدام دولت هلند، گفته بود انتظار داریم مقام‌های هلند، به جای ایراد اتهامات ناروا به دیگران، به تعهدات بین المللی خود در قبال دستگیری و محاکمه عناصر تروریستی که حتی از سوی پلیس اینترپل هم برای آن‌ها اخطار قرمز (Red Notice) صادر شده است، عمل کنند.

واکنش به خبر بازداشت دیپلمات ایرانی در دانمارک

همان روزی که خبر بازداشت دیپلمات ایرانی در دانمارک منتشر شد، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در صفحه شخصی توییتر خود این اقدام را تحسین کرد و از متحدان اروپایی آمریکا خواست با اقدامات تروریستی ایران مقابله کنند. شاید بتوان ریشه این اظهار نظر را در سیاست‌های جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ دید. جان بولتون در یادداشتی که در آگوست ۲۰۱۷ در اختیار نشریه نشنال ریویو گذاشته بود، نحوه توجیه افکار عمومی جهان برای خروج از توافق هسته‌ای را شرح داده بود و گفته بود برای سرنگونی نظام باید از خوزستان و کردستان آغاز کرد و در کلیدی‌ترین بخش یادداشت که گویای سیاست امنیتی آمریکا در قبال ایران است، بولتون به تشویق کنگره برای اقدامات بعدی پس از خروج آمریکا از برجام اشاره کرده است. او در این بخش تاکید کرده باید در اقدامات بعدی کمک‌هایی را به سمت بلوچ ها، اعراب خوزستان، کرد‌ها و دیگر گروه‌های مقاومت داخلی از میان اتحادیه‌های کارگری، دانشجویان و زنان روانه کنیم. بولتون گفته باید اپوزیسیون ایران را سازماندهی کرده و حمایت خود را از آن‌ها اعلام کنیم.

برجسته شدن رویارویی دوگانه جمهوری اسلامی-اپوزیسیون جمهوری اسلامی در ادبیات رسانه‌ها و مقام‌های غرب از زمان روی کار آمدن ترامپ و به طور خاص مشاور امنیت ملی او که به وضوح بر ایجاد شکاف میان ایران و گروه‌های مخالف به عنوان یکی از یال‌های سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران حساب باز کرده، قابل توجه است.

 

آیا اتحادیه اروپا از دانمارک حمایت خواهد کرد؟

در حالی که مقامات دانمارک از تلاش برای جلب حمایت اتحادیه اروپا و اعمال تحریم‌هایی علیه ایران در پی اعلام دست داشتن یکی از اعضای نهاد‌های اطلاعاتی ایران در سوءقصدی در خاک این کشور سخن گفته‌اند، واکنش مقام‌های سایر کشور‌های جهان به ادعا‌های شب گذشته دانمارک به توییت حمایتی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا محدود شده است.

در سه تحول رخ داده در اتریش، هلند و فرانسه و اخراج و بازداشت دیپلمات‌های ایرانی در این سه کشور، واکنش اتحادیه اروپا مانند حادثه روز گذشته دانمارک، سکوت بوده است.

هفته گذشته سه منبع دیپلماتیک غربی از آماده شدن مکانیسم مالی اتحادیه اروپا برای معاملات تجاری با ایران تا ۱۳ آبان خبر دادند. یک دیپلمات اتحادیه اروپا به رویترز گفته بود «تلاش می‌کنیم تا این ساز و کار مالی ویژه قبل از ۴ نوامبر آماده شود و کاملا مطمئن هستیم که می‌توانیم آن را انجام دهیم. این مکانیسم فورا عملیاتی نخواهد شد؛ مقداری زمان خواهد برد و ممکن است چند ماه به طول بینجامد.»

این سازو کار مالی ابتکار کشور‌های اروپایی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ است. آلمان، فرانسه و انگلیس به دلیل نارضایتی از خروج آمریکا از برجام این مکانسیم را به طرف ایرانی پیشنهاد داده بودند.

نه تنها اتحادیه اروپا، بلکه اتریش به عنوان یکی از کشور‌هایی که در ماه‌های اخیر روابطش با ایران به دلیل بازداشت دیپلمات ایرانی در این کشور باید دستخوش تحولات قرار می‌گرفت نیز تغییری در سطح روابط خود با تهران ایجاد نکرد. سفیر اتریش در تهران به عنوان کشوری که ابتکار عمل مکانیسم مالی ویژه اتحادیه اروپا را از آن خود می‌داند اخیرا در گفت‌وگو با رسانه‌های ایران، خروج کمپانی‌های اروپایی از ایران به دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا را موقتی خوانده و گفته بود آن‌ها تحت عناونین جدید به ایران باز خواهند گشت. اشتفان شولتز ماه گذشته نیز بر تصمیم دولت اتریش برای بهره‌مندی ایران از برجام تاکید کرده بود.

تقابل آمریکا و اتحادیه اروپا در دوران ریاست جمهوری ترامپ بر واکنش این قاره به تحولات اخیر بی تاثیر نبوده است. تا امروز هرگز روابط اروپا و آمریکا به این اندازه تیره نبوده است. ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا بار‌ها از یکجانبه گرایی دولت آمریکا انتقاد کرده است.

برونو لومر وزیر دارایی فرانسه نیز با اشاره به خسارت‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا بر کمپانی‌های اروپایی در ماه مارس امسال گفته بود: آمریکا پلیس اقتصادی جهان نیست.

سیل بازداشت و اخراج مقامات ایرانی به بهانه دست داشتن در ترور گروه‌های اپوزیسیون نظام در خاک اروپا و سکوت معنادار اتحادیه اروپا در برابر این اخبار نشان دهنده وجود نوعی آگاهی از اقدامات خرابکارانه آمریکا در روابط حسنه کشور‌های اروپا با تهران است. خروج آمریکا از برجام و استمرار حمایت اروپا از این توافق چندجانبه از هشتم ماه می‌ تا کنون چالش‌های بسیاری را بر سر روابط ایران و اتحادیه اروپا به وجود آورده، اما این چالش‌ها تاکنون تاثیری بر تلاش دو طرف جهت حفظ برجام نداشته است.