کیش و مات قانون زیر سایه «تبلیغات»
استفاده از تابلوی «تمام انگلیسی» ممنوع است/ نیروی انتظامی موظف به برخورد
تابلو یا نوشته‌ها یا نشانه‌هایی که منحصـراً بـه خـط غیرفارسی تنظیم شده باشد، ممنـوع اسـت؛ نیروی انتظامی موظف به جلوگیری از نصب و ادامه اسـتفاده از آنهاست.
رویداد۲۴- تبلیغات رنگارنگ و جورواجور سطح شهر و رسانه‌های دیداری و شنیداری، نگاه و تمرکز هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند؛ تبلیغات پر زرق و برقی که در تلویزیون و محیط پیرامونی ما در قالب بیلبوردهای بزرگ، تابلوها، بنرها، سردر فروشگاهها و ... به‌صورت اغوا‌کننده‌ای، تمام ذهن و روح مخاطبان خود را تسخیر می‌کنند.
صرفاً با تأملی کوتاه و ساده درباره تبلیغات در اشکال و شیوه‌های مختلف آن، این حقیقت آشکار می‌شود که این تبلیغات، روزانه هزاران هزار تصویر در ذهن و جان ما ایجاد می‌کنند و خود به خود، ما را به سمت خرید و مصرف این کالاها و محصولات مختلف سوق می‌دهند و البته اثرات و تبعات مختلف عمیق فرهنگی و اجتماعی نیز به همراه دارند.
اما آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌ایم که نیاز واقعی ما به این محصولات چقدر است و به عبارتی دیگر تا چه میزان، ما به این محصولات «نیاز واقعی» داریم و آیا در بسیاری از مواقع، این احساسِ نیاز به خرید فلان محصول، صرفا به واسطه حجم گسترده و روزانه تبلیغات رنگین از طریق رسانه‌های مختلف و محیط‌های پیرامونی در ما ایجاد نشده است؟!
از سوی دیگر «محتوای تبلیغاتی» که روزانه به اشکال مختلف انجام می‌شود، تا چه اندازه واقعی و درست است و تا چه میزان می‌توان اطلاعات ارائه شده در تبلیغات کالاها را مبنای خرید آن قرار داد؟ به نظر می‌رسد حتی اگر تا حدی، احتمال بدهیم که محتوای برخی از این تبلیغات خلاف واقع باشند، بررسی صحت و سقم این تبلیغات، ضروری به نظر می‌رسد و نیازمند ساز و کار قانونی خاصی خواهد بود.
اگر عدّه‌ای بخواهند به قصد سودجویی و با سوء‌استفاده از نیازهای مردم، آنها را گمراه کنند و برای کسب "سودهای نامشروع" باعث حرص و ولع مصرف‌کنندگان در خرید کالاها و خدمات مختلف شوند، چه مرجعی و مسئولی و با استناد به چه قانونی باید بر این دنیای پر زرق و برق و پرفریب «تبلیغات» نظارت کند و در مواقع ارتکاب به اقدامات و شیوه‌های خلاف قانون، مقابل بانیان آن بایستد؟
پاسخ به این سؤالات را باید در قانون مهجور مانده و گرد و خاک گرفته «آئین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانونهای آگهی و تبلیغاتی» مصوب 27 اسفند 1358 جست‌وجو کرد که این قانون توسط شورای انقلاب در 21 ماده تنظیم شده و طی سالهای بعد مشمول اصلاحاتی شده که آخرین بازنگری آن در سال 1392 انجام شده است.
با نگاهی اجمالی به قوانین تبلیغات از سویی و تبلیغات سطح شهر و رسانه‌های دیداری و شنیداری از سوی دیگر، متوجه فاصله بسیار عمیق و عجیب نص صریح قانون با نوع تبلیغاتی که روزانه شاهد آن هستیم، می‌شویم.
اهمیت این مسئله و تخلفات بزرگ و رنگارنگی که روزانه در حوزه تبلیغات صورت می‌گیرد، باعث شد تا در قالب سلسله گزارشهایی با عنوان ثابت «کیش و مات قانون زیر سایه تبلیغات» به بازخوانی قانون تبلیغات کشوری و در ادامه در همین قالب به بررسی مصادیق این تخلفات رنگارنگ و پرتعداد بپردازیم.
در ادامه فصل چهارم «آئین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانونهای آگهی و تبلیغاتی» که مربوط به دستورالعمل "قوانین و مقررات مربوط به منع به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه" است، تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
فصل چهارم:
قوانین و مقررات مربوط به منع به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
ماده واحده ـ به منظور حفظ قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایران و زبان دوم عالم اسـلام و معـارف و فرهنـگ اسلامی، دستگاه‌های قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی کشور و سـازمانهـا، شرکتها و مؤسسات دولتی و کلیه شرکتهـایی کـه شـمول قـوانین و مقررات عمومی بر آنها مسـتلزم ذکـر نـام اسـت و تمـامی شـرکتهـا، سازمانها و نهادهای مذکور در بنـد (د) تبصـره (22) قـانون برنامـه دوم توسعه موظفند از به کار بردن کلمات و واژه‌های بیگانه در گـزارشهـا و مکاتبات، سخنرانیها، مصاحبه‌های رسـمی خـودداری کننـد و همچنـین استفاده از این واژه‌ها بر روی کلیه تولیدات داخلـی اعـم از بخـشهـای دولتی و غیردولتی که در داخل کشور عرضه می‌شود ممنوع است.
تبصره 1ـ فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید بر اساس اصول و ضوابط مصوب خود برای واژه‌های مورد نیاز با اولویـت واژه‌هایی کـه کـاربرد عمومی دارند راساً یا با همکاری مراکز علمی واژه گزینی و یا واژه سـازی کند و هر شش ماه یکبار گزارش فعالیتهای خود را به کمیسیون ارشاد و هنر اسلامی و وسایل ارتباط جمعی و حسب مـورد سـایر کمیسـیونهـای مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.
تبصره 2ـ واژه‌هایی که فرهنگستان زبان و ادب فارسـی وضـع معـادل فارسی را برای آنها ضروری نمی‌داند و نیز کلماتی که هنوز واژه فارسـی معادل آنها از سوی فرهنگستان به تصویب نرسیده اسـت ، از شـمول ایـن قانون مستثنی هستند.
تبصره 3ـ فرهنگستانهای علوم و علوم پزشکی و دستگاه‌های آموزشـی و پژوهشی، دانشگاه‌ها و دیگر سازمانهای علمی و فرهنگـی مکلفنـد در زمینه واژه گزینی و واژه سازی تخصصی اقدام کنند و واژه‌های پیشـنهادی خود را به تصویب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برسانند.
تبصره 4 ـ در مواردی کـه فرهنگسـتان زبـان و ادب فارسـی در زمینـه واژه گزینی و واژه سازی تخصصی خواستار همکاری دستگاه‌ها و مراکـز علمی، آموزشی، صنعتی و فرهنگی باشد، این دستگاه‌ها و مراکز موظفند با فرهنگستان همکاری کنند.
تبصره 5ـ کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و اماکن تولیدی و خـدماتی و تجـاری موظفند ظرف مدت دو سال از تاریخ ابلاغ این قانون اسـامی تولیـدات و ظرف مدت یک سال نام اماکن خود را به نـامهـا و واژه‌های غیربیگانـه برگردانند.
تبصره 6ـ چاپخانه‌ها، مراکز طبع و نشر، روزنامه‌ها و سـایر مطبوعـات مکلف به رعایت این قانون هستند و در صورت تخلف، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است مطابق تبصره هشتم همین قانون با آنها رفتـار کند.
تبصره 7ـ صداوسیمای جمهوری اسـلامی ایـران موظـف اسـت از بـه کارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستوری زبان فارسی معیار را رعایت نماید، سازمان صداوسـیمای جمهـوری اسـلامی ایران و کلیه دستگاه‌های مذکور در ماده واحده موظفند واژه‌های مصـوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی مـوارد بـه کـار ببرند.
تبصره 8 ـ تولید و توزیع کنندگان کالاها و صاحبان مراکز کسب و پیشـه در صورت تخلف از این قانون به ترتیب به مجـازات هـای زیـر محکـوم خواهند شد:
الف ـ اخطار کتبی توسط وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
ب ـ تعویض علایم و نشانه‌ها و تغییر اسامی و عنـاوین پـس از اعـلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط وزارت کشـور یـا دسـتگاه‌های ذی‌ربط با هزینه متخلف.
ج ـ تعطیل موقت محل کار
د ـ لغو پروانه کار
تبصره 9ـ نیروی انتظامی موظف است از نصب و استفاده از علایـم بـه زبان و خط بیگانه توسط مراکز تولید، توزیع و صنوف جلوگیری نماید.
تبصره 10ـ آیین‌نامه اجرایی ایـن قـانون ظـرف مـدت دو مـاه پـس از تصویب با پیشنهاد کمیسیون فرهنگی دولت بـه تصـویب هیـئت وزیـران خواهد رسید.
آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
ماده 1 - تعاریف، اصطلاحات و واژه‌های استفاده شده در این آیین‌نامه به شرح زیر می‌باشد:
الف - قانون: قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 1375
ب - فرهنگستان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی
ج - اسم خاص: اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین به کار می‌رود.
د - روزنامه و سایر مطبوعات: نشریه‌های نوشتاری یا بـه صـورتهـای دیگر که به‌طور مستقیم با نام ثابت و تـاریخ و شـماره ردیـف ، در زمینـه گوناگون براساس قانون مطبوعات مصوب 22/12/1364 مجاز بـه انتشـار می‌باشند.
ها- گزارشها و مکاتبات: گزارشها و نامه‌های رسمی کـه بـا امضـای مسئولان دستگاه‌های مندرج در قانون ارسال می‌شوند.
و- سخنرانی و مصاحبه رسـمی : سـخنرانی و مصـاحبه رؤسـای قـوای سه‌گانه، وزیران، معاونان رئیس‌جمهور، رؤسـای دیـوان عـالی کشـور و دیوان عدالت اداری، دادستان کـل کشـور، نماینـدگان مجلـس شـورای اسلامی، فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرمانـدهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه‌گانه ارتش و فرمانده نیروی انتظامی، معاونان وزیران، رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عـالی، رؤسا، معاونان و مدیران کل سازمانهای دولتی و افراد همتراز آنان.
ماده 2 -دستگاه‌های قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمانهای وابسته به آنها و شرکتهای زیر پوشش، وابسته یا تابعـه و شـرکتهـای دولتی، ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمانهای دولتی اداره می‌شوند و یـا بـه نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده می‌کنند یا قسـمتی از بودجه آنان را دولت تأمین می‌کند و مؤسسه‌ها و شرکتهایی که شـمول مقررات بر آنها مستلزم ذکر نام است مانند سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صـنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت مخابرات ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شهرداریها و مؤسسـه‌ها و نهادهـای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (5) قانون محاسـبات عمـومی ، مشـمول قانون و این آیین‌نامه می‌باشند.
ماده 3 - مقامات مذکور در ماده (1) و دستگاه‌های موضوع ماده (2) ایـن آیین‌نامه موظفند الفاظ و واژه‌های بیگانه را در گزارش نویسی، نامه نگاری، سخنرانی و مصاحبه‌های رسمی به کار نبرند.
ماده 4 - آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه‌های متعلـق به سایر زبانها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم‌اکنون جزئی از زبان فارسی محسوب می‌شود یا واژه‌ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم خوانی و تناسب داشته باشد، واژه بیگانه تلقی نمی‌شود.
ماده 5 - مکاتبات و آگهی‌هایی که دستگاه‌های موضوع مـاده (2) بـرای مخاطبان غیرایرانی تهیه می‌کنند از شمول این آیین‌نامه خارج است.
ماده 6 - افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبـانهـای خـاص اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی یـا گـویشهـای محلـی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن مـی‌گوینـد، مجازنـد از اسـامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری محصولات و مؤسسه‌ها و اماکن مربوط به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده 7 - تبدیل نامهای خاص محصولات ساخت کشـورهای دیگـر بـه زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسـامی مؤسسـه‌هایی کـه ایـن نـوع محصولات را عرضه می‌کنند ضرورت ندارد.
تبصره: مؤسساتی که در سایر کشورها محصولاتی با نام تجاری خـاص تولید می‌نمایند، در صورت سرمایه گذاری در ایران، مـی‌تواننـد در ثبـت شرکت سرمایه‌پذیر و عرضه محصولات تولیدشده در ایـران، بـا رعایـت سایر قوانین و مقررات مربوط، از نام شرکت خارجی سرمایه گـذار و نـام تجاری خاص محصولات یاد شده استفاده نمایند و تفـاوت و محـدودیتی برای تبلیغات اینگونه محصولات با موارد مشابه داخلی نخواهد بود.
ماده 8 - کالاهای صادراتی، مشروط بر این که در داخل کشـور توزیـع نشود، از شمول قانون و این آیین‌نامه خارج است.
ماده 9 -عبارتهای شامل الفاظ بیگانه که در نوشته‌ها یا سخنان موضوع قانون و این آیین‌نامه بـه لحـاظ رعایـت امانـت در نقـل قـول یـا بیـان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون و این آیین‌نامه مستثنی هستند.
ماده 10 – دستگاه‌های اصلی مذکور در ماده (2) این آیین‌نامه موظفند بـه منظور زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه بـا تشـکیل شـورای حفظ و ترویج زبان فارسی به ریاست نماینده بالاترین مقـام آن دسـتگاه، ضمن هماهنگی و ارتباط بـا فرهنگسـتان نسـبت بـه شناسـایی و اعـلام واژه‌های بیگانه که در آن دستگاه و واحدهای وابسته به آن به کار می‌رود و پیشنهاد معـادل فارسـی آن بـه فرهنگسـتان و یـافتن راه‌های تـرویج معادلهای فارسی تصویب شده توسط فرهنگستان در دستگاه متبوع خـود اقدام کنند.
ماده 11 - صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف اسـت بـا ایجـاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینـه سـازی بـرای اجـرای قانون و این آیین‌نامه با جدیت از به‌کارگیری واژه‌های نامـأنوس بیگانـه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامـه‌های خود رعایت نماید، صداوسیمای جمهـوری اسـلامی ایـران ملـزم اسـت واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد به کار برد.
ماده 12 – دستگاه‌های یاد شده در ماده (2) این آیین‌نامه که به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانـه تأسـیس و پروانـه کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می‌دهند موظفند پـیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کننـد تـا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقـدام کنند.
تبصره - ذکر نام قبلی مکانها و محصولات در کنار نام جدید آنها (بین دو کمان) حداکثر تامدت دو سال مجاز است.
ماده 13 -کلیه روزنامه‌ها و نشریه‌های فارسی‌زبان موظفند مفاد قانون را در کلیه مطالب خود از جمله آگهی‌ها رعایت کنند. بدیهی است در مـورد آگهی‌های خارجی مانند مناقصه‌های بین‌المللی که باید به زبـان خـارجی چاپ و نشر شوند، طبق مقررات مربوط اقدام خواهند کرد.
ماده 14 - استفاده از تابلو یا نوشته‌ها یا نشانه‌هایی که منحصـراً بـه خـط غیرفارسی تنظیم شده باشد به استثنای نشانه‌های بین‌المللی ممنـوع اسـت؛ نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه اسـتفاده از آنهـا جلـوگیری کند.
تبصره: استفاده از خط بیگانه برای معـادل نویسـی اسـامی، عنـوانهـا و عبارتهای فارسی بر روی تولیدات داخلی، بسته‌بنـدی کالاهـا، امـاکن، هرگونه اعلان، اوراق تبلیغـاتی، آگهـی هـا، تابلوهـای تبلیغـاتی وسـردر مغازه‌ها، خودروها و دیگر موارد، برای معرفی و یا بیـان کـاربری کـالا و خدمات، تنها در صورتی مجاز است که انـدازه خـط بیگانـه بـه لحـاظ تناسب، یک سوم (1/3) خط فارسی باشد.
ماده 15 - چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میـان صـاحب مؤسسـه و دستگاه‌های مجری اختلاف‌نظر پدید آیـد، مرجـع تشـخیص فرهنگسـتان خواهد بود که به درخواست دستگاه‌های مجری نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره - فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگسـتان اعـلام نظـر نکرده است مجازاتهای موضوع تبصره (8) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده 16 - وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در صورت اطلاع یـا مشـاهده تخلف از مفاد مواد (12) و (14) این آیین‌نامه طی اخطاریـه بـه متخلـف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف، 15 روز مهلت تعیین مـی کنـد تـا رفـع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور، تخلف رفع نشـده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام می‌نماید تا نسبت به تعـویض نشانه‌ها و تغییر اسامی، عناوین و یا نوشتار اقدام لازم بـه عمـل آیـد. در صورت تکرار تخلـف مراتـب از طریـق مراجـع قضـایی بـرای اعمـال مجازاتهای بند (ج) و (د) تبصره (8) قانون منعکس خواهد شد.
ماده 17 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی موظفنـد بـا اختصاص واحد متناسب برای اجرای قانون و این آیین‌نامه اقدام نماید.
ماده 18 - وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبـان و ادب فارسـی و سـایر سـازمانهـای ذی‌ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسایل ارتباط جمعی زمینـه‌هـای اجتماعی، فرهنگی اجرای قانون و این آیین‌نامه را فراهم کنند.
دستورالعمل اجرایی قانون منع به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه و آیین‌نامه اجرایی آن در مورد چگونگی استفاده از حروف و تصاویر در تابلوهای سردرمغازه‌ها، فروشگاهها، اماکن و...
ماده 1: منظور از تابلو در این دستورالعمل عبارت از هر نوع پیکـره یـا سازه است که طبق ضوابط فنی شـهرداری طراحـی ، اجـرا و بـر سـردرمغازه‌ها یا روی نمای عمومی ساختمانها و اماکن و محوطـه آنهـا بـرای معرفی کاربری مکان و یا محصول به صورت مجزا یا تواماً نصب می‌شود که در این دستورالعمل به اختصار تابلو نامیده می‌شود.
ماده 2: متن نوشتاری و تصویر مورد استفاده در پیکره‌ها و سـازه‌های موضوع ماده 1 این دستورالعمل مشمول قانون منع بـه کـارگیری اسـامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب مورخ 14/9/1375 مجلـس شـورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب مـورخ 19/2/1378 هیـئت محتـرم وزیران می‌باشد.
ماده 3 :کلیه تابلوهای موضوع این دستورالعمل مشمول ضوابط منـدرج در دستورالعمل اجرایی تبلیغات شهری (محیطی) و مواد 10 ،11 ،12 ،13 ،14 و 15 آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کـار و فعالیـت کـانونهـای آگهی و تبلیغاتی مصوب مورخ 11/2/1379 کمیته مرکـزی سـازمانهـای تبلیغاتی کشور می‌باشد.
ماده 4: به منظور حمایت از تولیدات داخلی و صنعت تبلیغـات شـهری، شهرداریها موظفند تعرفه هزینه‌های اسـتفاده از فضـای عمـومی شـهری موضوع ماده 1 این دستورالعمل را به گونه‌ای تنظیم کنند کـه اولاًتعرفـه محصولات خارجی بیش از دو برابر تعرفه محصولات داخلی بوده و ثانیاً بر اساس هم جواری و ابعاد، تناسب منطقی بین تعرفه تابلوهای تبلیغـاتی شهری با سازه‌ها یا پیکره‌های موضوع ماده 1 این دستورالعمل برقرار شود.
ماده 5: بر اساس بند «ب» تبصره 8 مـاده واحـده قـانون ممنوعیـت بـه‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مرجـع تشـخیص رعایـت قوانین و مقررات و یا تخلف از آن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و شهرداریها به عنوان دستگاه ذی‌ربط وزارت کشور و نیروی انتظامی به‌عنوان ضابط اجرایی موظف به اجرای مقررات مذکور می‌باشند.
ماده 6: ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اسـتانهـا موظـف هسـتند حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل ضمن تشکیل واحدی مناسب در معاونت فرهنگی اداره کل نسبت به اجرای مفـاد ایـن دستورالعمل اقدام و مراتب را به سازمان زیباسازی یا شـهرداری محـل و فرماندهی نیروی انتظامی استان اعلام کنند.
ماده 7: واحد مذکور در ماده 6 موظف است موارد تخطـی از قـانون و مقررات را ابتدا با یک اخطار 15 روزه به متخلف اعلام و رونوشت آنرا به شهرداری ارسال کند. در صورت عدم اقدام جهـت برخـورد قـانونی بـه نیروی انتظامی محل اعلام و از آن طریق نسبت به تغییـر و تطبیـق مـورد خلاف با قوانین و مقررات اقدام کند.
ماده 8: شهرداری یا سازمان زیباسازی شهرداری موظف است به هنگـام صدور مجوز نصب تابلو برای فروشگاهها یا اماکن جدید یا فروشگاهها و اماکنی که قصد تغییر تابلوی خـود را دارنـد مفـاد ایـن دسـتورالعمل را رعایت کنند و در صورت ابهام درخصوص اسامی، عناوین و اصطلاحات از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان استعلام کنند.
ماده 9: به‌منظور رسیدگی به شکایت و یا موارد نقض حقوق شـاکی در ارتباط با اجرای این دستورالعمل، هیئتی در ادارات کل فرهنگ و ارشـاد اسلامی به ریاست مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و بـا شـرکت مسئول اداره تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسـلامی اسـتان، نماینـده اداره کل بازرگانی یا نماینده مجمع امور صنفی و در صورت نیاز نماینـده شورای شهر، ناحیه انتظامی استان و شهرداری منطقـه تشـکیل و تصـمیم اتخاذ شده قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده 10 :اداره کل تبلیغات مسئولیت نظـارت بـر حسـن اجـرای ایـن دستورالعمل را برعهده دارد.
ماده 11 :اداره کل تبلیغات موظف است در پایان هـر دو مـاه گـزارش عملکرد خود و ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها را تهیه و بـه معاون امور مطبوعاتی و تبلیغاتی و رئـیس کمیتـه مرکـزی سـازمانهـای تبلیغاتی کشور تقدیم کند.
ماده 12: در موارد بروز اختلاف میان سازمانهای نامبرده مذکور بر سـر نحوه اجرا یا تفسیر مفـاد ایـن دسـتورالعمل، اداره کـل تبلیغـات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرجع رسیدگی به حل اختلاف می‌باشد.
سیاست نامگذاری خیابانها و اماکن عمومی و مؤسسات
(دستگاه اجرا کننده: وزارت فرهنگ و آموزش عالی- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی- وزارت کشور- وزارت آموزش و پرورش- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
فصل اول
شهرهای جمهوری اسلامی ایران ظاهراً و باطناً باید هر یک نمایانگر تاریخ و جغرافیای تمدن اسلامی باشند و لذا مسئولان نامگذاری باید حتی‌المقدور از نام شخصیتهای بزرگ فرهنگی و ادبی و علمی درتاریخ تمدن اسلامی و همچنین از نام شهرها و اماکن مشهور در این تمدن استفاده کنند. این شخصیتها و شهرها و اماکن باید در درجه اول مربوط به تاریخ و جغرافیای ایران و در درجه دوم مربوط به تاریخ و جغرافیای سایر کشورهای اسلامی باشد. در این راستا توصیه‌ها اجمالاً عبارت خواهد بود از:
1- در هنگام نامگذاری تناسب اسم و مسمی رعایت شود.
2-از نامها و اسامی مناسبی که باعث انبساط خاطر و تلطیف اخلاقی و عاطفی مردم می‌گردد، استفاده شود.
3- از نام شخصیتهای سیاسی و مردمی هم (غیر از علماء و دانشمندان) در مواردی می‌توان استفاده کرد.
4- به منظور ایجاد پیوندهای سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر می‌توان در نامگذاری اماکن با نظر وزارت امور خارجه از نام شخصیتهای سیاسی و مردمی خارجی یا اسامی اماکن خارجی استفاده کرد.
5- مغازه‌ها و شرکتها و مراکز کار و پیشه خصوصی باید از گذاشتن اسامی خارجی جداً خودداری کنند، مگر در مواردی که این اسامی به منظور ایجاد پیوندهای فرهنگی و علمی و سیاسی انتخاب شده باشد.
6- در مورد تغییر نامهای بی‌مسمی و نامتناسب موجود نیز لازم است شورایی که در فصل دوم معرفی خواهد شد برنامه‌هایی را تدارک ببیند.
فصل دوم
به منظور اجرای سیاست نامگذاری کشور و تهیه آیین‌نامه‌های اجرایی و همچنین ایجاد هماهنگی میان کلیه مراکز نامگذاری در استانها و شهرهای کشور شورایی مرکزی زیرنظر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر و وظایف بدین‌شرح تشکیل شود:
یک - شورای مرکزی نامگذاری مرکب خواهد بود از:
1- نماینده نخست‌وزیر و نماینده هر یک از وزرای عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و نماینده وزیر کشور (این نمایندگان باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی و همچنین به تاریخ و جغرافیای اسلامی آشنایی داشته و به ارزش و قدر و اهمیت نامگذاری و ذوقی که باید در آن به کار برده شود آگاه باشند.)
2- سرپرست سازمان میراث فرهنگی کشور که ریاست شورا را نیز برعهده خواهد داشت.
3- دو تن از شخصیتهای فرهنگی کشور، صاحب‌نظر در زمینه‌های ادبی و تاریخی و جغرافیای اسلامی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب خواهند شد. (مدت عضویت ایشان سه سال و انتخاب مجدد ایشان نیز بلامانع خواهد بود.)دو- شورای مرکزی نامگذاری براساس توصیه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی (در فصل یک) سیاستهای نامگذاری و آیین‌نامه‌های اجرایی را تهیه و تصویب خواهد کرد. در هنگام نامگذاری اماکن و مراکز و مؤسسات زیر، لازم است که از مصوبات شورای عالی پیروی شود:
استانها، مراکز استان، بندرها و جزیره‌ها و شهرستانها و بخشها، بزرگراه‌ها، خیابانها و بازارها و کوچه‌های بزرگ، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مدارس و مهد‌‌‌‌‌کودکها، مؤسسات تحقیقاتی و مجامع علمی و فرهنگی، تالارهای عمومی، بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانی، سینماها و مراکز تفریحی و پارکها و میدانها و ترمینالها و فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های راهآهن و پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های بزرگ، بانکها و مراکز ورزشی و باشگاه‌ها.
سه - شورای مرکزی پس از تشکیل موظف است که سیاستها و ضوابط و آیین‌نامه‌های لازم را برای نامگذاری در ظرف 6 ماه تهیه و به ستادهای اجرایی و مراجع ذی‌ربط در وزارتخانه‌ها و ارگانها ابلاغ نماید.
صرفاً با تأملی کوتاه و ساده درباره تبلیغات در اشکال و شیوه‌های مختلف آن، این حقیقت آشکار می‌شود که این تبلیغات، روزانه هزاران هزار تصویر در ذهن و جان ما ایجاد می‌کنند و خود به خود، ما را به سمت خرید و مصرف این کالاها و محصولات مختلف سوق می‌دهند و البته اثرات و تبعات مختلف عمیق فرهنگی و اجتماعی نیز به همراه دارند.
اما آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌ایم که نیاز واقعی ما به این محصولات چقدر است و به عبارتی دیگر تا چه میزان، ما به این محصولات «نیاز واقعی» داریم و آیا در بسیاری از مواقع، این احساسِ نیاز به خرید فلان محصول، صرفا به واسطه حجم گسترده و روزانه تبلیغات رنگین از طریق رسانه‌های مختلف و محیط‌های پیرامونی در ما ایجاد نشده است؟!
از سوی دیگر «محتوای تبلیغاتی» که روزانه به اشکال مختلف انجام می‌شود، تا چه اندازه واقعی و درست است و تا چه میزان می‌توان اطلاعات ارائه شده در تبلیغات کالاها را مبنای خرید آن قرار داد؟ به نظر می‌رسد حتی اگر تا حدی، احتمال بدهیم که محتوای برخی از این تبلیغات خلاف واقع باشند، بررسی صحت و سقم این تبلیغات، ضروری به نظر می‌رسد و نیازمند ساز و کار قانونی خاصی خواهد بود.
اگر عدّه‌ای بخواهند به قصد سودجویی و با سوء‌استفاده از نیازهای مردم، آنها را گمراه کنند و برای کسب "سودهای نامشروع" باعث حرص و ولع مصرف‌کنندگان در خرید کالاها و خدمات مختلف شوند، چه مرجعی و مسئولی و با استناد به چه قانونی باید بر این دنیای پر زرق و برق و پرفریب «تبلیغات» نظارت کند و در مواقع ارتکاب به اقدامات و شیوه‌های خلاف قانون، مقابل بانیان آن بایستد؟
پاسخ به این سؤالات را باید در قانون مهجور مانده و گرد و خاک گرفته «آئین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانونهای آگهی و تبلیغاتی» مصوب 27 اسفند 1358 جست‌وجو کرد که این قانون توسط شورای انقلاب در 21 ماده تنظیم شده و طی سالهای بعد مشمول اصلاحاتی شده که آخرین بازنگری آن در سال 1392 انجام شده است.
با نگاهی اجمالی به قوانین تبلیغات از سویی و تبلیغات سطح شهر و رسانه‌های دیداری و شنیداری از سوی دیگر، متوجه فاصله بسیار عمیق و عجیب نص صریح قانون با نوع تبلیغاتی که روزانه شاهد آن هستیم، می‌شویم.
اهمیت این مسئله و تخلفات بزرگ و رنگارنگی که روزانه در حوزه تبلیغات صورت می‌گیرد، باعث شد تا در قالب سلسله گزارشهایی با عنوان ثابت «کیش و مات قانون زیر سایه تبلیغات» به بازخوانی قانون تبلیغات کشوری و در ادامه در همین قالب به بررسی مصادیق این تخلفات رنگارنگ و پرتعداد بپردازیم.
در ادامه فصل چهارم «آئین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانونهای آگهی و تبلیغاتی» که مربوط به دستورالعمل "قوانین و مقررات مربوط به منع به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه" است، تقدیم مخاطبان ارجمند تسنیم شده است:
فصل چهارم:
قوانین و مقررات مربوط به منع به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
ماده واحده ـ به منظور حفظ قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایران و زبان دوم عالم اسـلام و معـارف و فرهنـگ اسلامی، دستگاه‌های قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی کشور و سـازمانهـا، شرکتها و مؤسسات دولتی و کلیه شرکتهـایی کـه شـمول قـوانین و مقررات عمومی بر آنها مسـتلزم ذکـر نـام اسـت و تمـامی شـرکتهـا، سازمانها و نهادهای مذکور در بنـد (د) تبصـره (22) قـانون برنامـه دوم توسعه موظفند از به کار بردن کلمات و واژه‌های بیگانه در گـزارشهـا و مکاتبات، سخنرانیها، مصاحبه‌های رسـمی خـودداری کننـد و همچنـین استفاده از این واژه‌ها بر روی کلیه تولیدات داخلـی اعـم از بخـشهـای دولتی و غیردولتی که در داخل کشور عرضه می‌شود ممنوع است.
تبصره 1ـ فرهنگستان زبان و ادب فارسی باید بر اساس اصول و ضوابط مصوب خود برای واژه‌های مورد نیاز با اولویـت واژه‌هایی کـه کـاربرد عمومی دارند راساً یا با همکاری مراکز علمی واژه گزینی و یا واژه سـازی کند و هر شش ماه یکبار گزارش فعالیتهای خود را به کمیسیون ارشاد و هنر اسلامی و وسایل ارتباط جمعی و حسب مـورد سـایر کمیسـیونهـای مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.
تبصره 2ـ واژه‌هایی که فرهنگستان زبان و ادب فارسـی وضـع معـادل فارسی را برای آنها ضروری نمی‌داند و نیز کلماتی که هنوز واژه فارسـی معادل آنها از سوی فرهنگستان به تصویب نرسیده اسـت ، از شـمول ایـن قانون مستثنی هستند.
تبصره 3ـ فرهنگستانهای علوم و علوم پزشکی و دستگاه‌های آموزشـی و پژوهشی، دانشگاه‌ها و دیگر سازمانهای علمی و فرهنگـی مکلفنـد در زمینه واژه گزینی و واژه سازی تخصصی اقدام کنند و واژه‌های پیشـنهادی خود را به تصویب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برسانند.
تبصره 4 ـ در مواردی کـه فرهنگسـتان زبـان و ادب فارسـی در زمینـه واژه گزینی و واژه سازی تخصصی خواستار همکاری دستگاه‌ها و مراکـز علمی، آموزشی، صنعتی و فرهنگی باشد، این دستگاه‌ها و مراکز موظفند با فرهنگستان همکاری کنند.
تبصره 5ـ کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و اماکن تولیدی و خـدماتی و تجـاری موظفند ظرف مدت دو سال از تاریخ ابلاغ این قانون اسـامی تولیـدات و ظرف مدت یک سال نام اماکن خود را به نـامهـا و واژه‌های غیربیگانـه برگردانند.
تبصره 6ـ چاپخانه‌ها، مراکز طبع و نشر، روزنامه‌ها و سـایر مطبوعـات مکلف به رعایت این قانون هستند و در صورت تخلف، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است مطابق تبصره هشتم همین قانون با آنها رفتـار کند.
تبصره 7ـ صداوسیمای جمهوری اسـلامی ایـران موظـف اسـت از بـه کارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستوری زبان فارسی معیار را رعایت نماید، سازمان صداوسـیمای جمهـوری اسـلامی ایران و کلیه دستگاه‌های مذکور در ماده واحده موظفند واژه‌های مصـوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی مـوارد بـه کـار ببرند.
تبصره 8 ـ تولید و توزیع کنندگان کالاها و صاحبان مراکز کسب و پیشـه در صورت تخلف از این قانون به ترتیب به مجـازات هـای زیـر محکـوم خواهند شد:
الف ـ اخطار کتبی توسط وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی
ب ـ تعویض علایم و نشانه‌ها و تغییر اسامی و عنـاوین پـس از اعـلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توسط وزارت کشـور یـا دسـتگاه‌های ذی‌ربط با هزینه متخلف.
ج ـ تعطیل موقت محل کار
د ـ لغو پروانه کار
تبصره 9ـ نیروی انتظامی موظف است از نصب و استفاده از علایـم بـه زبان و خط بیگانه توسط مراکز تولید، توزیع و صنوف جلوگیری نماید.
تبصره 10ـ آیین‌نامه اجرایی ایـن قـانون ظـرف مـدت دو مـاه پـس از تصویب با پیشنهاد کمیسیون فرهنگی دولت بـه تصـویب هیـئت وزیـران خواهد رسید.
آیین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
ماده 1 - تعاریف، اصطلاحات و واژه‌های استفاده شده در این آیین‌نامه به شرح زیر می‌باشد:
الف - قانون: قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 1375
ب - فرهنگستان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی
ج - اسم خاص: اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین به کار می‌رود.
د - روزنامه و سایر مطبوعات: نشریه‌های نوشتاری یا بـه صـورتهـای دیگر که به‌طور مستقیم با نام ثابت و تـاریخ و شـماره ردیـف ، در زمینـه گوناگون براساس قانون مطبوعات مصوب 22/12/1364 مجاز بـه انتشـار می‌باشند.
ها- گزارشها و مکاتبات: گزارشها و نامه‌های رسمی کـه بـا امضـای مسئولان دستگاه‌های مندرج در قانون ارسال می‌شوند.
و- سخنرانی و مصاحبه رسـمی : سـخنرانی و مصـاحبه رؤسـای قـوای سه‌گانه، وزیران، معاونان رئیس‌جمهور، رؤسـای دیـوان عـالی کشـور و دیوان عدالت اداری، دادستان کـل کشـور، نماینـدگان مجلـس شـورای اسلامی، فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرمانـدهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه‌گانه ارتش و فرمانده نیروی انتظامی، معاونان وزیران، رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عـالی، رؤسا، معاونان و مدیران کل سازمانهای دولتی و افراد همتراز آنان.
ماده 2 -دستگاه‌های قانون‌گذاری، اجرایی و قضایی کشور و سازمانهای وابسته به آنها و شرکتهای زیر پوشش، وابسته یا تابعـه و شـرکتهـای دولتی، ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمانهای دولتی اداره می‌شوند و یـا بـه نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده می‌کنند یا قسـمتی از بودجه آنان را دولت تأمین می‌کند و مؤسسه‌ها و شرکتهایی که شـمول مقررات بر آنها مستلزم ذکر نام است مانند سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صـنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت مخابرات ایران، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شهرداریها و مؤسسـه‌ها و نهادهـای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (5) قانون محاسـبات عمـومی ، مشـمول قانون و این آیین‌نامه می‌باشند.
ماده 3 - مقامات مذکور در ماده (1) و دستگاه‌های موضوع ماده (2) ایـن آیین‌نامه موظفند الفاظ و واژه‌های بیگانه را در گزارش نویسی، نامه نگاری، سخنرانی و مصاحبه‌های رسمی به کار نبرند.
ماده 4 - آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه‌های متعلـق به سایر زبانها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم‌اکنون جزئی از زبان فارسی محسوب می‌شود یا واژه‌ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم خوانی و تناسب داشته باشد، واژه بیگانه تلقی نمی‌شود.
ماده 5 - مکاتبات و آگهی‌هایی که دستگاه‌های موضوع مـاده (2) بـرای مخاطبان غیرایرانی تهیه می‌کنند از شمول این آیین‌نامه خارج است.
ماده 6 - افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبـانهـای خـاص اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی یـا گـویشهـای محلـی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن مـی‌گوینـد، مجازنـد از اسـامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری محصولات و مؤسسه‌ها و اماکن مربوط به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده 7 - تبدیل نامهای خاص محصولات ساخت کشـورهای دیگـر بـه زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسـامی مؤسسـه‌هایی کـه ایـن نـوع محصولات را عرضه می‌کنند ضرورت ندارد.
تبصره: مؤسساتی که در سایر کشورها محصولاتی با نام تجاری خـاص تولید می‌نمایند، در صورت سرمایه گذاری در ایران، مـی‌تواننـد در ثبـت شرکت سرمایه‌پذیر و عرضه محصولات تولیدشده در ایـران، بـا رعایـت سایر قوانین و مقررات مربوط، از نام شرکت خارجی سرمایه گـذار و نـام تجاری خاص محصولات یاد شده استفاده نمایند و تفـاوت و محـدودیتی برای تبلیغات اینگونه محصولات با موارد مشابه داخلی نخواهد بود.
ماده 8 - کالاهای صادراتی، مشروط بر این که در داخل کشـور توزیـع نشود، از شمول قانون و این آیین‌نامه خارج است.
ماده 9 -عبارتهای شامل الفاظ بیگانه که در نوشته‌ها یا سخنان موضوع قانون و این آیین‌نامه بـه لحـاظ رعایـت امانـت در نقـل قـول یـا بیـان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون و این آیین‌نامه مستثنی هستند.
ماده 10 – دستگاه‌های اصلی مذکور در ماده (2) این آیین‌نامه موظفند بـه منظور زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه بـا تشـکیل شـورای حفظ و ترویج زبان فارسی به ریاست نماینده بالاترین مقـام آن دسـتگاه، ضمن هماهنگی و ارتباط بـا فرهنگسـتان نسـبت بـه شناسـایی و اعـلام واژه‌های بیگانه که در آن دستگاه و واحدهای وابسته به آن به کار می‌رود و پیشنهاد معـادل فارسـی آن بـه فرهنگسـتان و یـافتن راه‌های تـرویج معادلهای فارسی تصویب شده توسط فرهنگستان در دستگاه متبوع خـود اقدام کنند.
ماده 11 - صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف اسـت بـا ایجـاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینـه سـازی بـرای اجـرای قانون و این آیین‌نامه با جدیت از به‌کارگیری واژه‌های نامـأنوس بیگانـه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامـه‌های خود رعایت نماید، صداوسیمای جمهـوری اسـلامی ایـران ملـزم اسـت واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد به کار برد.
ماده 12 – دستگاه‌های یاد شده در ماده (2) این آیین‌نامه که به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانـه تأسـیس و پروانـه کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می‌دهند موظفند پـیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کننـد تـا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقـدام کنند.
تبصره - ذکر نام قبلی مکانها و محصولات در کنار نام جدید آنها (بین دو کمان) حداکثر تامدت دو سال مجاز است.
ماده 13 -کلیه روزنامه‌ها و نشریه‌های فارسی‌زبان موظفند مفاد قانون را در کلیه مطالب خود از جمله آگهی‌ها رعایت کنند. بدیهی است در مـورد آگهی‌های خارجی مانند مناقصه‌های بین‌المللی که باید به زبـان خـارجی چاپ و نشر شوند، طبق مقررات مربوط اقدام خواهند کرد.
ماده 14 - استفاده از تابلو یا نوشته‌ها یا نشانه‌هایی که منحصـراً بـه خـط غیرفارسی تنظیم شده باشد به استثنای نشانه‌های بین‌المللی ممنـوع اسـت؛ نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه اسـتفاده از آنهـا جلـوگیری کند.
تبصره: استفاده از خط بیگانه برای معـادل نویسـی اسـامی، عنـوانهـا و عبارتهای فارسی بر روی تولیدات داخلی، بسته‌بنـدی کالاهـا، امـاکن، هرگونه اعلان، اوراق تبلیغـاتی، آگهـی هـا، تابلوهـای تبلیغـاتی وسـردر مغازه‌ها، خودروها و دیگر موارد، برای معرفی و یا بیـان کـاربری کـالا و خدمات، تنها در صورتی مجاز است که انـدازه خـط بیگانـه بـه لحـاظ تناسب، یک سوم (1/3) خط فارسی باشد.
ماده 15 - چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میـان صـاحب مؤسسـه و دستگاه‌های مجری اختلاف‌نظر پدید آیـد، مرجـع تشـخیص فرهنگسـتان خواهد بود که به درخواست دستگاه‌های مجری نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره - فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام، نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگسـتان اعـلام نظـر نکرده است مجازاتهای موضوع تبصره (8) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده 16 - وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی در صورت اطلاع یـا مشـاهده تخلف از مفاد مواد (12) و (14) این آیین‌نامه طی اخطاریـه بـه متخلـف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف، 15 روز مهلت تعیین مـی کنـد تـا رفـع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور، تخلف رفع نشـده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام می‌نماید تا نسبت به تعـویض نشانه‌ها و تغییر اسامی، عناوین و یا نوشتار اقدام لازم بـه عمـل آیـد. در صورت تکرار تخلـف مراتـب از طریـق مراجـع قضـایی بـرای اعمـال مجازاتهای بند (ج) و (د) تبصره (8) قانون منعکس خواهد شد.
ماده 17 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی موظفنـد بـا اختصاص واحد متناسب برای اجرای قانون و این آیین‌نامه اقدام نماید.
ماده 18 - وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبـان و ادب فارسـی و سـایر سـازمانهـای ذی‌ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسایل ارتباط جمعی زمینـه‌هـای اجتماعی، فرهنگی اجرای قانون و این آیین‌نامه را فراهم کنند.
دستورالعمل اجرایی قانون منع به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه و آیین‌نامه اجرایی آن در مورد چگونگی استفاده از حروف و تصاویر در تابلوهای سردرمغازه‌ها، فروشگاهها، اماکن و...
ماده 1: منظور از تابلو در این دستورالعمل عبارت از هر نوع پیکـره یـا سازه است که طبق ضوابط فنی شـهرداری طراحـی ، اجـرا و بـر سـردرمغازه‌ها یا روی نمای عمومی ساختمانها و اماکن و محوطـه آنهـا بـرای معرفی کاربری مکان و یا محصول به صورت مجزا یا تواماً نصب می‌شود که در این دستورالعمل به اختصار تابلو نامیده می‌شود.
ماده 2: متن نوشتاری و تصویر مورد استفاده در پیکره‌ها و سـازه‌های موضوع ماده 1 این دستورالعمل مشمول قانون منع بـه کـارگیری اسـامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب مورخ 14/9/1375 مجلـس شـورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب مـورخ 19/2/1378 هیـئت محتـرم وزیران می‌باشد.
ماده 3 :کلیه تابلوهای موضوع این دستورالعمل مشمول ضوابط منـدرج در دستورالعمل اجرایی تبلیغات شهری (محیطی) و مواد 10 ،11 ،12 ،13 ،14 و 15 آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر نحوه کـار و فعالیـت کـانونهـای آگهی و تبلیغاتی مصوب مورخ 11/2/1379 کمیته مرکـزی سـازمانهـای تبلیغاتی کشور می‌باشد.
ماده 4: به منظور حمایت از تولیدات داخلی و صنعت تبلیغـات شـهری، شهرداریها موظفند تعرفه هزینه‌های اسـتفاده از فضـای عمـومی شـهری موضوع ماده 1 این دستورالعمل را به گونه‌ای تنظیم کنند کـه اولاًتعرفـه محصولات خارجی بیش از دو برابر تعرفه محصولات داخلی بوده و ثانیاً بر اساس هم جواری و ابعاد، تناسب منطقی بین تعرفه تابلوهای تبلیغـاتی شهری با سازه‌ها یا پیکره‌های موضوع ماده 1 این دستورالعمل برقرار شود.
ماده 5: بر اساس بند «ب» تبصره 8 مـاده واحـده قـانون ممنوعیـت بـه‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مرجـع تشـخیص رعایـت قوانین و مقررات و یا تخلف از آن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و شهرداریها به عنوان دستگاه ذی‌ربط وزارت کشور و نیروی انتظامی به‌عنوان ضابط اجرایی موظف به اجرای مقررات مذکور می‌باشند.
ماده 6: ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اسـتانهـا موظـف هسـتند حداکثر ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل ضمن تشکیل واحدی مناسب در معاونت فرهنگی اداره کل نسبت به اجرای مفـاد ایـن دستورالعمل اقدام و مراتب را به سازمان زیباسازی یا شـهرداری محـل و فرماندهی نیروی انتظامی استان اعلام کنند.
ماده 7: واحد مذکور در ماده 6 موظف است موارد تخطـی از قـانون و مقررات را ابتدا با یک اخطار 15 روزه به متخلف اعلام و رونوشت آنرا به شهرداری ارسال کند. در صورت عدم اقدام جهـت برخـورد قـانونی بـه نیروی انتظامی محل اعلام و از آن طریق نسبت به تغییـر و تطبیـق مـورد خلاف با قوانین و مقررات اقدام کند.
ماده 8: شهرداری یا سازمان زیباسازی شهرداری موظف است به هنگـام صدور مجوز نصب تابلو برای فروشگاهها یا اماکن جدید یا فروشگاهها و اماکنی که قصد تغییر تابلوی خـود را دارنـد مفـاد ایـن دسـتورالعمل را رعایت کنند و در صورت ابهام درخصوص اسامی، عناوین و اصطلاحات از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان استعلام کنند.
ماده 9: به‌منظور رسیدگی به شکایت و یا موارد نقض حقوق شـاکی در ارتباط با اجرای این دستورالعمل، هیئتی در ادارات کل فرهنگ و ارشـاد اسلامی به ریاست مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و بـا شـرکت مسئول اداره تبلیغات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسـلامی اسـتان، نماینـده اداره کل بازرگانی یا نماینده مجمع امور صنفی و در صورت نیاز نماینـده شورای شهر، ناحیه انتظامی استان و شهرداری منطقـه تشـکیل و تصـمیم اتخاذ شده قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده 10 :اداره کل تبلیغات مسئولیت نظـارت بـر حسـن اجـرای ایـن دستورالعمل را برعهده دارد.
ماده 11 :اداره کل تبلیغات موظف است در پایان هـر دو مـاه گـزارش عملکرد خود و ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استانها را تهیه و بـه معاون امور مطبوعاتی و تبلیغاتی و رئـیس کمیتـه مرکـزی سـازمانهـای تبلیغاتی کشور تقدیم کند.
ماده 12: در موارد بروز اختلاف میان سازمانهای نامبرده مذکور بر سـر نحوه اجرا یا تفسیر مفـاد ایـن دسـتورالعمل، اداره کـل تبلیغـات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مرجع رسیدگی به حل اختلاف می‌باشد.
سیاست نامگذاری خیابانها و اماکن عمومی و مؤسسات
(دستگاه اجرا کننده: وزارت فرهنگ و آموزش عالی- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی- وزارت کشور- وزارت آموزش و پرورش- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)
فصل اول
شهرهای جمهوری اسلامی ایران ظاهراً و باطناً باید هر یک نمایانگر تاریخ و جغرافیای تمدن اسلامی باشند و لذا مسئولان نامگذاری باید حتی‌المقدور از نام شخصیتهای بزرگ فرهنگی و ادبی و علمی درتاریخ تمدن اسلامی و همچنین از نام شهرها و اماکن مشهور در این تمدن استفاده کنند. این شخصیتها و شهرها و اماکن باید در درجه اول مربوط به تاریخ و جغرافیای ایران و در درجه دوم مربوط به تاریخ و جغرافیای سایر کشورهای اسلامی باشد. در این راستا توصیه‌ها اجمالاً عبارت خواهد بود از:
1- در هنگام نامگذاری تناسب اسم و مسمی رعایت شود.
2-از نامها و اسامی مناسبی که باعث انبساط خاطر و تلطیف اخلاقی و عاطفی مردم می‌گردد، استفاده شود.
3- از نام شخصیتهای سیاسی و مردمی هم (غیر از علماء و دانشمندان) در مواردی می‌توان استفاده کرد.
4- به منظور ایجاد پیوندهای سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر می‌توان در نامگذاری اماکن با نظر وزارت امور خارجه از نام شخصیتهای سیاسی و مردمی خارجی یا اسامی اماکن خارجی استفاده کرد.
5- مغازه‌ها و شرکتها و مراکز کار و پیشه خصوصی باید از گذاشتن اسامی خارجی جداً خودداری کنند، مگر در مواردی که این اسامی به منظور ایجاد پیوندهای فرهنگی و علمی و سیاسی انتخاب شده باشد.
6- در مورد تغییر نامهای بی‌مسمی و نامتناسب موجود نیز لازم است شورایی که در فصل دوم معرفی خواهد شد برنامه‌هایی را تدارک ببیند.
فصل دوم
به منظور اجرای سیاست نامگذاری کشور و تهیه آیین‌نامه‌های اجرایی و همچنین ایجاد هماهنگی میان کلیه مراکز نامگذاری در استانها و شهرهای کشور شورایی مرکزی زیرنظر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب زیر و وظایف بدین‌شرح تشکیل شود:
یک - شورای مرکزی نامگذاری مرکب خواهد بود از:
1- نماینده نخست‌وزیر و نماینده هر یک از وزرای عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و نماینده وزیر کشور (این نمایندگان باید به مسائل فرهنگی و اجتماعی و همچنین به تاریخ و جغرافیای اسلامی آشنایی داشته و به ارزش و قدر و اهمیت نامگذاری و ذوقی که باید در آن به کار برده شود آگاه باشند.)
2- سرپرست سازمان میراث فرهنگی کشور که ریاست شورا را نیز برعهده خواهد داشت.
3- دو تن از شخصیتهای فرهنگی کشور، صاحب‌نظر در زمینه‌های ادبی و تاریخی و جغرافیای اسلامی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب خواهند شد. (مدت عضویت ایشان سه سال و انتخاب مجدد ایشان نیز بلامانع خواهد بود.)دو- شورای مرکزی نامگذاری براساس توصیه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی (در فصل یک) سیاستهای نامگذاری و آیین‌نامه‌های اجرایی را تهیه و تصویب خواهد کرد. در هنگام نامگذاری اماکن و مراکز و مؤسسات زیر، لازم است که از مصوبات شورای عالی پیروی شود:
استانها، مراکز استان، بندرها و جزیره‌ها و شهرستانها و بخشها، بزرگراه‌ها، خیابانها و بازارها و کوچه‌های بزرگ، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مدارس و مهد‌‌‌‌‌کودکها، مؤسسات تحقیقاتی و مجامع علمی و فرهنگی، تالارهای عمومی، بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانی، سینماها و مراکز تفریحی و پارکها و میدانها و ترمینالها و فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های راهآهن و پالایشگاه‌ها، کارخانه‌های بزرگ، بانکها و مراکز ورزشی و باشگاه‌ها.
سه - شورای مرکزی پس از تشکیل موظف است که سیاستها و ضوابط و آیین‌نامه‌های لازم را برای نامگذاری در ظرف 6 ماه تهیه و به ستادهای اجرایی و مراجع ذی‌ربط در وزارتخانه‌ها و ارگانها ابلاغ نماید.
منبع: تسنیم
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
