منابع مسدودی در راه بازار دلار/ همتی: نرخ ارز پایین‌تر از سطوح کنونی است
رویداد۲۴ رئیس‌کل بانک مرکزی یک خبر خوب به بازار ارز داد. او اعلام کرد که عملیات آزادسازی منابع مسدودی آغاز شده است. به گفته همتی، در حال حاضر بخشی از این منابع آزاد شده است و در حال استفاده از آن هستیم، بخش دیگر نیز به‌تدریج و با تحولات آتی آزاد خواهد شد. دسترسی بانک مرکزی به منابع مسدودی یک ابزار مهم برای مدیریت بازار ارز است.
رئیس‌کل بانک مرکزی از آزادی بخشی از منابع مسدودی و استفاده از آن خبر داد. به گفته همتی، اگر ۲ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده در اختیار او قرار گیرد، می‌تواند ۴۰ هزار میلیارد تومان از پایه پولی را با فروش ارز‌ها جمع کند. او همچنین از رایزنی برای آزادسازی منابع بلوکه شده در کره‌جنوبی صحبت کرد.
آزادسازی منابع مسدودی می‌تواند یک خبر خوش برای بازار ارز باشد. با توجه به تحولات سیاسی آمریکا، بانک مرکزی می‌تواند برای مدیریت و کاهش نوسان دست بالا را داشته باشد. عبدالناصر همتی در ۴۸ ساعت گذشته سه بار با سوالات خبرنگاران مواجه شده است. رئیس بانک مرکزی در شبکه افق، خبرگزاری بلومبرگ و در جمع خبرنگاران پس از اولین جلسه هیات دولت در ماه بهمن، نکاتی را ارائه کرده است.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در حاشیه اولین جلسه هیات دولت در بهمن ماه، در پاسخ به سوالی درباره بازپس‌گیری ارز‌های مسدودشده ایران در کشور‌های مختلف، گفت: بخشی از این منابع آزاد شده و داریم از آن استفاده می‌کنیم. بخش دیگری هم ان‌شاءالله با تحولاتی که انجام می‌شود، آزاد خواهد شد. همتی همچنین در جمع خبرنگاران در پاسخ به شائبه عدم تمایل دولت به کاهش نرخ ارز، خود را به‌عنوان بخشی از دولت اولین طرفدار حفظ ارزش پول ملی دانست و گفت: من یک بار گفتم بازهم می‌گویم که رئیس‌کل بانک مرکزی اولین کسی است که طرفدار ارزش پول ملی است. حیثیت و اعتبار رئیس بانک مرکزی به تعدیل نرخ ارز است نه اینکه نگذارد، پایین بیاید.
رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود بانک مرکزی مابه‌ازای ریالی ارز‌های ایران در کره‌جنوبی را در اختیار دولت قرار داده و بازگشت این مبالغ به کشور تاثیری در بازار ارز ندارد، گفت: عمده پول‌های مسدودی برای بانک مرکزی است. او ادامه داد: رفع مسدودی قدرت بازارسازی بانک مرکزی را بالا می‌برد و ما هر زمانی اراده کنیم می‌توانیم از آن استفاده کنیم.
در ادامه سوالات خبرنگاران، عبدالناصر همتی تعدیل در بازار ارز را آرام پیش بینی کرد و گفت: ارز روند خوبی دارد و بهتر هم می‌شود. مردم عزیز و بازار بهترین قضاوت‌کننده در شرایط اقتصادی هستند. قبلا هم گفتم نرخ را بازار تعیین می‌کند. روند، روند مثبتی است. باید صبر کرد و به تدریج فعالان اقتصادی با شرایط اقتصادی منطبق خواهند شد.
همتی توضیح داد: تفاوت بازار نیما با بازار اسکناس این است که در بازار اسکناس تعدیل‌ها سریع‌تر اتفاق می‌افتد، ولی در بازار نیما به دلیل اینکه صادرکنندگان و واردکنندگان ارز را می‌خرند یا عرضه می‌کنند و فرآیند انجام معاملات یکی دو روز طول می‌کشد، بنابراین روند تعدیل در بازار نیمایی کندتر است. همتی در ادامه سخنانش روند نرخ ارز در بازار نیمایی را هم کاهنده دانست و گفت: کاهش نرخ ارز چیزی نیست که یک روزه اتفاق بیفتد، بالاخره فعالان اقتصادی باید بتوانند خودشان را با شرایط جدید تطبیق بدهند. او تاکید کرد: قبلا هم گفتم نرخ ارز را بازار تعیین می‌کند. روند، روند مثبتی است. باید صبر کرد.
عرضه روزانه ۱۶۰ هزار دلار ارز در نیما
روز سه‌شنبه، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی با حضور در شبکه افق، به شرایط سخت اقتصادی در دو سال اخیر اشاره کرد و گفت: در دو سال قبل میانگین درآمد نفتی ما به زیر ۲۰ میلیارد دلار رسید، درحالی‌که در سالهای گذشته سالانه ما بالای ۴۰ میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل از فروش نفت داشتیم که البته این ۲۰ میلیارد دلار نیز در عراق و سایر کشور‌ها بلوکه شد. همتی در ادامه استراتژی اصلی بانک مرکزی را توضیح داد: سیاست ما در سال ۹۷ به بعد، این بود که ارزپاشی نکرده و اجازه دهیم که نرخ ارز در بازار تعیین شود؛ به نحوی که ما قدرت تامین نیاز‌های اساسی کشور را داشته باشیم و این استراتژی اصلی ما بود.
همتی ادامه داد: ما قدرت خود در تامین دارو و کالا‌های اساسی را نباید جایگزین ارزپاشی در بازار می‌کردیم، درحالی‌که تا به امروز در سال جاری نزدیک به ۸ میلیارد دلار ارز به کمک صادرکنندگان برای کالا‌های اساسی و مواد اولیه و دارو تزریق کردیم و اکنون اداره اقتصاد کشور بدون نفت است که این امر، با تحریم نفتکش‌ها و بیمه‌ها و منابع ارزی خارج از کشور از سوی آمریکا، کار مهمی بود که ما برای آن برنامه‌ریزی کردیم؛ البته فشار بر روی مردم بسیار زیاد بود.
او اظهار کرد: برخی سال ۹۷ پیش‌بینی کرده بودند که نرخ دلار به ۵۰ هزار تومان برسد؛ ضمن اینکه اگر ما برنامه‌های جلوگیری از ارزپاشی را اجرا نمی‌کردیم، قیمت دلار به حدود ۵۰ هزار تومان و تورم به بالای ۱۲۰ درصد می‌رسید؛ اگرچه کرونا، تحریم و سایر فشارها، در درآمد‌های ارزی و قیمت ارز شوک ایجاد کرد.
رئیس‌کل بانک مرکزی در این مصاحبه از تزریق ۷۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی برای اجرای مصوبات ستاد ملی کرونا خبر داد و گفت: این موضوع، جهش نقدینگی و شوک ارزی ایجاد کرد. این در حالی است که صادرات نفتی در ۶ ماه ابتدای سال به شدت کاهش یافت که البته الان هم درآمد‌ها بالا نیست؛ اما اکنون مسیری را طی می‌کنیم که درآمد‌های ارزی بیشتر شده است و من مطمئن هستم که فشار بر مردم کمتر می‌شود.
بانک مرکزی؛ خط مقدم اقتصاد مقاومتی
همتی تاکید کرد: نباید اقتصاد را شرطی کرد؛ یعنی اقتصاد را نباید معطل این دولت و آن دولت کرد؛ پس ما در هدایت اقتصاد ملی موفق بودیم، البته تحولات خوبی هم رخ داد و رشد اقتصادی مثبت شد که ما این روند را ادامه می‌دهیم؛ پس اگر بایدن و تیمش در مورد خواسته‌های ایران، همراهی کردند بهتر است؛ در غیر این صورت از مواضع خود کوتاه نخواهیم آمد؛ ضمن اینکه باید توجه داشت که جامعه هم این موضوع را درک می‌کند که ترامپ چه بر سر ایران آورد؛ چراکه به هر حال ترامپ شر بزرگی بود که از سر ایران رفع شد و مردم هم این را می‌دانند.
همتی در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: در حوزه اقتصاد مقاومتی کار‌های خوبی انجام شده؛ اما به هر حال اثر تورمی مسکن مهر را نباید فراموش کرد؛ اگرچه جنبه مثبت را هم باید دید. البته بحث پایه پولی و تورم مهم است که باید به آن پرداخته شود. او ادامه داد: بانک مرکزی مهم‌ترین کار را در اقتصاد مقاومتی انجام داده که همه مردم باید نسبت به آن اطلاع داشته باشند؛ چراکه در این شرایط بسیار سخت و بی‌سابقه‌ترین تحریم، یک روز در کشور کمبودی وجود نداشت؛ البته ممکن است برخی از کالا‌ها در یک روز با مشکل توزیع مواجه شده باشند؛ اما همواره کالا در کشور موجود بوده است؛ پس خط مقدم اقتصاد مقاومتی بانک مرکزی بود.
احتکار دولتی دلار صحت ندارد
همتی در پاسخ این سوال که برخی می‌گویند دولت دلار‌های احتکارشده‌ای دارد که در آستانه برخی اتفاقات سیاسی می‌خواهد آن را آزادسازی کند، گفت: کاش آدرس بدهند من به سراغ این دلار‌ها بروم. اگر ارزی باشد، من به‌عنوان رئیس‌کل بانک مرکزی که ذی‌نفع‌ترین فرد برای کاهش نرخ دلار هستم، نمی‌توانم نگاه کنم؛ پس برخی اظهارنظر‌ها در این خصوص صحت ندارد. او ادامه داد: حساب اختصاصی رئیس‌جمهور صحت ندارد و تمام ارز‌ها باید به کشور برگردند.
این عضو کابینه دوازدهم تصریح کرد: شرایط بهتر شده است و در روز‌های آینده روند صادراتی بهتر می‌شود و شرایط بهبود می‌یابد؛ بازار هم بهترین مکانیزم برای تعیین نرخ دلار است؛ البته من دو سیاست دارم که مورد قبول رئیس‌جمهور است که یکی صیانت از منابع ارزی و دیگری، تقویت رقابت اقتصادی در کشور است تا از خروج سرمایه جلوگیری کنیم.
همتی گفت: دولت طبق قانون همه ارز‌های خود را به بانک مرکزی می‌فروشد، اما وقتی که درآمد‌های ارزی کم شد ما از ارز‌های قبلی ذخیره شده خود استفاده کردیم، ضمن اینکه سال قبل ۱۲ درصد از منابع صندوق که معادل ۵ میلیارد دلار بود، به ارز نیمایی تسعیر کردیم که من شخصا مخالف بودم؛ چراکه این خود، ۵۰ تا ۶۰ هزار میلیارد تومان پایه پولی را بالا برد و این تاثیر خود را گذاشت. همتی ادامه داد: امسال فقط یک میلیارد یورو برای کرونا با اجازه مقام معظم رهبری از صندوق توسعه ملی دریافت کرده و آن را تبدیل به ریال کردیم. رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه ما نرخ سود بانکی را تا سقف ۲۰ درصد کنترل کردیم، گفت: در برخی روز‌ها سقف نرخ بالاتر رفت، اما باز هم برگشت.
حمله به پایه پولی با منابع ارزی؟
رئیس‌کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه نقدینگی در دوره ریاست او رشد جدی نداشته است، گفت: رشد نقدینگی مهم است نه حجم نقدینگی که آن هم به‌طور میانگین در ۲۰ سال گذشته، ۹/ ۲۷درصد بوده؛ درحالی‌که در سال ۹۸ که بدترین فشارها وارد شد، این رقم به ۵/ ۳۰ درصد رسید که کمتر از ۳ واحد درصد بالا رفت. پس در این شرایط که همه دست‌های ما و امکانات را به روی ما بسته بودند و ما نتوانستیم ارز‌های خود را بفروشیم، اما تسلیم نشدیم و امیدواریم با آزادسازی منابع بلوکه شده وضعیت بهبود یابد. این در حالی است که اگر ۲ میلیارد دلار از این پول‌های بلوکه شده در اختیار من باشد، می‌توان ۴۰ هزار میلیارد تومان از پایه پولی را با فروش ارز‌ها جمع کرد. البته برخی از منابع مثل کرونا را بانک مرکزی نمی‌تواند پرداخت نکند.
نرخ ارز پایین‌تر از سطوح کنونی است
همتی گفت: مردم روی ارز و پول خارجی سرمایه‌گذاری نکنند؛ چراکه برای منافع ملی خوب نیست؛ این موضوع را بار‌ها با مردم در میان گذاشته‌ام و خوشبختانه مشخص شد که درست توصیه کردم؛ این در حالی است که اگر کسانی دلار ۳۳ هزار تومانی خریدند، ۱۱ هزار تومان تا به امروز ضرر کرده‌اند که البته ممکن است باز هم در روز‌های آینده ضرر کنند؛ اگرچه من قیمت واقعی دلار را نمی‌توانم اعلام کنم، اما از آن‌هایی که من فکر می‌کنم هم پایین‌تر است.
همتی درخصوص اظهارنظر‌های رئیس‌جمهور در مورد رسیدن دلار به ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان گفت: ان‌شاءالله که برسد؛ ایشان هم گفته که اگر دلار‌های بلوکه شده آزاد شود. همتی ادامه داد: در حال حاضر روزی ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار دلار در نیما عرضه می‌شود و این روند نسبت به روز‌های قبل بهتر بوده است. این روند می‌تواند ادامه یابد تا جایی که خود اقتصاد به این نتیجه برسد که ارزش واقعی دلار نمایان شود؛ البته مردم هم دوست دارند که نرخ ارز کاهش یابد.
او در مصاحبه با شبکه افق، درخصوص کاندیداتوری ریاست‌جمهوری اعلام کرد: مقام معظم رهبری فرموده‌اند که اقتصاد اهمیت جدی دارد و هر فرد غیراقتصادی هم که رئیس‌جمهور شود باید محور کار خود را اقتصاد قرار دهد. او در ادامه گفت: من راجع به کاندیداتوری ریاست‌جمهوری فکر نکرده‌ام.
عامل اصلی بلوکه شدن منابع ایران
رئیس‌کل بانک مرکزی در برنامه تلویزیونی شبکه افق، درخصوص مذاکره با مسوولان کره‌جنوبی در مورد آزادسازی منابع بلوکه شده ایران گفت: اراده سیاسی در مسوولان کشور کره‌جنوبی برای حل این موضوع نیست، اما این بار قول داده‌اند تا با دست پر برگردند و این قولی است که قائم‌مقام وزارت امور خارجه این کشور داده است. همتی با بیان اینکه دولت همواره اقتدار خود را از مردم گرفته است، گفت: ما از نظر مردمی و توان نظامی یا حتی توان مذاکره اقتدار داریم و واقعیت این است تحریم‌هایی که این بار رخ داده، بسیار بی‌سابقه بوده و همه جهان را علیه ایران بسیج کرده است؛ اما به هر حال این افتخار ایران است که روی پای خود ایستاد؛ اما فشارها به سمت شرایط مثبت برای ایران تغییر جهت داده و تحریم‌ها اثرگذار نبوده است.
او درخصوص درآمد‌های حاصل از صادرات برق و گاز ایران به عراق خاطرنشان کرد: این کشور نیز اراده سیاسی ندارد؛ چراکه درآمد‌های نفتی عراق به نحوی طراحی شده که درآمد‌ها باید از واشنگتن پرداخت شود؛ به نحوی که باید سهم کویت را کم کرده و مابقی را به حساب بانک مرکزی عراق واریز کند، اما تحریم‌ها دست عراق را بسته است؛ البته راهکار‌هایی که عراق برای آزادسازی منابع ایران ارائه داده با اجازه آمریکا بوده است. ما هم از این پول‌ها حتی در سنوات گذشته برای کالا‌های اساسی استفاده می‌کرده‌ایم. همچنین همتی در مورد منابع بلوکه شده در کره‌جنوبی نیز توضیح داد: مشکل اینجاست که کره‌جنوبی مجبور است منابع ایران را از طریق آمریکا بپردازد.
عبدالناصر همتی در ادامه صحبت‌های خود آمریکا را عامل اصلی تمامی منابع بلوکه شده در کشور‌های مختلف دانست. او ادامه داد:، اما به هر حال ما باید تلاش کنیم و نمی‌توانیم بنشینیم. به همین دلیل ما با نخست‌وزیر عراق هم مذاکره کرده‌ایم. رئیس بانک مرکزی به انتخاب بانک تی‌بی‌ای عراق اشاره کرد و گفت: بانک تی‌بی‌ای عراق هم به این دلیل انتخاب شد که این بانک، بانک تجاری ارزی دولت عراق است و به ناچار باید آن را به‌عنوان بانک عامل می‌پذیرفتیم.
رفتن ترامپ و پیروزی ایران
همتی درخصوص نقش بایدن در روابط بین‌المللی با ایران گفت: ترامپ برای سرنگونی و تعدیل نظام سیاسی ایران آمده بود و بنابراین نحوه برخورد و تعامل او با محور تغییر سیاسی و فروپاشی ایران بود؛ اما امروز روز شکست آن‌ها برای فشار حداکثری بر ایران بوده و پایان عمر ترامپ، به معنای پیروزی ایران است؛ چراکه من به خوبی می‌دانم که ترامپ چه بر سر اقتصاد ایران آورد. همتی ادامه داد: ترامپ تلاش می‌کرد تا با حداکثر کردن تورم، اقتصاد ایران را به سمت ابرتورم و فروپاشی اقتصادی حرکت دهد؛ درحالی‌که ابرتورم باید ماهانه رقم‌های بزرگی را به تورم اضافه کند که قابل کنترل نباشد؛ اما خوشبختانه در این حوزه آن‌ها موفق نشده‌اند و علت اصلی آن اراده مردم و مقام معظم رهبری است.
جبران خسارت ایران توسط کره
روز گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی با خبرگزاری «بلومبرگ» نیز مصاحبه داشته‌است. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، عبدالناصر همتی در گفتگو با خبرگزاری «بلومبرگ» توضیحاتی را درخصوص منابع مسدود شده ایران در کره‌جنوبی و نیز دیدار اخیر خود در تهران با هیات کره‌جنوبی، ارائه کرد. در این گفتگو رئیس‌کل بانک مرکزی به جبران خسارت ایران به دلیل بلوکه کردن دو ساله ۷ میلیارد دلار از منابع ایران در بانک‌های کره‌ای اشاره کرد و در پاسخ به میزان برآورد این خسارت گفت: به خاطر همکاری بانک‌های کره‌ای با سیاست فشار حداکثری ایالات‌متحده علیه ایران، جمهوری اسلامی ایران تاکنون نتوانسته است از منابع خود نزد بانک‌های کره‌ای استفاده کند. این سیاست بر خلاف قوانین بین‌الملل و با اصول حقوقی توجیه‌ناپذیر است؛ بنابراین ما اعتقاد داریم که آن بانک‌های کره‌ای باید خسارت جمهوری اسلامی ایران طی این دو سال را جبران کنند. میزان این خسارت یک مساله فنی است و باید توسط متخصصان بانکی و مالی تعیین شود.
همتی در ادامه به بیان نظرات هیات کره‌جنوبی پرداخت و گفت: هیات کره‌جنوبی اظهار کرد که آن‌ها اراده سیاسی برای حل موضوع و ایجاد امکان استفاده ایران از منابع را دارند، اما مساله آنجاست که آن‌ها همزمان می‌خواهند از سیاست‌ها و مقررات ایالات‌متحده نیز پیروی کنند. رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی در رابطه با موانع کره‌جنوبی برای آزادسازی منابع ایران و مسائلی که این کشور را تحت‌فشار قرار می‌دهد، گفت: چند مانع بر سر راه استفاده از منابع متعلق به جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. بانک‌های ایرانی و موسسات مالی آن از جمله بانک مرکزی در فهرست تحریم‌های خزانه‌داری ایالات‌متحده قرار دارند. متاسفانه دولت کره تسلیم این فشارها شده است و برخلاف دیگر کشور‌ها از همکاری با ایران امتناع می‌ورزد.
همتی ادامه داد: شرکای دیگر ایران توانستند راه‌هایی را بیابند تا ایران بتواند از منابع خود برای واردات کالا‌های اساسی استفاده کند، اما دولت کره هیچ پیشنهاد قابل اتکایی در این زمینه ارائه نکرده است. منابع ایران نزد آن بانک‌های کره‌ای هستند که با بانک‌های آمریکایی کار می‌کنند و کره‌ای‌ها این بهانه را مطرح می‌کنند که منابع به واحد پول کشور کره (وون) است و نمی‌توان آن را مستقیم به یورو تبدیل کرد. رئیس‌کل بانک مرکزی در ادامه مصاحبه با خبرگزاری بلومبرگ، مورد بحث قرار گرفتن موضوع نفتکش کره‌ای و ارتباط آن با منابع مسدود شده ایران را تکذیب کرد. او در ادامه، در مورد وعده‌های کره‌جنوبی برای انجام تلاش‌های جدید و آزادسازی پول‌های ایران گفت: مقامات کره‌ای وعده دادند که آن‌ها هرچه در توان دارند برای آزادسازی منابع انجام می‌دهند، اما این اولین باری نیست که آن‌ها چنین قولی می‌دهند.
اینستکس کارآیی ندارد
عبدالناصر همتی در پاسخ به سوال خبرنگار بلومبرگ در ارتباط با بازگشت منابع ایران از کره توسط ساز و کار اینستکس گفت: انتقال منابع به اینستکس یا کانال سوئیس از گزینه‌های ممکن، اما در گام دوم است. لازم است شاهد اراده سیاسی بانک‌های کره‌ای برای آزادسازی منابع و همکاری آن‌ها با بانک‌های ایرانی باشیم، اما تاکنون چنین اراده سیاسی را مشاهده نکرده‌ایم. او توضیح داد: علاوه‌بر این لازم به یادآوری است که اینستکس عملا تاکنون کاربردی نداشته است و عمدتا تحت‌تاثیر همان تحریم‌های ایالات‌متحده قرار دارد. از این رو اینستکس آن گونه که ما انتظار داشتیم نتوانست روابط تجاری ما با اروپا را فارغ از تحریم‌های آمریکا، پوشش دهد، زیرا اروپایی‌ها شجاعت کافی برای اعمال حاکمیت اقتصادی خود نداشتند.
