بورس چرا ریخت؟/ توصیه‌هایی که سهامداران باید بدانند
رویداد۲۴ مرضیه امیری: ۴ هفته متوالی رشد مثبت بازار بورس، اعتماد از دست رفته بسیاری از سهامداران را اندکی تسکین داده بود. بسیاری از سهامداران و کارشناسان بورسی گمان می‌کردند، سقوط چشم‌گیر تابستان امسال بازار سرمایه دیگر متوقف شده و می‌توان به آینده آن امیدوار بود. اما این هفته شاخص بورس تصویر قرمزی از خود به‌جای گذاشت که تمامی معادلات سهامداران و تحلیل‌های کارشناسان را بر هم ریخت.
روند ریزشی بورس از اولین روز هفته جاری آغاز شد و در آخرین روز معاملاتی نیز تا نماگر بورس با یک درصد کاهش دیگر تا محدوده یک میلیون و ۴۱۳ واحد عقب‌نشینی کرد و برهمین اساس شاهد نزول ۶.۲ درصدی شاخص کل بازار سهام در مقیاس هفتگی بودیم. دیروز شاخص اصلی این بازار با افت بیش از ۲۷هزار واحدی در کمتر از ۲۰ دقیقه حتی به مرز سقوط از ابرکانال ۱.۴ میلیون واحد نیز نزول کرد، اما حقوقی‌ها با افزایش فعالیت در سمت خرید سهام و جمع‌آوری صف‌های فروش در نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز مانع از ورود دماسنج سهام به یک ابرکانال پایین‌تر شدند. از همین رو هم است که کارشناسان معتقدند، مرز ۱.۴ میلیون واحد به کف حمایتی برای فعالان بازار تبدیل شده است و به همین دلیل هم شاهد برگشت شاخص از این محدوده بودیم.
اما اتفاق عجیب این بود که از فشار فروش‌ها کاسته شد و متقاضیان خرید سهام به‌طور محسوسی افزایش داشت؛ به‌طوری که با وجود سرخ‌پوشی شاخص کل، اما ارزش صف‌های خرید از فروش بیشتر بود.
بورس چرا ریخت؟
کارشناسان بازار سرمایه چند عامل عمده را دلیل سقوط شاخص بورس در هفته جاری می‌دانند: مهم‌ترین عاملی که به نظر می‌رسد سیگنال منفی به بورس فرستاده، ماجرای بودجه ۱۴۰۰ است. در لایحه تقدیمی دولت میزان ۹۵هزار میلیارد تومان درآمد از محل بازار سرمایه برای سال آینده پیش‌بینی شده است و همین ردیف درآمدی بسیاری را امیدوار کرد که دولت در ۱۴۰۰ هم حساب ویژه روی بورس باز کرده و عرضه اولیه‌های زیادی در بورس خواهد داشت. این برنامه دولت همچنین این نوید را به سهامداران می‌داد که سال آینده بورس از حمیات دولت برخوردار خواهد بود تا با رونق این بازار درآمد پیش‌بینی شده برای دولت هم تحقق پیدا کند. اما مجلسی‌ها ورق تمام این حساب‌وکتاب‌ها را به هم ریختند.
طی همین مدت کوتاه از تقدیم لایحه بودجه ۱۴۰۰، نمایندگان مجلس در اظهارنظرات مختلف از این صحبت کرده‌اند که بودجه‌ای که دولت نوشته بسیار بعید است در صحن علنی رای موافق کسب کند. احسان خاندوزی، عضو کمیسیون اقتصادی که سال‌ها در مرکز پژوهش‌های محلس هم روی بودجه کار می‌کرده، صراحتا اعلام کرد که چاره سامان‌مندکردن بودجه سال آینده، رد کلیات لایحه تقدیمی دولت است. از سوی دیگر رهبری نیز طی نامه‌ای به رییس‌جمهور اعلام کردند که لایحه بودجه ۱۴۰۰ باید مورد اصلاح قرار گیرد و ضمن اینکه در این نامه با برداشت منابع از صندوق توسعه ملی موافقت نشده است.
تمامی این اتفاقات باعث شده سرنوشت بودجه ۱۴۰۰ در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد و همین امر تاثیر منفی بر بازار بورس گذاشت. همچنین کاهش ریسک‌های سیستماتیک ناشی از قطعی شدن انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب آمریکا و همچنین تمدید مهلت برای بررسی لوایح مربوط به FATF و عدم تصویب آن از جمله عواملی است که به گفته کارشناسان سیگنال منفی بر شاخص بورس بوده است.
بیشتر بخوانید:سهم بورس در لایحه بودجه ۱۴۰۰ / سهامداران خرد سال آینده ضرر خواهند کرد؟
ترس اکثر سهامداران از افت شهریور و مهر‌ماه نیز تا حدودی باعث تشدید نزول شاخص کل بورس تهران طی چند روز معاملاتی اخیر شد.
سهامداران در روز‌های قرمز بورس چه کنند؟
وضعیت سینوسی بازار بورس تهران دیگر به‌حدی عمیق شده که هر سهام‌داری را سردرگم و آشفته کرده است. از ابتدای امسال تاکنون بورس یک‌بار شاهد جهش بزرگی بود که در تاریخ بازار بورس ایران بی‌سابقه است، اما این فصل سرمستی برای بورس خیلی کوتاه بود و از اواخر تابستان دچار روند نوسانی شدیدی شد. گرچه در ماه اخیر بورس برای ۴ هفته پیاپی صعودی بود، اما از شهریور تا کنون سه دفعه ریزش سنگین داشته که بسیاری از سهامداران را با ضرر‌های چشم‌گیری روبه‌رو کرده است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه مسئولیت نهایی سود و زیان در بازار سرمایه به عهده خود سهامدار است، به سهامداران توصیه کرده: «قبل از ورود به این بازار، خود را مجهز به دانش کافی در این خصوص کنند و جهت مشاوره نیز صرفا به محل‌هایی که مجوز سازمان بورس را دارند مراجعه کنند تا دچار زیان نشوند.»
اما کارشناسان بازار سرمایه با رییس سازمان بورس موافق نیستند و معتقدند چنین اظهارنظارتی از سوی مقام ارشد بورس به‌نوعی سلب مسئولیت از نقش کلیدی خود است. تا قبل از امسال بازار سرمایه به آرامی در حال فعالیت بود و به‌طور منطقی مسیر خود را طی می‌کرد، اما دولت با تبلیغ، عرضه‌های اولیه پیاپی، دستکاری در بورس بازار سرمایه را از ریل خارج کرد و درحال‌حاضر هم هیچ حمایت و برنامه‌ای برای بهبود وضعیت بازار سهام در پیش نگرفته است.
سهامداران و همچنین کارشناسان می‌گویند، دولت نمی‌تواند روزی که خود برای پوشش کسری بودجه یا هر دلیل دیگری نیاز دارد بر طبل بورس بکوبد و زمانی که مردم سرمایه‌های خرد و اندک خود را به بورس آوردند، بگوید مسئولیت با خود سهامداران است و هیچ مسئولیتی در برابر نوسانات و ریزش شاخص نداشته باشد.
اما به نظر می‌رسد همان‌قدر که بازار بورس نوسان دارد، دولت نیز در تصمیم‌گیری‌های خود در حوزه بازار سرمایه دچار نوسان است و به همین دلیل هم کارشناسان به سهامداران توصیه می‌کنند گزینه حمایت دولت آخرین گزینه‌ای باید باشد که روی آن حساب باز کنند، چراکه در شرایط حاضر به‌نظر می‌رسد خبری از سیاست‌های حمایتی نخواهد بود. حتی در صورت اعمال چنین سیاست‌هایی نیز مانند ابتدای امسال موقتی و البته بسیار پرریسک خواهد بود که عواقبی جز زیان بیشتر برای سهامداران خرد نخواهد داشت.
درحال‌حاضر با توجه به شرایطی که بازار سرمایه در آن قرار دارد، توصیه به سهامداران خرد این است که از خرید و فروش سهام خود اجتناب کنند و بیشتر از فکر فروش بر رصد بازار تمرکز کنند. همچنین برای خرید و فروش، از یک شرکت سبدگردان یا مشاور سرمایه‌گذاری حرفه‌ای استفاده کنند و هدایت سهام خود را به آن‌ها بسپارند. در این صورت بخشی از سرمایه‌ای را که با ریزش بازار سرمایه از دست داده، مجدد به دست خواهند آورد.
به کسانی هم که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و ورود جدید به این بازار را دارند، توصیه نمی‌شود در این روز‌ها به بورس بیایند. اما اگر از آن دسته کسانی هستند که امکان حفظ سرمایه خود در میان مدت و بلندمدت در بازار بورس را دارند، می‌توان گفت روز‌های فعلی ریزش، روز‌های خوبی برای خرید در کف‌های قیمتی است چراکه روند بازار سهام در بلند مدت صعودی ارزیابی می‌شود.
