پشت پرده پاسخ ظریف به زالی/ چه کسانی به بحران کرونا در ایران دامن زدند؟
رویداد۲۴ علیرضا زالی رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران چهارشنبه گفت «هزینه دارو‌های کرونا چند برابر واردات واکسن شده است، اما اجازه خرید واکسن ندادند، چون فکر می‌کردند گران است.» همین عبارات کافی بود تا آتش زیر خاکستر سوءمدیریت در بحران کرونا سر بر آورده و صدای مردم و در کمال ناباوری دستگاه دیپلماسی را هم در بیاورد.
رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران گفته «وقتی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت به ایران آمدند ما به جای مشورت با آن‌ها مدام از آن‌ها می‌خواستیم در رسانه‌ها از نظام سلامت ایران تعریف کنند. ما آمار‌های مرگ و میر را از سازمان جهانی بهداشت پنهان کردیم.»
بیشتر بخوانید:هیاهوی بسیار برای هیچ!/ واقعیت‌هایی از تصاویر خط تولید واکسن برکت
علیرضا زالی همچنین اضافه کرد «ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم و این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم چطور در تحریم حاضریم تجهیزات نفتی را ۳ برابر قیمت بخریم، ولی در مورد واکسن این کار را نمی‌کنیم.»
او در بخشی از صحبت هایش وزارت خارجه را هدف قرار داد و گفت «سفیران ما در کشور‌های خارجی به دنبال تأمین واکسن نبودند. با سفیر ژاپن صحبت کردم، گفت اصلا سفیر ایران دنبال واکسن نیامده است. این چه دیپلماسی‌ای است؟»
همین یک جمله کافی بود برای اینکه محمدجواد ظریف تصمیم بگیرد کمی از سکوت سنگینش را که گویا فقط در صورت اطمینان از عدم انتشار (اشاره به فایل صوتی مصاحبه ظریف و لیلاز) شکسته می‌شود، کنار بگذارد. ظریف در صفحه اینستاگرام خود به اظهارات این مقام وزارت بهداشت پاسخ داد و سوالاتی را مطرح کرد.
در این گزارش به سوالاتی که ظریف به شکل کنایی از زالی پرسیده پاسخ می‌دهیم.
ماجرای جدال لفظی ظریف و نمکی بر سر واکسن کرونا
وزیر خارجه در بخشی از خطابه‌اش گفته: اولین بار چه کسی در دولت بحث کرونا را مطرح کرد؟ چه پاسخی به او داده شد؟
امیررضا نظری خبرنگار حوزه بین الملل روزنامه مستقل در توییتر خود به یک جدال لفظی میان نمکی و ظریف در آذرماه سال ۹۸ اشاره کرده و نوشته «آقای نمکی حالا که داری میری بگو اواخر آذر ۹۸ کدام وزیر در دولت اعلام کرد ویروسی در شرق آسیا به نام کرونا به وجود اومده و در چشم بهم زدنی سرایت می‌کنه و باید برای مقابله با آن برنامه داشت؟ و شما چرا با پوزخند بهش گفتید که من تحصیلات پزشکی دارم و چنین چیزی ممکن نیست؟!»
احتمال بروز چنین مکالمه‌ای میان ظریف و نمکی را نباید رد کرد. رفتارهای وزیر بهداشت یک بار دیگر در سال ۹۹ به استعفای معاون او و افشاگری علیه نحوه مدیریتش منجر شد.
رضا ملک زاده معاون وزیر بهداشت در آبان ماه سال ۹۹ در اعتراض به آنچه «بی توجهی» وزیر بهداشت به توصیه متخصصان و «مدیریت بسیار غلط» او خوانده بود استعفا داد. ملک زاده در نامه سرگشاده استعفای خود سعید نمکی را به "پیش‌بینی‌های غلط درباره کرونا" متهم کرده بود.
رضا ملک‌زاده، معاون مستعفی وزارت بهداشت یکی دیگر از دلایل استعفای خود را سخنان به گفته او نادرست وزیر بهداشت درباره تولید واکسن کرونا اعلام کرده و نوشت «اظهارات غیر علمی و ناشی از شتابزدگی جنابعالی در مورد تولید واکسن ایرانی کرونا که هنوز در حال طی مراحل اولیه بوده و شما مدعی معرکه گرفتن برای تولید آن شده‌اید.»
دعوا بر سر مشارکت در مرحله آزمایش انسانی واکسن کرونا
سوال بعدی که ظریف خطاب به زالی پرسیده معطوف به عدم مشارکت ایران در مرحله آزمایش واکسن‌های کرونای جهان و در نتیجه دسترسی دیرهنگام کشور به این واکسن‌هاست.
ظریف از زالی پرسیده «کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ دقیقا همان کاری که بعد از آن تاریخ امارات (برای سینوفارم) و ترکیه (برای سینوواک) انجام دادند؟ چه کسانی گفتند مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند؟»
سعید نمکی ۲۳ آذرماه سال ۹۹ در یک سخنرانی در ستاد مدیریت کرونای خراسان جنوبی با بیان اینکه واکسن کرونای تولید داخل تا بهار در اختیار همه مردم قرار می‌گیرد! گفت: «بنده به عنوان وزیر بهداشت نمی‌گذارم ملت ایران موش آزمایشگاهی هیچ جریانی شود و نمی‌گذاریم غیرت ملی این سرزمین پایمال برخی از فزون خواهی‌های دیگران شود.»
این در حالی است که مشارکت کشور‌هایی نظیر ترکیه و امارات و اسرائیل در مرحله آزمایش واکسن‌های کرونای چینی و آمریکایی سبب شده که امروز امارات ۷۳ درصد، ترکیه ۳۶.۶ درصد و اسرائیل تقریبا ۵۹.۷ درصد کل جمعیت خود را به طور کامل واکسینه کرده باشد.
چه کسی زمینه همکاری پاستور و فینلای را فراهم کرد؟
ظریف در بخش دیگری از خطابه اش رو به زالی گفته «کدام وزیر تولید مشترک واکسن کوبایی با پاستور را در سفرش به کوبا در پاییز سال گذشته کلید زد؟»
محمد جواد ظریف آبان ماه سال ۹۹ به کوبا سفر کرد. در جریان آن سفر خبری مبنی بر برگزاری یک دیدار با رییس موسسه کوبایی فینلای که در واقع تولید کننده واکسن سوبرانا یا همان پاستوکوک است متتشر شد.
با این حال چهارم مرداد رئیس این موسسه سفری به تهران داشت و تنها دیدار رسمی او با مقامات دولتی، در وزارت حارجه و با حضور ظریف انجام گرفت. این دیدار نشان می‌دهد هماهنگی‌های قبلی همکاری مشترک پاستور و فینلای نیز از همین دریچه انجام شده بوده.
کارشکنی بر سر واردات ۲۰ میلیون واکسن انگلیسی
اما مهمترین بخش بیانیه ظریف، بند آخر بیانیه است. او در پایان از علیرضا زالی پرسیده «کدام دستگاه پروفورمای ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟»
شرکت داروسازی استرازنکا در آذرماه سال ۹۹ برای فروش دستکم ۲۰ میلیون دوز از این واکسن به ایران تا اسفند ماه اعلام آمادگی کرده بود.
مدیران شرکت استرازنکا اعلام کرده بودند در صورتی که سفارش‌گذاری حداکثر تا دو هفته آینده انجام شود، امکان تحویل واکسن به ایران و شروع واکسیناسیون تا نیمه اسفند وجود دارد، اما با توجه به رقابت کشور‌ها برای خرید واکسن، هرچه دیرتر سفارش‌گذاری صورت گیرد، زمان تحویل هم به تاخیر خواهد افتاد.
لازم به ذکر است که واکسیناسیون در خود انگلستان درست همزمان با اعلام آمادگی شرکت استرازنکا برای فروش واکسن به ایران در هشتم دسامبر آغاز شد و امروز انگلستان بیش از ۶۰ درصد کل جمعیت خود را به طور کامل واکسینه کرده.
احتمالا دلیل رد پیشنهاد شرکت آسترازنکای سوئدی، همکاری این شرکت با دانشگاه آکسفورد و ریشه انگلیسی این واکسن در آن زمان بوده است. آبان ماه ۹۹ واردات واکسن انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی ممنوع شد و همان زمان محموله ۱۵۰ هزار دوزی واکسن کرونای فایزر که خیرین آمریکا در اختیار هلال احمر قرار داده بودند نیز پایش به ایران نرسید. احتمالا در زمان رد پیشنهاد شرکت آسترازنکا برای فروش واکسن به ایران، هنوز میانبر برجسته کردن رگ و ریشه سوئدی این واکسن ابداع نشده بود.
اما کارشکنی در واردات واکسن تنها به واکسن‌های انگلیسی و آمریکایی محدود نشده و بخش خصوصی نیز زخم خورده این سنگ اندازی‌هاست. مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی تهران در توییتر خود نوشته: فروردین ماه امسال همه مقدمات واردات شش میلیون دوز واکسن را با موافقت رئیس جمهور و ستاد کرونای تهران طی کردیم، اما به دلایلی که تا کنون برای ما مشخص نشده وزارت بهداشت مانع از انجام کار شد.
سید رسول موسوی دستیار وزیر خارجه و مدیرکل شرق آسیای وزارت امور خارجه هم به یک کارشکنی دیگر در شرق آسیا اشاره کرده و در توییتر خود نوشته «یک روز وزارت بهداشت باید به این سوال پاسخ دهد که چرا اعتبار ۱۵۰ میلیون دلاری هند را که با تلاش وزارت خارجه برای واردات دارو تخصیص یافت جذب نکرد؟»
ظریف بیانیه خود را با عبارت «باز هم بگویم؟» تمام کرده و این یعنی پرده بی کفایتی مسئولان هنوز کامل نیافتاده و ناگفته‌های بیشتری باقی است.
مجلس انقلابی چکاره است؟