بازار سهام به خواب زمستانی رفت
رویداد۲۴ ارزش معاملات خرد سهام به کمترین میزان در ۸ ماه اخیر نزول کرد. فضایی رکودی که برخی آن را به جو انتظاری حاکم بر بازارها در بزنگاه مذاکرات هسته‌‌‌ای ارتباط می‌دهند و برخی از شرایط تالار شیشه‌‌‌ای و عدم‌رغبت بورس‌‌‌بازان به فروش سهام در سطوح ارزان کنونی و در عین حال تمایلات صفر برای خرید سهام تا مشخص شدن وضعیت بازار سخن میگویند. به هر حال وضعیت فعلی هر دلیلی که داشته باشد، به نظر می‌رسد بازار سهام به خوابی زمستانی فرو رفته و شاید انتشار گزارش عملکرد ۹ ماهه بنگاه‌‌‌های بورسی در واپسین روزهای دی‌‌‌ماه بتواند به افزایش جنب و‌جوش معامله‌‌‌گران بینجامد.
ارزش معاملات در کف ۸ ماهه
دادوستدهای بورسی که مدت‌‌‌هاست چنگی به دل نمی‌‌‌زند، روز گذشته ارزش ۱۴۳۲میلیارد تومان را نشان داد که کمترین مقدار از ۱۸ اردیبهشت‌‌‌ماه سال‌جاری بود. برخی این رکود معاملاتی را به فضای انتظاری ناشی از مذاکرات هسته‌‌‌ای ارتباط می‌دهند و معتقدند اغلب سرمایه‌گذاران منتظر دریافت اخبار قطعی از نتیجه مذاکرات احیای برجام هستند و ترجیح می‌دهند تا آن زمان پول جدیدی به بازار وارد نکنند. با این حال گروه دیگری این فضای کم‌‌‌رمق را نتیجه شرایط بازار سهام می‌‌‌دانند. به اعتقاد آنها از یک طرف قیمت سهم‌‌‌ها در محدوده‌‌‌ای قرار دارد که تمایل برای فروش را به کمترین میزان رسانده است اما خریداری نیز در بازار یافت نمی‌شود؛ چراکه با وجود ارزان بودن بسیاری از سهام، هر روز باز هم شاهد آب رفتن قیمت‌ها هستیم و سرمایه‌گذاران نیز تا زمانی که سیگنالی قوی از احتمال بازگشت قیمت‌ها و تغییر مسیر بازار دریافت نکنند، ترجیح می‌دهند منتظر بمانند و از ورود سرمایه جدید به این بازار خودداری کنند.
به هر حال هریک از این دو برداشت که به واقعیت نزدیک باشد، ماحصل آن چنبره فضای رکودی در تالار شیشه‌‌‌ای است. گویا بازار به خوابی زمستانی فرورفته و تا زمانی که محرکی برای تحریک تقاضا در بازار ایجاد نشود این وضعیت ادامه خواهد یافت. یکی از نکات مهم معاملات این روزهای بازار سهام، ترس انجام خرید و فروش با فراگیر شدن جو منفی در میان فعالان بازار است. موضوعی که سبب شده همان‌طور که اشاره شد ارزش معاملات خرد سهام در کف ۸ ماهه قرار گیرد.
متوسط ارزش معاملات روزانه طی ۵/ ۱ ماه گذشته کمی بیشتر از ۲هزار میلیارد تومان بود که از کاهش ۴۲درصدی نسبت به ۸ ماه نخست سال‌جاری حکایت می‌کند. این رکود معاملاتی در فضای منفی و در حالی که صف‌‌‌های فروش چندان قدرتمند نیستند و سهامداران حقوقی خالص خرید بیشتری دارند، نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خرد تنها زمانی میل به خرید پیدا می‌کنند که روند پرقدرت تقاضا وجود داشته باشد و در غیر‌این‌صورت ترجیح می‌دهند از بازار فاصله بگیرند. به‌ویژه آنکه در ۱۷ ماهی که از سقوط نماگرهای بورسی می‌‌‌گذرد، تمامی روندهای صعودی ناپایدار بوده و نتوانسته‌‌‌اند توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند.
حضور حقوقی‌‌‌ها در سهام بنیادی
کاهش معنادار ارزش دادوستدهای روزانه سهام در هفته‌‌‌های اخیر در حالی رخ داده که سهامداران حقوقی در گروه‌‌‌ها و صنایع مطرح، در تلاش برای تقویت تقاضای عمومی و برچیدن جو منفی ایجاد شده هستند. سهامی که عمدتا یا از نسبت‌‌‌های پایین قیمت به درآمد و پشتوانه‌‌‌های بنیادی برخوردار بوده و می‌‌‌توانند در بلندمدت نیز سود مناسبی از آن سهامداران خود کنند یا محرک‌‌‌هایی صعودی در فضای اقتصادی و سیاسی می‌‌‌توان برای آنها متصور بود. در این میان هر چه در دی‌‌‌ماه به پیش می‌‌‌رویم، زمان انتشار گزارش عملکرد بورسی‌‌‌ها برای ۳ فصل نخست سال نزدیک‌‌‌تر می‌شود. انتظار می‌رود انتشار گزارش‌های ۹ ماهه شرکت‌ها به‌‌‌عنوان یک فیلتر قدرتمند عمل کرده و علاوه بر کنترل هیجان‌‌‌های مثبت و منفی، تخصیص سرمایه‌‌‌های سرگردان را به نحو مطلوب‌‌‌تری صورت دهد.
روز دوشنبه در حالی فعالان تالار شیشه‌‌‌ای شاهد جابه‌‌‌جایی سهامی به ارزش ۱۷۷میلیارد و ۶۰۵میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند که گروه‌‌‌های بزرگ ریالی و دلاری در لیست خرید سهامداران عمده جای گرفتند. در این راستا بیشترین خالص خرید حقیقی‌‌‌ها به میزان ۵۸میلیارد و ۲۹۰میلیون تومان در زیرمجموعه‌‌‌های گروه فلزات اساسی رقم خورد و پس از آن نوبت به ۲صنعت بزرگ ریالی خودرو و بانک‌ها رسید تا در مجموع هر دو گروه شاهد انتقال سهامی به ارزش ۳۴میلیارد و ۴۶۵میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌‌‌های بورس تهران باشند. رتبه‌‌‌های بعدی ورود پول‌‌‌های حقوقی نیز به سه گروه محصولات شیمیایی، فرآورده‌‌‌های نفتی و کانه‌‌‌های فلزی اختصاص پیدا کرد.
بیشتر بخوانید: ۴ سناریوی احتمالی برای بورس
ملاک روزانه بورس‌‌‌بازی
ماه‌‌‌هاست که روند روزانه بورس به ملاک تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. شرایطی که به موجب آن شاهد تسری فضای مثبت یا منفی به قریب به اتفاق سهام و صنایع بورسی هستیم. یک روز با غلبه فضای منفی، خشک و تر با هم می‌‌‌سوزند و روز دیگر بدون ایجاد محرک جدید، شاهد سبزپوشی قیمت‌ها در کلیت بازار بدون توجه به صنعت و متغیرهای اثرگذار هستیم. حال سوال اینجاست که تا چه اندازه باید رفتار روزانه، ملاک تصمیم‌گیری‌‌‌ها قرار گیرد؟ در حالی که با خروج بی‌‌‌پایان پول‌‌‌های حقیقی، قیمت بسیاری از سهم‌‌‌ها به سطوح کمتر از محدوده‌‌‌های ارزنده بنیادی نزول کرده است که میل به دادوستد، بر اساس استفاده از ابزار فاندامنتال را کاهش یافته و اگر هم معامله‌‌‌ای صورت پذیرد عمدتا بر اساس نمودارهای تکنیکال رقم می‌‌‌خورد. شاید به همین دلیل است که بعضا واکنش‌‌‌های سریع و پرقدرت بازار به حمایت‌‌‌ها و مقاومت‌‌‌های تعریف شده و نقاط حساس نمودارهای قیمتی در دادوستدهای روزانه به‌‌‌طور خاصی نمایان است.
باز هم قطعی سامانه
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، بازار در فازی انتظاری قرار دارد و همین مهم باعث شده ارزش معاملات خرد سهام هر روز افت بیشتری را تجربه کند. اما رکود روز گذشته دادوستدهای بورسی دلیل دیگری نیز داشت. از همان آغاز معاملات روز دوشنبه بورس تهران، معامله‌‌‌گران شاهد قطعی سامانه معاملاتی بودند، به طوری که دادوستدها با تاخیر حدود ۱۵ دقیقه‌‌‌ای آغاز شد و حتی برخی از بازگشایی‌‌‌ها به‌روز کاری بعد موکول شد.
حسن فرج‌‌‌زاده، معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره قطعی سامانه معاملاتی بورس در همان آغاز معاملات صبح روز دوشنبه ۱۳ دی ماه، به «سنا» گفته بود: «باید اجازه دهیم گزارش فنی ارائه و مورد بررسی قرار بگیرد و پس از آن دلیل اختلال را به صورت رسمی اعلام می‌‌‌کنیم.»
روح‌‌‌الله دهقان، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس نیز در این رابطه عنوان کرد: «سامانه‌‌‌ها از ابتدا روشن بودند و مشکلی نداشته‌‌‌اند، تنها برقراری ارتباط به دلیل قطعی برق ابتدای صبح با اختلال مواجه شد. سامانه‌‌‌ها در دیتا سنتر بودند و معاملات در حال انجام بود، اما ارتباط با دیتاسنتر دچار مشکل قطعی برق شد. هسته معاملات از برق اضطراری و مسیرهای دوم برق برخوردار است، بنابراین اختلال ایجاد شده به هسته معاملات ارتباطی نداشته است.»
به هر روی اختلال سامانه معاملاتی بورس تهران هر دلیلی که داشت سبب شد دادوستدها با تاخیر آغاز شود و طبیعتا بر میزان ردوبدل شدن سهام تاثیر بگذارد. از این رو می‌‌‌توان بخشی از تشدید رکود معاملاتی در روز دوشنبه را به آغاز دیرهنگام معاملات ارتباط داد.
ادامه اعتراضات به طرح اصلاح قانون بورس
پیش‌نویس طرح اصلاح قانون بازار سرمایه که هفته گذشته در دسترس عموم قرار گرفت هنوز هم با موجی از اعتراض از سوی فعالان بورسی از سهامداران خرد گرفته تا کارشناسان و قدیمی‌‌‌های بازار مواجه است. در تازه‌‌‌ترین اظهارات روز گذشته محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس با تاکید بر اینکه در تهیه پیش‌نویس اصلاح قانون بازار سرمایه، سازمان بورس نظرات خود را به مجلس دیکته نکرده است، به «سنا» گفت: «پیش‌نویس اصلاح قانون بازار سرمایه طرح مجلس بود و سازمان بورس چیزی به مجلس دیکته نکرده است. یک مقدمه‌‌‌ای را دولت و سازمان بورس آغاز کرده بودند که ما بنا به ملاحظاتی ترجیح دادیم طرح خودمان را در مجلس آماده کنیم.
اینکه میگویند نظرات سازمان بورس به مجلس دیکته شده است، اصلا درست نیست. ما در کمیته بازار سرمایه این موارد را به صورت دقیق بررسی خواهیم کرد. ما مدافع حقوق تمامی فعالان بازار سرمایه هستیم و از حقوق آنها صیانت کامل خواهیم کرد و اجازه اظهارنظری که بخواهد به زیان سهامداران باشد را نخواهیم داد.»
بورس دوشنبه از دریچه آمار
در روزی که شاخص کل بورس تهران با افت ۲۲/ ۰ درصدی همراه شد، از ۳۴۲ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۰۴ سهم (۳۰درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۰۷ سهم (۶۱درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۹ نماد (۶درصد) صف خریدی به ارزش ۵۳میلیارد تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۱۶ نماد بورسی (۵درصد) به ارزش ۱۵۱میلیارد تومان بودیم.
در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس کاهش۳۵/ ۰درصدی را ثبت کرد، ۱۴۰ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۵۴ سهم (۳۹درصد) مثبت و ۸۲ سهم (۵۹درصد) منفی بود. در این بازار ۹ نماد (۶درصد) صف خریدی به ارزش ۲۵میلیارد تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌گیری صف فروش در ۳ نماد فرابورسی (۲درصد) به ارزش ۲۹میلیارد تومان بودیم.
