تشکیل مثلث دلاری بانک مرکزی، دولت و مجلس یازدهم؛ موفق یا ناکام!/ دولت دلار را ارزان می‌کند؟

رویداد۲۴ وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی قرار است فردا (سه‌شنبه) راهی بهارستان شوند تا مجلس جدید نیز بخت خود را در ساماندهی بازار ارز بیازماید تا شاید، مثلت دولت، بانک مرکزی و مجلس یازدهم این بار بتوانند نه «راه کار فوری و موقت» بلکه بازار ارز را چاره‌جویی کنند.

سریال افزایش قیمت ارز، روز گذشته (یکشنبه) به کانال 19 هزار تومان رسید و امروز دوشنبه 18 هزارو 900 تومان قیمت خورد. در حالی که بخشی از تحلیلگران از ادامه افزایش قیمت ارز می‌گویند و برخی دیگر از نجات قریب‌الوقوع این بازار از سوی دولت و بانک مرکزی سخن می‌گویند، به نظر می‌رسد کلاف بازار ارز در ایران پُرگِره‌تر از همیشه، امروز در سرگردانی و افول به سر می‌برد.

در این شرایط  بانک مرکزی به تهدید و هشدار روی آورده است، به نظر می‌رسد رئیس کل بانک مرکزی به دنبال آن است تا بار دیگر و با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور، به یک راه کار موقتی و مُسکن دیگر روی بیاورد، راهکاری که البته تا به امروز نتوانسته راهگشا باشد و ثبات را به مدت زمان طولانی و پایدار به ارزهای خارجی در کشور بازگرداند. همتی که پیشتر با دیدارهای سرزده از صرافی‌های خیابان فردوسی سعی در وارد کردن شوک به بازار ارز و کنترل آن را داشت، این بار اما تهدید به افشاگری کرد.

بانک مرکزی در ادامه روند صعودی قیمت دلار با انتشار بیانیه‌ای ضمن تشکر از صادرکنندگانی که در راستای مصالح و منافع جامعه نسبت به برگشت ارز حاصل از صادرات اقدام کرده‌اند، اعلام کرد که درصورت عدم برگشت ارز توسط سایر صادرکنندگان، مطابق مقرارت، اسامی متخلفان در رسانه‌ها انتشار می‌شود.

روابط عمومی بانک مرکزی با انتشار این خبر در ادامه نوشت: درصورت عدم برگشت ارز مطابق مصوبات هیات وزیران و مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی، اسامی تمام صادرکنندگان کالا و خدماتی که ارزهای صادراتی را مطابق ترتیبات اعلامی این بانک به صورت شفاف به چرخه اقتصادی کشور بر نمی‌گردانند را در رسانه‌ها انتشار خواهد داد تا عموم مردم مطلع باشند چه افراد و کسانی در جهت منافع شخصی خود باعث تلاطم در نرخ ارز و تحمیل هزینه‌های سرسام‌آور به آحاد جامعه می‌شوند.

دخالت‌ها یا هدایت‌های بانک مرکزی در بازار ارز کشور در شرایطی که نظارت مستقل و مستمری در این حوزه وجود ندارد، اما شائبه برانگیز است؛ چرا که این فرضیه که تعیین قیمت ارز در اختیار دولت است و بس، کما بیش از سوی منابع متعدد عنوان می‌شود و دولت نیز در مقابل سکوت اختیار کرده است.

یک نماینده جدید مجلس در این باره این‌گونه توضیح می‌دهد: دولت اگر بخواهد می‌تواند قیمت ارز را کنترل کند، اراده دولت این است که در این شرایط فضای بازار را اداره کند. اگرچه دولت کاملا در این باره سکوت می‌کند و اظهارنظری نمی‌کند. وضعیت محل مصارف ارز بر بازار تقاضا تاثیر می‌گذارد که مدیریت این محل نیز در اختیار دولت است و دولت می‌تواند آن را مدیریت کند، یعنی می‌تواند محل مصارف را محدود کند.

در اینجا این سوال مطرح می‌شود که با وجود مدیریت سکان بازار ارز کشور از سوی دولت چرا تا این اندازه شاهد نوسانات و نابسامانی در این حوزه هستیم؟ و چرا دولت در نحوه و چرایی تعیین قیمت ارز نه تنها اقدام به اطلاع رسانی درست نمی‌کند بلکه راه‌کار بانک مرکزی در این شرایط به تهدید و هشدار بدل شده است؟

ماجرا اما به همین جا ختم نمی‌شود، نماز 20 دقیقه‌ای آیات نمایندگان مجلس جدید در بحبوحه دلار 20 هزار تومانی انتقادات و سروصدای زیادی را به همراه داشت، همین امر باعث شد تا بررسی قیمت ارز به نخستین دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس جدید تبدیل شود. در همین راستا قرار است «فرهاد دژپسند» وزیر اقتصاد و «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی به دعوت کمیسیون اقتصادی مجلس جدید، فردا (سه‌شنبه) راهی بهارستان شوند تا مهمان این کمیسیون تازه تاسیس شوند.

سمیه محمودی، یک عضو کمیسیون مجلس یازدهم درباره دلایل این دعوت اینطور توضیح می‌دهد:  از رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد دعوت کردیم تا براساس یافته‌ها و داده‌ها، نظر دولت را بگیریم و راهکارها و پیشنهادات خود را در مورد افزایش قیمت ارز و سکه نیز ارائه دهیم. ما هم به دنبال یک راهکار سریع هستیم که بتواند به صورت مسکن‌وار عمل کند و تاثیر فوری داشته باشد و هم نیازمند راهکارهایی هستیم که در طولانی مدت کنترل شرایط را در دست بگیریم.

در نهایت علی رغم عزم جمعی بانک مرکزی، دولت و مجلس یازدهم برای ساماندهی بازار ارز در کشور، ابهامات و سوالات بسیاری نیز وجود دارد که در نهایت در صورت عدم شفاف‌سازی به بی‌اعتمادی میان مردم و مسئولان دامن خواهد زد، ابهاماتی همچون تسلط دولت بر بازار ارز و قیمت گذاری دلار بدون وجود نظارت مستقل و مستمر. در ادامه این گزارش عضو پیشین اتاق بازرگانی به این ابهام پاسخ می دهد و می گوید باید ببینیم دولت چگونه و به چه صورتی تصمیم دارد بازار را کنترل کند.

افزایش قیمت دلار یک تصمیم دولتی است

مسعود دانشمند عضو پیشین اتاق بازرگانی و کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌و‌گویی به رویداد24 می‌گوید: افزایش قیمت دلار یک تصمیم دولتی است و بر مبنای تصمیم بازار نیست. هر روز صبح صرافی ملی که مربوط به بانک ملی است قیمتی را برای دلار تعیین می‌کند و آن قیمت مبنای معامله می‌شود. پس بنابراین با توجه به چنین شرایطی ما نمی‌توانیم بگوییم که مکانیزم بازار بر روی قیمت دلار اثر گذاشته است.

وی با بیان اینکه دولت در کشور ما بزرگترین دارنده ارز است، گفت: زمانی که ارز را عرضه نمی‌کنند، تقاضا در بازار زیاد می‌شود و زمانی که دلار را با قیمتی بالا در بازار عرضه می‌کنند طبیعتا چنین مسائلی نیز رخ می‌دهد.

این کارشناس با بیان اینکه مبنای قیمت‌گذاری را دلار می‌دانیم، تصریح کرد: درست است که می‌گوییم مبنای قیمت‌گذاری یورو است اما در واقع دلار است و برابری قیمت دلار با یورو را نگاه می‌کنیم و قیمت یورو را مشخص می‌کنیم؛ در بازارهای جهانی نیز اکثر کالاها با قیمت دلار عرضه می‌شوند مانند فولاد، فلزات رنگی، آلمینیوم، گندم، برنج، طلا و سایر اقلام نیز با دلار قیمت می‌گذاری می‌شوند و زمانی که قیمت دلار افزایش پیدا می‌کند طلا نیز گران می‌شود. از سوی دیگر ممکن است قیمت طلا در بورس جهانی نیز افزایش پیدا کند. بنابراین افزایش قیمت طلا دو عامل دارد؛ یکی افزایش قیمت طلا در بورس جهانی و دیگری افزایش قیمت دلار. از همین رو سایر اقلام نیز افزایش قیمت پیدا می‌کنند.

بیشتربخوانید: دلار به ۲۰ هزار تومان می‌رسد/ تصمیمات تیم اقتصادی دولت ثبات را به بازار ارز برمی‌گرداند؟

تفاوت‌های اقتصاد ایران با ونزوئلا و سوریه

دانشمند ادامه داد: هیچ کس نمی‌داند که دلار تا چه قیمتی افزایش پیدا می‌کند و احتمالا دولت که تصمیم گیرنده است می‌داند اما نمی‌خواهد به ما بگوید. اگر می‌دانستیم که دولت تصمیم دارد دلار را تا 23یا 25 هزار تومان افزایش دهد، تمام داراییمان را تبدیل به دلار می‌کردیم تا سود کنیم؛ بنابراین چون در دست ما نیست ماهم نمی‌دانیم که دلار تا چه قیمتی افزایش پیدا می‌کند.

وی افزود: مردم نیز گرفتار هستند و زمانی که چنین مشکلاتی دارند طبیعی است که سعی می‌کنند ارزش پول خود را حفظ کنند و برای اینکار به سمت خرید ارز طلا، سکه، خودرو و غیره روی بیاورند. اگر به طور مثال فردا صبح دولت اعلام کند که ارز نیمایی را 2 هزار تومان قیمت گذاری می‌کنم طبیعتا قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند یا اینکه بگوید در صرافی ملی دلار 3هزارتومانی را به افراد هرچقدر که بخواهند به فروش می‌رسانم طبیعی است که قیمت‌ها پایین می‌آید.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با بیان اینکه کشور ایران با کشورهایی همچون ونزوئلا، لبنان، سوریه و امثالهم متفاوت است، گفت: لبنان با اقتصاد کوچکی که دارد نزدیک به 80 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و ذخایر هم ندارد. اما ما مجموع بدهی‌های کوتاه و بلند مدتمان چیزی در حدود 9 میلیارد دلار است. مجموع صادرات غیرنفتی ما نزدیک به 40 میلیارد دلار است و این 9 میلیارد دلار بدهی خارجی در مقابل این 40 میلیارد اصلا عدد بزرگی نیست. بنابراین اقتصاد ما متفاوت است و منابع زیادی داریم و به صورت بنیادی اقتصاد ما مشکل خاصی ندارد.

باید بنیاد اقتصادمان را حل کنیم/ توصیه دلاری به مردم: صبر کنید و تماشا کنید

دانشمند با اشاره به اینکه تصمیمات سیاسی روی فضای اقتصادی تاثیر گذاشته است، تاکید کرد:  باید ببینیم دولت چگونه و به چه صورتی تصمیم دارد بازار را کنترل کند. در این شرایط  توصیه می‌کنم که صبر کنید و تماشا کنید. اینکه برای حفظ ارزش پول برویم طلا و دلار و سکه بخریم کارهای موقتی است و مانند این است برای بیماری که باید جراحی شود به صورت مداوم قرص مسکن بدهیم. ما باید بنیاد اقتصادمان را حل کنیم و باید توانمان را بگذاریم روی تولید، زیرا تولید اشتغال را به همراه دارد و نرخ رشد اقتصادی را هم بالا می‌برد. زمانی که همه این اتفاق‌ها را رخ دهد ما می‌توانیم با تولید تورم را کنترل کنیم و زمانی که تورم کنترل شد ارزش پول ملی کم کم به جای خود برمی‌گردد. ارزش پول ملی ما با کم کردن چند صفر یا زیاد کردن صفر به جای خود برنمی‌گردد. تنها با تولید است که چرخ اقتصادی بالا می‌رود و راه حل اقتصاد ما فقط تولید است.