خطر در کمین بازار‌های صادراتی سیمان/ صادرات را از صنعت خاکستری نگیرید

رویداد۲۴ بازار‌های صادراتی سیمان به دلیل تحریم از وضعیت صادراتی خوبی برخوردار نیست و در عین حال با ادامه رکود در بخش ساخت و ساز و پروژه‌های عمرانی در کشور نیز با کاهش مصرف این محصول در بازار داخل مواجه شده است.

حرکت صنعت سیمان برای توسعه با چند چالش جدی روبروست. صنعت سیمان کشور چند سالی است که به واسطه رکود مصرف، بازار داخل خوبی ندارد، اما با تلاش این صنعتگران همچنان تولید رو به افزایش است، ولی نگران افزایش مازاد تولید این محصولات هستند. سیاست‌های توسعه بخش مسکن همچنان مسکوت مانده است و ساخت بافت‌های فرسوده به دلیل نرسیدن بودجه در همان فرسودگی خود باقی مانده است و همه این موارد کاهش مصرف سیمان در داخل را رقم زده است. تکمیل پروژه‌های عمرانی که دیگر هیچ! بودجه‌های عمرانی هم به پروژه‌های نیمه تمام این بخش نرسید. به طور کلی در سال جاری محدودیت بودجه عمرانی و سیاست گذاری‌ها به کاهش میزان مصرف انجامیده است و این انتظار که صنعت سیمان خود را برای تکاپوی جدید عمرانی آماده کرده بود، واهی از آب درآمد.

از اینرو برای جبران تامین نقدینگی این صنعت، طی سال جاری اقدام به افزایش قیمت سیمان کردند، اما باز هم مشکلات نقدینگی این بخش کاهش نیافت. این صنعت طی سال‌های اخیر دستخوش تغییر و تحول‌های زیادی بود که همین موضوع آسیب‌های زیادی را به بخش تولید تحمیل کرده است.

از سوی دیگر رقابت داخلی کارخانه‌های سیمان زمینه تنزل قیمت سیمان به زیر قیمت تمام شده را فراهم کرده است و بعید است مصرف داخلی و صادرات افزایش پیدا کند، اما تولید در کارخانه‌های سیمانی بدون اعمال سیاست‌های جدید صادراتی ادامه دارد. حالا یک بازار ضعیف داخلی و راه گمشده برای رسیدن به بازار‌های صادراتی مانده و تولید مازاد ۲۰ میلیون تنی که رقابت منفی را برای تولیدکنندگان به ارمغان آورده است.

فاصله زیاد سیمانی‌ها با توسعه صادرات

از سوی دیگر تمام امید صنعت سیمان به بازار‌های جهانی است که با وجود تلاش‌های بسیار برای جستجو و تصاحب بازار‌های جدید، هنوز از نقطه اوج این صنعت فاصله داریم.

متاسفانه طی یک سال اخیر، صادرات دچار تصمیم گیری‌های متعدد شده است و صنعت سیمان را مشابه دیگر رشته‌های صنعتی دچار مشکل کرده است. اکنون صادرات ایران به عراق و افغانستان دو کشور همسایه که فعالان این صنعت امید به بهبود آن داشتند، تحت تاثیر تصمیمات ناگهانی سیاستگذاران، تسهیل که نشده هیچ با مشکل هم رو به رو شده است و شاهد کاهش صادرات به این کنار مرزی هایمان هستیم. نگاه مشتریان سیمان ایران این را نشان می‌دهد که ایران فروشنده مطمئنی نیست و این عدم اعتماد شرایط را برای حفظ بازار‌های صادراتی سخت‌تر کرده است.

بسته شدن در‌های بازار‌های صادراتی سیمان

رضا رحمانی، وزیر صنعت معدن و تجارت ۱۳ خرداد ۹۸ با اتخاذ تصمیم جدید برای صادرات سیمان و ابلاغ آن به گمرک، شرایط جدیدی را برای صادرکنندگان این محصول رقم زد. بر اساس ابلاغ نامه وزیر صنعت، معدن و تجارت به گمرک جمهوری اسلامی ایران، شرایط تازه‌ای بر روند صادرات سیمان و کلینکر اعمال شد و تنها شرکت‌های تولید کننده می‌توانند سیمان صادر کنند. بر اساس این ابلاغ مقرر شد تا پایان شهریور ماه سال جاری تنها شرکت‌های تولید کننده مندرج در لیست و یا نماینده رسمی این شرکت‌ها مجاز به صادرات سیمان و کلینکر خواهند بود.

بر پایه این اطلاع، نمایندگان رسمی تولیدکنندگان هم تنها از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی می‌شوند و از سوی این دفتر به کلیه گمرکات اجرایی ابلاغ می‌شود.

حالا پس از گذشت چند ماه از این دستورالعمل، بر اساس ابلاغیه جدید منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی به تولیدکنندگان، صادرات غیر نفتی از جمله سیمان و کلینکر از این منطقه ممنوع شد. این موضوع در شرایطی اعمال شده که صادرکنندگان در شرایط تحریم به سختی بازار‌های هدف را برای صادرات محصولات به دست آورده‌اند و این موضوع ضرر زیادی را به آن‌ها وارد می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۴ تا ۵ شرکت بزرگ تولیدکننده سیمان حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد محصولات خود را از این منطقه صادر می‌کردند.

درخواست سیمانی‌ها برای تمدید مجوز صادرات

در همین رابطه عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان با بیان اینکه صنعت سیمان برای ادامه فعالیت خود نیاز به تامین نقدینگی دارد و صادرات بهترین گزینه برای جبران کاهش مصرف در بازار داخل است، گفت: سیمان شرایط خاصی پیدا کرده و فعالان آن ناچارند که صادرات داشته باشند آن هم به دلیل اینکه نیاز مالی را تامین کنند. فعالان، صادرات برایشان مهم است از اینرو باید به دنبال راه چاره‌ای جهت صادرات این محصولات باشند. مجوز قبلی صادرات از این منطقه باید چند ماه تمدید شود تا صادرکنندگان سیمان به تعهدات خود عمل کنند و بعد بتوانند به دنبال اسکله دیگر باشند.

شیخان هپمچنین درباره ممنوعیت صادرات سیمان و کلینکر از منطقه ویژه پارس جنوبی گفت: پس از ابلاغ این دستورالعمل جلساتی بین رئیس گمرک و رئیس منطقه ویژه پارس جنوبی و رئیس اسکله برگزار شد.

به گفته این فعال صنعت سیمان، این اسکله برای صادرات نفتی تاسیس شده و به عنوان یک پایانه نفتی فعال است. حالا دستور ممنوعیت صادرات تمام محصولات و کالا‌های غیر نفتی از این اسکله صادر شده که صادرات سیمان و کلینکر را هم شامل می‌شود.

بلاتکلیفی شرکت‌های سیمانی پیشتاز در صادرات

شیخان ادامه داد: فعالان در صنعت سیمان به دنبال تمدید مجوز قبلی جهت صادرات سیمان از این منطقه برای مدت زمان محدود هستند چرا که این اسکله وسیع است و امکان بارگیری کشتی بزرگ هم وجود دارد و فضای خالی هم برای صادرات کالا‌های غیر نفتی دارد. بندر بوشهر یکی از گزینه‌های جایگزین است که برای صادرکنندگان این بخش افزایش هزینه خواهد داشت.

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان گفت: سیمان لامرد، سیمان داراب، سیمان پارس نو و سیمان دشتستان، شرکت‌هایی هستند که محصولات صادراتی خود را از این اسکله صادر می‌کنند. این شرکت‌ها صادرات کلینگر بالایی دارند و بیشتر از این منطقه صادر می‌کنند، اما به دلیل این دستورالعمل همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برند و نمی‌دانند تکلیف تعهداتشان به خریداران چه می‌شود!

خطر در کمین از دست رفتن بازار‌های صادراتی سیمان

این فعال صنعت سیمان ادامه داد: قطعا به دلیل اینکه این اسکله برای بارگیری محصولات نفتی تاسیس شده است باید برای بارگیری سایر محصولات غیر نفتی از جمله سیمان محل دیگری جهت صادرات در نظر گرفته شود، اما این جابجایی نیاز به زمان دارد چراکه باید به تعهدات قبلی جهت ارسال سیمان و کلینکر از این منطقه به خریداران پایبند باشند و گرنه خطر از دست رفتن بازار‌های صادراتی سیمان نیز وجود دارد.

تحمیل افزایش هزینه صادرات بر سیمانی‌ها

شیخان در پاسخ به این سوال که با جلوگیری از صادرات سیمان از منطقه ویژه پارس جنوبی چه مشکلی برای بازار‌های صادراتی سیمان پیش خواهد آمد؟ گفت: شاید این ممنوعیت صادراتی تاثیری در میزان و حجم صادرات این محصولات نداشته باشد، اما تاثیر خود را بر روی قیمت تمام شده خواهد داشت.

به گفته دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، اگر فعالان و صادرکنندگان سیمان، بندر و یا اسکله دیگری برای صادرات محصولات خود در نظر بگیرند با افزایش قیمت مواجه خواهند شد، در این صورت باید از سرمایه کارخانه صرف جبران این افزایش هزینه داشته باشند و یا مجبور به افزایش قیمت شوند.

شیخان گفت: به دنبال تمدید صادرات این محصولات از منطقه ویژه پارس جنوبی با رایزنی وزارت صنعت هستیم چرا که تا زمانی که قرارداد‌های صادرات این محصولات با خریداران وجود دارد زمانی برای تمدید صادرات از این منطقه را خواستاریم.

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان با تاکید بر اینکه در ۶ ماهه اول سال ۹۸، ۶ میلیون و ۶۴۳ هزار تن سیمان و کلینکر صادر شده است گفت: باید برای توسعه صادرات این محصول تدبیر شود نه اینکه با بستن راه ها، شرایط صادرات را سخت‌تر کرد.