سود روزشمار هیچ تفاوتی با سود ماه‌شمار ندارد!

رویداد۲۴ یک تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «خیلی قدیم هم سود بانکی ماه شمار بود، اما به دلیل اینکه آن موقع‌ها کامپیوتر نبود، مجبور می‌شدند متوسط بیشترین سپرده در ماه را مبدا قرار می‌دادند. یعنی مثلا هر ۱۰ روز را بررسی می‌کردند و در نهایت یک متوسطی را مشخص و بر اساس آن سود پرداخت می‌کردند. ولی بعد از یک مدتی به این نتیجه رسیدند که سود را روزشمار محاسبه کنند. منظورم این است که اصلا تفاوتی میان این دو وجود ندارد. به نظرم باید حقوق مردم را محترم بشماریم و آن‌ها را وارد این بازی‌ها نکنیم. لزومی ندارد تغییری در این ساختار ایجاد کنیم. وقتی هم مشتری راضی است و هم بانک‌ها چرا باید روزشمار را حذف و ماه شمار را در دستور کار قرار دهیم؟»

بر اساس بخشنامه بانک مرکزی که اول دیماه به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است، از اول بهمن ماه سال جاری بانک‌ها حق ندارند به سپرده‌های کوتاه‌مدت سود روزشمار پرداخت کنند و باید ضوابط جدید را برای پرداخت سود به این سپرده‌ها رعایت کنند. براساس مصوبه شورای پول و اعتبار از این پس، معیار پرداخت سود سپرده‌های سرمایه‌گذاری عادی از روزشمار به ماه‌شمار تغییر می‌یابد. همچنین در این مصوبه تأکید شده که حداکثر نرخ سود علی‌الحساب برای سپرده‌های کوتاه‌مدت عادی ۱۰ درصد سالانه است.

 

هدف اعضای شورای پول و اعتبار از تصویب این طرح کاهش فعالیت‌های سفته‌بازی بوده و بانک مرکزی معتقد است این طرح منافع خیلی از سوداگران را به خطر می‌اندازد. موضوع مهم دیگر در بخشنامه سودی بانک مرکزی این است که سود سپرده‌های کوتاه‌مدت تنها در صورتی باید به حساب سپرده‌گذار واریز شود که برداشتی از این حساب در طول ماه انجام نشده باشد. قبلاً بانک‌ها حتی در صورت واریز و برداشت به حساب‌های کوتاه‌مدت، سود روزشمار را در پایان هر ماه به حساب سپرده گذاران پرداخت می‌کردند. اما در این بخشنامه که برگرفته از تصمیم اخیر شورای پول و اعتبار است، تأکید شده که حداقل مبلغ مانده حساب در یک ماه برای محاسبه سود آن ماه در نظر گرفته شود.

به باور برخی کارشناسان فعال حوزه پولی و مالی اجرای این طرح گام نخست اصلاح نظام بانکی و کنترل و اصلاح نرخ سود سپرده‌ها است. این کارشناسان با دفاع از اقدام بانک مرکزی معتقدند هر چند این تصمیم می‌تواند به ضرر سپرده‌گذار باشد، اما برای سیستم بانکی اقدامی مؤثر بوده که باعث کاهش هزینه‌های بانک‌ها، بهبود تراز مالی و کنترل سرعت نقدینگی خواهد شد. آن‌ها تاکید دارند که سیاست جدید بانک مرکزی با اینکه می‌تواند به ضرر سپرده‌گذاران باشد، اما به نفع سیستم بانکی و بانک‌ها است چرا که بانک‌ها بهره کمتری به سپرده‌ها می‌دهند و در عین حال هزینه پول آن‌ها هم کمتر می‌شود. به عقیده این کارشناسان سیاست بانک مرکزی در راستای شفافیت مالی است.

همچنین موافقان این اقدام معتقدند که طرح جدید بانک مرکزی برای سیستم بانکی بسیار مناسب است چرا که آن‌ها را مجبور می‌کند که سپرده‌های کوتاه مدت ۱۰ درصد باشد همچنین سود سپرده را نیز ماهانه تعیین می‌کند بنابراین بانک‌ها بر اساس این دستورالعمل ورودی و خروجی حساب و رسوب ماه را تعیین و بر اساس آن سود می‌دهند. علاوه بر این سود ماهانه به نفع بانک‌ها است. زیرا که بهره کمتری به سپرده می‌دهند. همچنین هزینه پول‌های بانک‌ها هم کاهش پیدا می‌کند در عین حال می‌تواند ضرر سپرده‌گذار باشد. چرا که امکان دارد که پول‌های مردم به خاطر کاهش سود سپرده به سمت بازار‌های طلا و دلار بروند و باید برای این موضوع هم فکری کنند.

اما با اینحال برخی از کارشناسان مسائل اقتصادی به این طرح نگاه مثبتی ندارند. مسعمود دانشمند تحلیلگر مسائل اقتصادی طی گفتگویی عنوان کرد: «اصلا ماه شمار با روز شمار چه تفاوتی دارد؟ ماه شمار به این معنی است که یا آخرین مانده حساب ماه را مبدا بررسی سود قرار دهند یا متوسط سپرده ماه را پایه قرار دهند. به نظر من روز شمار یک برنامه منطقی‌تر نسبت به ماه شمار است. اما موضوع مهم این است که کل این ماجرا تاثیری ندارد. زیرا اگر هدف این است که پول‌های سرگردان را به نظام بانکی بیاوریم، این اصلا راهکار مناسبی نیست.»

وی ادامه داد: «خیلی قدیم هم سود بانکی ماه شمار بود، اما به دلیل اینکه آن موقع‌ها کامپیوتر نبود، مجبور می‌شدند متوسط بیشترین سپرده در ماه را مبدا قرار می‌دادند. یعنی مثلا هر ۱۰ روز را بررسی می‌کردند و در نهایت یک متوسطی را مشخص و بر اساس آن سود پرداخت می‌کردند. ولی بعد از یک مدتی به این نتیجه رسیدند که سود را روزشمار محاسبه کنند. منظورم این است که اصلا تفاوتی میان این دو وجود ندارد. به نظرم باید حقوق مردم را محترم بشماریم و آن‌ها را وارد این بازی‌ها نکنیم. لزومی ندارد تغییری در این ساختار ایجاد کنیم. وقتی هم مشتری راضی است و هم بانک‌ها چرا باید روزشمار را حذف و ماه شمار را در دستور کار قرار دهیم؟»

 

او با اشاره به مشکلات اساسی که در نظام بانکی ایران وجود دارد گفت: «مشکل عمده ما این است که سیستم بانکداری ما برای دوره قاجار است. یعنی پول در بانک سپرده گذاری کنید و چک بکشید یا با تراکنش آن را برداشت کنید. این که دیگر بانکداری نیست. الان بانک‌های دنیا در حال جمع کردن شعبه‌های خودشان هستند. زیرا به صورت متمرکز و آنلاین در حال ارائه خدمات هستند، اما ما در ایران هر روز می‌بینیم که شعبه‌های جدید تاسیس شده است. اصلا الان با شعبه بانک چه ارتباطی مردم دارند؟ زیرا الان واریز و برداست با سیستم انجام می‌شود. پرداخت قبض‌ها هم همینطور است. دیگر چه لزومی به افزایش شعب بانک‌ها وجود دارد؟»

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «موضوع این است که الان هزینه شعب را مردم باید پرداخت کنند. به هرحال کارمند می‌خواهد، مامور نیروی انتظامی می‌خواهد و یک ملک وسیع. ضمن اینکه این تاسیس شعب باعث افزایش قیمت ملک هم می‌شود. تنها استفاده شعب این است که مثلا بخواهیم معامله‌ای با بانک انجام دهیم که آن هم نیازمند این تعداد از شعبه‌های مختلف نیست. یا مثلا الان مسئله چک دیگر در جهان منسوخ شده است، اما ما تازه به این فکر افتادیم که برای دسته چک‌های مان یونیفرم آماده کنیم و یک سری موارد را به آن اضافه کنیم؛ بنابراین مهمترین مشکل نظام بانکداری ما این است که ما همچنان در دوره قاجار سیر می‌کنیم و اصلا سعی نمی‌کنیم به روز باشیم و مطابق با شرایط امروز پیش برویم.»

دانشمند در پایان تصریح کرد: «ما حتی شرایط وام دهی به واحد‌های تولیدی هم درست نیست. در باقی کشور‌ها وام اینگونه به تولیدی‌ها تعلق می‌گیرد که یک درخواستی انجام می‌شود و میزان نیاز برای تامین مواد اولیه مطرح می‌شود. بانک بعد از بررسی وام را پرداخت می‌کند و یک حساب مشترک بازگشایی می‌شود و در سود با واحد تولیدی شریک می‌شود. اینگونه شرایط برای واحد‌های تولیدی هم بسیار مناسب خواهد بود. اما ما هنوز همانطوری وام می‌دهیم که در قدیم پرداخت می‌شد؛ لذا واقعا بانکداری ما مناسب شرایط فعلی نیست از زمان بسیار عقب است.»