کلید بازگشت آرامش به منطقه چیست؟

رویداد۲۴ محمد جواد ظریف روز دوشنبه در جریان کنفرانس خبری مشترک با هایکو ماس، همتای آلمانی خود با توجه به نگرانی کشور‌های مختلف به ویژه کشور‌های اروپایی از بالا گرفتن تشنج و تنش در منطقه در هفته‌های اخیر گفت: تنش جدید در منطقه ما نتیجه "جنگ اقتصادی" آمریکا علیه ایران است که شخص آقای ترامپ آن را اعلام کرده و گفت که در جنگ اقتصادی با ایران هستیم.

او راه حل عبور از وضعیت متشنج ایجاد شده در منطقه را هم گفت. ظریف تاکید کرد: تنها راه کاهش تنش در منطقه توقف این جنگ اقتصادی است. نمی‌توان توقع داشت جنگ اقتصادی علیه مردم عادی در جریان باشد و کسانی که از آن حمایت می‌کنند یا آن را به راه انداخته‌اند، در امان باشند.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان خاطرنشان کرد: معتقدیم آلمان و اتحادیه اروپا نقش مهمی در پایان دادن به این تنش می‌توانند داشته باشند و از نقش آفرینی آن‌ها در این عرصه استقبال می‌کنیم.

یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح در جریان کنفرانس خبری و دیدار محمد جواد ظریف با وزیر خارجه آلمان که به عنوان اولین مقام اروپایی و عضو برجام بعد از اجرایی شدن تصمیم جدید "کاهش تعهدات" برجامی از سوی ایران به تهران آمده است، موضوع جنگ اقتصادی و ضرورت پایان دادن به آن برای از بین بردن تنش در منطقه بود؛ امری که پیش‌بینی می‌شود در دیدار شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن با مقامات عالی کشورمان مورد تاکید قرار گیرد.

بدون شک کلید اصلی بازگشت آرامش به منطقه و دور شدن وقوع جنگ در آن، بازگشت همه طرف‌های درگیر به تعهدات قانونی و حقوقی شأن طبق موافقت‌نامه‌ها و توافق‌های دو و چند جانبه از جمله برجام است.

شاید برخی کشور‌ها در منطقه و برخی در خارج منطقه به شکلی غیر واقع‌بینانه ابتدا بر این تصور بودند که می‌توانند با تحریم‌های همه جانبه و تنگ کردن فضای تنفس سیاسی و امنیتی و اقتصادی ایران، از نقش و نفوذ کشور در منطقه بکاهند، اما امروز با وجود خروج آمریکا از برجام و گذشت یک سال از بازگشت تحریم‌های این کشور علیه ایران و همراهی تمامی کشور‌ها در وسیع‌ترین و کم سابقه‌ترین شکل ممکن با این تحریم‌ها، بر همگان روشن شده است که ایران حریف آسانی نیست، به علاوه این طور نیست که آن‌ها جنگ اقتصادی علیه مردم ایران در تمامی ابعاد اجتماعی سیاسی اقتصادی و حتی انسانی و ضروری به راه بیندازند و در عین حال در امان هم باشند.

ایران در یک سال گذشته در سطوح مختلف از سیاست "صبر استراتژیک" پیروی کرده، اما بعد از یک سال که تلاش‌های دیپلماتیک به نتیجه مطلوب و قابل توجهی از سوی سه کشور اروپایی برای جبران خروج آمریکا از برجام به نتیجه نرسید تصمیم به اقدام متقابل گرفت. در نتیجه تصمیم ایران و نیز اقداماتی که به طور متقابل در برابر تحریم سپاه پاسداران از سوی آمریکا انجام شد در عمل تنش و نگرانی‌ها نسبت به این‌که هر لحظه ممکن است حادثه یا اتفاقی در منطقه میان این دو گروه رخ دهد و زنجیره‌ای از اتفاقات غیر قابل کنترل را رقم زند افزایش یافت.

امروز منطقه به معنای واقعی آبستن تحولات و اتفاقات غیرمنتظره و در عین حال قابل پیش‌گیری است از این رو هر یک از کشور‌های حاضر در آن و نیز کشور‌هایی که از پی آرامش در آن منفعتی دارند، تلاش می‌کنند تا به سهم و توان خود فشار این دیگ بخار را کاهش دهند.

از این رو می‌توان گفت که سفر وزیر خارجه آلمان و نیز نخست وزیر ژاپن در هفته جاری به تهران و دیدار با مقامات کشورمان در سطوح مختلف نه لزوماً ایجابی بلکه سلبی است. این مقامات بیش از آنکه ایده و پیشنهاد مبسوط و مکتوبی برای کاهش تنش داشته باشند تنها سعی دارند از در هم تنیده شدن بیشتر این کلاف به هم پیچیده جلوگیری کنند.

مواضع ایران و آمریکا در پیگیری سیاست "مقاومت حداکثری" و "فشار حداکثری" به طور جدی از سوی دو طرف دنبال می‌شود و هیچ نشانه‌ای از این‌که یک طرف به دنبال عقب‌نشینی از مواضع خود باشد دیده نمی‌شود.

همان‌طور که ایران قبلاً هم اعلام کرده است انتظار دارد تا سه کشور اروپایی در قالب اینستکس یا هر طرح و برنامه دیگری معاملات نفتی و بانکی ایران را تسهیل کنند و این مساله در تمامی دیدار‌هایی که تحت عنوان میانجی‌گری یا درخواست برای میانجی‌گری از سوی کشور‌های مختلف در این مدت انجام شده به گوش این مقامات از سوی ایران رسیده است.

از این رو، انتظار است موضوع توقف یا تعلیق تحریم فروش نفت و تعاملات بانکی ایران از سوی مقامات مختلف به ویژه نخست‌وزیر ژاپن که روز چهارشنبه به تهران خواهد آمد به گوش مقامات آمریکایی و اروپایی رسانده شود تا بتواند به مذاکراتی امیدبخش و نتیجه بخش بینجامد.

اگر ژاپن، آلمان، عمان، عراق و هر کشور دیگری که می‌خواهد به عنوان میانجی‌گر در موضوع ایران وارد شود باید در گام اول اختیارات واقعی و کافی به عنوان یک میانجی‌گر را داشته باشد که بتواند شروط دو طرف را بشنوند و اجرایی کند.

آنچه به ایران مربوط است این‌که، ایران خواهان بازگشت آمریکا به برجام و رفع تمامی تحریم‌ها و جبران خساراتی است که در این مدت یک سال به ایران وارد شده است. تا زمانی که به موقعیت و پله اول در زمان اجرایی شدن برجام باز نگردیم و به ویژه نفت ایران از تحریم‌های خصمانه آمریکا خارج نشود امکان مذاکره وجود نخواهد داشت.

 

اگر کشور‌های اروپایی، خریداران نفت از حوزه خلیج فارس و همسایگان ایران در این حوزه نگران بروز جنگ در منطقه هستند، باید بدانند که این آمریکاست که پیش از این، جنگ یکجانبه اقتصادی علیه ایران را در حوزه تحریم‌های نفتی و بانکی و ... آغاز کرده است و باید بیش از ایران آن‌ها را از ادامه این جنگ بازدارند.

ایران از تلاش و نقش آفرینی هر کشوری که بتواند در این مسیر اقدامی مؤثر انجام دهد استقبال می‌کند.