چالش‌های ورود بخش خصوصی به صنعت خودروسازی
رویداد۲۴ حدود ۱۰ سال از طرح پیشنهادی دولت برای ورود بخش خصوصی به عرضه خودروسازی می‌گذرد، سال گذشته نیز شریعتمداری وزیر صنعت از بخش خصوصی به عنوان قطب سوم خودروسازی در کنار دو شرکت بزرگ خودرو در ایران یعنی ایران خودرو و سایپا نام برد و گفت:" چرا ما در ایران فقط ایران خودرو و سایپا را داریم؟ از اعضای اتاق بازرگانی می‌خواهم که سومین قطب خودروسازی کشور را راه‌اندازی کنند. "
برخی معتقدند صنعت خودرو کشور یکی از صنایع پرچالش بوده که سیاست‌های کلان در این بخش هر ۸ سال و با تغییر دولت‌ها تغییر می‌کند، از طرفی وجود دو شرکت بزرگ خودروسازی و حمایت دولت‌ها از آنها عملا منجر به انحصار شده و راه را برای حضور قطب سوم مسدود ساخته و شاید مطرح کردن ورود بخش خصوصی به خودروسازی صرفا شعاری است از سوی دولت‌ها برای مقابله با حذف انحصار دو خودروساز بزرگ کشور و در این خصوص عزم جدی وجود ندارد.
از طرف دیگر برخی کارشناسان بر این باورند که برای حضور بخش خصوصی در صنعت بزرگی مانند خودروسازی هزینه‌های زیادی باید صرف شود و با توجه به اینکه مهمترین چالش بخش خصوصی کشور در سال‌های اخیر سرمایه است حضور آنها در خودروسازی دشوار به نظر می‌رسد همچنین تکنولوژی لازم را این بخش ندارد و فقط برای راه اندازی یک خط تولید خودرو هزینه‌های هنگفتی نیاز دارد که از توان بخش خصوصی خارج است.
اگر چه حضور بخش خصوصی در صنعت خودرو باعث ایجاد بازار رقابتی و شکست انحصار می‌شود، اما برای این منظور با توجه به نیاز سرمایه و حمایت‌های دولتی باید تجمیع صورت پذیرد و کنسرسیوم تشکیل شود و در این صورت می‌توان امیدوار بود که خودروسازان بزرگ نیمه دولتی کشور با یک رقیب واقعی مواجه خواهند شد.
برخی معتقدند در صورتی که بخش خصوصی وارد عرصه تولید خودرو شود، قطعا می‌تواند بهره وری تولید را افزایش داده و سازوکار‌های کسب وکار را بهبود ببخشد و حتی شاید بهتر از دو خودروساز بزرگ کشور به نیاز بازار داخل و خارج پاسخ دهد.
در همین خصوص امیرحسن کاکایی کارشناس خودرو می‌گوید: «اینکه قطب سوم به خودروسازی وارد شود یک بحث غیرکارشناسانه است. ما الان قطب سوم داریم؛ قطب سوم یعنی شرکت بزرگی که بتواند تولید و رقابت کند و دولتی هم نباشد که حداقل دو خودروساز بهمن و کرمان موتور این وضعیت را دارند.»
او می‌افزاید: «حدود ۳۰ خودروساز کوچک دیگر هم در کشور فعالیت می‌کنند، اما مشکل حضور قطب سوم نیست ما در گذشته پارس خودرو را هم داشتیم که بطور مستقل تولید می‌کرد.»
این کارشناس خودرو با انتقاد از سیاست‌ها دولتی در صنعت خودرو بیان می‌کند: «دولت برای بهتر شدن وضعیت صنعت خودرو باید دست از تصدی گری بردارد و در جایگاه حاکمیتی قرار بگیرد. اگر قرار باشد قطب سوم خودروسازی با کمک‌های مالی و مستقیم و غیرمستقیم دولت پا به عرصه بگذارد که آن هم یک قطب دولتی دیگر است. دولت برای توسعه صنعت خودرو، به تاسیس مراکز تحقیقاتی برای قطعه سازی اقدام کند و بر روی قطعات راهبردی تحقیق انجام دهد.»
به گفته کاکایی در هیچ جای دنیا چندین خودروساز کوچک وجود ندارد و در کشور‌های صنعتی اغلب یک تا سه خودرو ساز اصلی دارند و در ایران مشکل این است که دولت راهکار اصولی و اساسی برای توسعه صنعت ندارد و هر روز از یک راهبرد و سیاست صحبت می‌شود.
این کارشناس خودرو با اشاره به راهکار‌های خودروسازان بزرگ جهان برای توسعه گفت: «بسیاری از خودروسازان در تعامل با یکدیگر عمل می‌کنند و این یک راهبرد اساسی است که در تولید محدود و در بازار آزاد عمل می‌کنند و برای جلوگیری از انحصار به جای تعدد تولیدکننده، بازار را رقابتی می‌کنند.»
وی تاکید می‌کند: «در ایران هیچ خودرویی به تولید انبوه نمی‌رسد حتی خودروسازان بزرگ هم توان این کار را ندارند و در واقع کشور پتانسیل حضور چندین خودروساز را با این شرایط ندارد و در وضعیت کنونی یک خودروساز اصلی با تولید انبوه عملکرد بهتری خواهد داشت تا بتواند در سطح جهانی رقابت کند.»
