ماجرای حراج تهران و رکورد شکنی تابلوی جنجالی آیدین آغداشلو چه بود؟

رویداد۲۴سیزدهمین حراج تهران که به خاطر کرونا چند بار عقب افتاده بود، روز ۲۶ دی ماه برگزار شد و با چکش خوردن تابلویی از آیدین آغداشلو به قیمت ۱۲ میلیارد تومان، رکورد قبلی آن شکسته شد.

حراج تهران چیست؟

از حراج تهران با عنوان بزرگ‌ترین مرکز خرید و فروش اثر هنری در ایران یاد می‌شود. حراج تهران فعالیت خود را به‌طور رسمی از ۲۹ خرداد ۱۳۹۱ در تهران آغاز کرد و تا کنون ۱۳ دوره از آن برگزار شده است. این حراج در هتل پارسیان آزادی تهران برگزار می‌شود، اما دوره سیزدهم آن به دلیل شیوع کرونا به صورت انلاین هم برگزار شد.

حراج تهران نهادی مستقل، خصوصی و بازار اصلی فروش آثار هنر‌های تجسمی همچون نقاشی، مجسمه، نقاشی‌خط و عکس است.

مدیر حراج تهران علیرضا سمیع‌آذر است. او پیشتر مدیر موزه هنر‌های معاصر تهران بود. حراج تهران هر سال شماری از موسسات را نیز به عنوان حامی خود معرفی می‌کند.

اتهام پولشویی در حراج تهران

به طور کلی رقم‌های بالای فروش آثار هنری در حراج تهران هر سال بسیاری را به تردید می‌اندازد. آن‌ها می‌گویند این ارقام با گردش مالی هنر‌های تجسمی کشور همخوانی ندارد. از همین رو برخی، به این حراج اتهام پولشویی زده اند.

دوره سیزدهم حراج تهران به دلیل شیوع کرونا دو بار به تعویق افتاد و سرانجام روز ۲۶ دی ۹۹ به شکل آنلاین برگزار شد. در این دوره ۱۱۰ اثر به فروش گذاشته شدند و با فروش ۱۰۰ اثر در مجموع گردش مالی ۸۸ میلیارد تومان برای آن ثبت شد. این مراسم تنها با حضور تعدادی محدود از خریداران برگزار شد و امکان خرید تلفنی هم فراهم بود. سیزدهمین حراج تهران سه ساعت طول کشید.

رکوردشکنی آیدین آغداشلو

در این حراج تابلویی از آیدین آغداشلو، به قیمت ۱۲ میلیارد تومان چکش خورد و رکورد تمام دوره‌های حراح تهران شکسته شد. اثر مذکور تابلویی دو لته‌ای است که «خاطرات امید» نام دارد. رکورد قبلی حراج تهران متعلق به تابلویی از سهراب سپهری، بود که پنج میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان فروخته شد.

جنجال پیرامون آغداشلو چه بود؟

تابستان امسال به دنبال طرح اتهامات غلیه فردی به نام کیوان ا؛ که به تجاوز جنسی به دختران دانشجو متهم شده بود، پویشی بین دختران و زنان ایرانی برای افشاگری علیه عاملان تجاوز‌ها و تعرض‌های جنسی آغاز شد. مشهورترین نامی که در این بین مطرح شد، آیدین آغداشلو نقش شهور کشور بود.

بیشتر بخوانید: گزارش نیویورک‌تایمز درباره سوء استفاده‌های جنسی آیدین آغداشلو

شماری از زنان او را به آزار و تعرض جنسی به خود در طول سالیان مختلف متهم کردند. ‎‫روزنامه نیویورک تایمز هم با ۱۳ تن از این زنان مصاحبه کرد. این زنان گفته بودند که رفتار آغداشلو به شدت بر زندگی شخصی و حرفه‌ای آن‌ها تاثیر گذاشته و در موردی باعث شده یکی از آن‌ها برای همیشه از عرصه هنر نقاشی خارج شود. همچنین ۴۵ نفر نیز به نیویورک‌تایمز گفتند که در مجامع هنری همه از رفتار‌های آغداشلو با شاگردان دختر و جوان باخبر بودند.

در بین این زنان، اظهارات یکی از آن‌ها که به صورت آشکارتر و پیگیرتر از سایرین ماجرا را دنبال می‌کرد، پرسروصداتر شد. با این حال، آغداشلو با انشار بیانیه‌ای این اتهامات را بی اساس خواند و گفت که حق اعتراض حقوقی را برای خود محفوظ می‌داند. او نوشت که «من قطعا خودم را انسان کاملی نمی‌دانم، اما این ادعای ناروا را قویا رد می‌کنم.»

اتهام کپی بودن اثر آغداشلو

شماری از کاربران گفته اند اثر آغداشلو یک کپی از یک نقاشی دیگر است. اتهامی که به تعدادی از دیگر آثار آغداشلو هم زده شده و به گفته آنها، شماری از این آثار از آثار دوره رنسانس کپی برداری شده.

با این حال، درمورد تعریف علمی اقتباس، الهام یا کپی کردن و مصداق‌های آن و اینکه اثر آغداشلو در کدام دسته قرار می‌گیرد، اتفاق نظر وجود ندارد.

بعضی کاربران شبکه‌های اجتماعی از چند روز قبل به حضور دو اثر از آغداشلو در این حراج اعتراض کرده بودند. آن‌ها معتقد بودند به دلیل اتهام‌های اخیر علیه آغداشلو، پذیرش آثار او بی معنا بوده است.

حالا برخی ناظران می‌گویند رکوردشکنی آغداشلو با اتهامات اخیر علیه او بی ارتباط نیست و این اتفاق برای شکستن جو پیش آمده علیه این نقاش از پیش برنامه ریزی شده است. لازم به ذکر است که دیگر اثر آیدین آغداشلو در حراج امسال ۶۰۰ میلیون تومان فروخته شد. اثر او در حراج دوره قبل نیز ۸۵۰ میلیون تومان فروخته شده بود.

اتهام تبانی در حراج تهران

در حراج امسال، قیمت پایه تابلوی «خاطرات امید» ۱.۲ میلیارد دلار بود و ۱۰ برابر شدن آن در فروش نهایی نیز واکنش‌های زیادی داشته. از نظر بخشی از کاربران شبکه‌های اجتماعی این افزایش قیمت با دیگر آثار حاضر در حراج همخوانی ندارد چراکه قیمت نهایی آن‌ها معمولا با قیمت پایه فاصله زیادی ندارد.

برخی این اتهام را وارد کرده اند که به طور کلی تعدادی از آثار در حراج تهران با تبانی، با قیمت بالا خریداری می‌شود تا صرفا به صاحب اثر اعتبار بدهد.