مشخصات بیماری تیروئید کم‌کار

رویداد۲۴ یاسر مختاری: تیروئید کم‌کار یا هیپوتیروئیدیسم (Hypothyroidism)، یک بیماری است که در آن تیروئید، یعنی غده‌ای که هورمون‌های تیروئید را ترشح می‌کند، کمتر از حد نیاز هورمون تیروئید تولید می‌کند. این هورمون‌ها مسئول تنظیم سرعت متابولیسم بدن، حرارت بدن، سطح انرژی، رشد و توسعه سلول‌ها و عملکرد صحیح سیستم عصبی هستند.

تیروئید کم کار معمولاً به دلیل آسیب به تیروئید یا نقص در تولید هورمون‌های تیروئید اتفاق می‌افتد. علل مختلفی برای این بیماری وجود دارد، از جمله التهاب تیروئید (تیروئیدیت)، عوامل خودایمنی (سیستم ایمنی بدن که به طور اشتباه به بافت‌های تیروئید حمله می‌کند)، عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی، عوامل دارویی و آسیب ناشی از جراحی یا درمان شعاعی در منطقه تیروئید است.

علائم تیروئید کم ‌کار

نشانه‌ها و علائم تیروئید کم‌کار می‌تواند شامل خستگی، کاهش تمرکز، افسردگی، کاهش شدت صدا، خشکی پوست، کاهش تعداد ضربان قلب، افزایش وزن، سرماخوردگی زودرس، تورم صورت و دست‌ها، مشکلات گوارشی و عدم تحمل به سرما باشد.

تشخیص تیروئید کم‌کار

برای تشخیص تیروئید کم کار، پزشک معمولاً از طریق آزمایش خون سطح هورمون تیروئید، به خصوص هورمون تیروئید استیموله کننده (TSH) را اندازه‌گیری می‌کند.

بیشتر بخوانید: پرکاری تیروئید چیست؟

تشخیص تیروئید کم کار (هیپوتیروئیدیسم) اغلب از طریق آزمایش خون صورت می‌گیرد. در این آزمایش، سطح هورمون‌های تیروئید در خون اندازه‌گیری می‌شود. دو آزمایش مهم برای تشخیص تیروئید کم کار عبارتند از:

1- اندازه‌گیری سطح هورمون تیروئید استیموله کننده (TSH ) TSH توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و به تیروئید دستور می‌دهد تا هورمون تیروئید را ترشح کند. در تیروئید کم کار، سطح TSH به طور طبیعی افزایش می‌یابد، زیرا مغز سعی می‌کند تیروئید را تحریک کند تا بیشترین تیروئید را تولید کند، اما تیروئید به درستی عمل نمی‌کند.

2- اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید (T3 و T4): هورمون‌های T3 و T4 توسط تیروئید ترشح می‌شوند. در تیروئید کم کار، سطح این هورمون‌ها به طور طبیعی کاهش می‌یابد، چون تیروئید کمتر هورمون تولید می‌کند.

به گزارش رویداد۲۴ با ترکیب نتایج این آزمایش‌ها و بررسی سایر علائم و نشانه‌ها، پزشک می‌تواند تشخیص تیروئید کم کار را قطعی کند. همچنین، برخی آزمایش‌های تکمیلی ممکن است برای بررسی دقیق‌تر علت تیروئید کم کار انجام شود، مانند آزمایش هورمون‌های تیروئید در مغز (TSH تحریک کننده)، آزمایش هورمون‌های تیروئید با دوز آزاد (FT3 و FT4)، آزمایش‌های ایمنی و آزمایش‌های تصویربرداری تیروئید.

باید دانست تشخیص تیروئید کم کار نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق و شناخت کامل توسط پزشک متخصص غدد درمانی دارد. 

عوارض تیروئید کم‌ کار

تیروئید کم کار (hypothyroidism) می‌تواند عوارض متنوعی را به همراه داشته باشد. این عوارض ممکن است در سطوح مختلف شدیدیت داشته باشند و با توجه به هر فرد متفاوت باشند. در ادامه به برخی از شایع‌ترین عوارض تیروئید کم کار اشاره می‌کنیم:

خستگی و کاهش انرژی: افراد مبتلا به تیروئید کم کار ممکن است احساس خستگی و کاهش انرژی کنند. این عارضه معمولاً به صورت پایدار و مداوم حاضر است.

کاهش تمرکز و مشکلات حافظه: کمبود هورمون تیروئید می‌تواند تمرکز و حافظه را تحت تأثیر قرار دهد و باعث مشکلاتی مانند عدم توانایی در تمرکز و فراموشی می‌شود.

افزایش وزن: تیروئید کم کار می‌تواند سبب افزایش وزن یا سختی در کاهش وزن شود. این امر ممکن است به دلیل کاهش سرعت متابولیسم بدن در اثر کمبود هورمون تیروئید باشد.

مشکلات گوارشی: بعضی از عوارض تیروئید کم کار شامل مشکلات گوارشی مانند یبوست، سوء هاضمه و تورم شکم می‌شود.

افسردگی و تغییرات خلقی: کمبود هورمون تیروئید می‌تواند به تغییرات خلقی مانند افسردگی، اضطراب، عصبانیت و حالت‌های روانی دیگر منجر شود.

عوارض پوستی: تیروئید کم کار ممکن است باعث خشکی پوست، شکستگی ناخن‌ها، ریزش مو و ترشح زیاد عرق شود.

عوارض قلبی: برخی از عوارض تیروئید کم کار می‌توانند شامل ضربان قلب کاهش یافته، فشار خون پایین، و علائمی مانند عدم تحمل فعالیت فیزیکی باشند.

تیروئید کم کار اگر بدون درمان باقی بماند، ممکن است عوارض جدی‌تری مانند مشکلات تنفسی، مشکلات جلوگیری از بارداری، و در موارد شدیدتر، مشکلات قلبی ایجاد کند.

درمان تیروئید کم کار

درمان تیروئید کم کار بستگی به علت آن و شدت علائم فرد بیمار دارد. اما در بسیاری از موارد، درمان تیروئید کم کار با مصرف هورمون تیروئید صورت می‌گیرد. هورمون تیروئید مصنوعی به عنوان جایگزین تیروئید طبیعی مصرف می‌شود.

درمان تیروئید کم کار معمولاً شامل مصرف داروهایی است که حاوی هورمون تیروئید مصنوعی مانند لووتیروکسین (Levothyroxine) هستند. این داروها به شما کمک می‌کنند هورمون تیروئید کافی را در بدنتان تأمین کنید و علائم کم کاری تیروئید را کاهش دهید. 

معمولاً پزشک شما با توجه به سطح هورمون تیروئید در بدنتان و شدت علائم، دوز مناسبی از دارو برای شما تجویز می‌کند. این داروها باید به طور منظم و به دقت مصرف شوند. در صورتی که داروها به درستی مصرف شوند، بیشتر مردم با تیروئید کم کار می‌توانند علائم خود را تحت کنترل قرار دهند و به طور عمده به طور مداوم این داروها را مصرف کنند.

همچنین، برخی از موارد دیگر نیز برای مداوای تیروئید کم کار استفاده می‌شوند. مثلاً در صورتی که علت تیروئید کم کار یک بیمار عدم تولید هورمون تیروئید توسط تیروئید است، پزشک ممکن است به فرد هورمون تیروئید تزریق کند. همچنین، در برخی موارد برای برداشت تیروئید ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد.

مهم است که یک فرد درمان تیروئید کم کار را تحت نظر یک پزشک متخصص در این زمینه انجام دهد. پزشک می‌تواند فرد را راهنمایی کند و داروهای مناسب را تجویز کند.

جراحی تیروئید کم‌کار چگونه است؟

جراحی تیروئید کم کار در موارد خاصی استفاده می‌شود و اغلب به عنوان یک روش درمان ناگزیر، در نظر گرفته می‌شود. در این روش، بخشی یا تمامی تیروئید (غده تیروئید) که کم کار است، جراحی می‌شود. این جراحی به عنوان تیروئیدکتومی شناخته می‌شود.

هدف اصلی جراحی تیروئید کم کار، برطرف کردن علت اصلی کم کاری تیروئید و بهبود علائم شما است. در برخی موارد، تیروئیدکتومی به علت وجود تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در تیروئید انجام می‌شود.

در جراحی تیروئیدکتومی، پزشک جراح یک برش کوچک در منطقه گردن انجام می‌دهد و سپس تیروئید را جراحی می‌کند. بعضی از موارد این جراحی شامل برداشت کامل تیروئید (تیروئیدکتومی کلی) است، در حالی که در موارد دیگر فقط بخشی از تیروئید برداشت می‌شود (تیروئیدکتومی جزئی).

بعد از جراحی، فرد به طور معمول باید هورمون تیروئید مصنوعی مصرف کند تا سطح هورمون تیروئید در بدن را تنظیم کنید. این داروها (مانند لووتیروکسین) به عنوان جایگزین تیروئید طبیعی عمل می‌کنند.

عوارض جراحی تیروئید کم کار

همانند هر جراحی دیگری، جراحی تیروئید هم با خطرات و عوارض ممکنی همراه است. ممکن است درد، خونریزی، عفونت، آسیب به عصب‌ها یا پاراتیروئیدها (غده‌هایی که در نزدیکی تیروئید قرار دارند) و یا آسیب به صدا داشته باشید. همچنین، برخی از افراد ممکن است پس از جراحی هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید) توسعه کنند و نیاز به مصرف داروهای هورمون تیروئید داشته باشند.

تصمیم در مورد جراحی تیروئید کم کار باید توسط یک پزشک متخصص در این زمینه انجام شود. او می‌تواند شما را در مورد فواید، خطرات و نحوه انجام جراحی مطلع کند و به شما راهنمایی کند.

تفاوت تیروئید کم کار و گواتر در چیست؟

تیروئید کم کار (hypothyroidism) و گواتر (goiter) دو حالت مختلفی هستند که در تیروئید، رخ می‌دهند. اما این دو حالت تفاوت‌های مهمی دارند.

تیروئید کم کار (hypothyroidism) وقتی به وجود می‌آید که تیروئید کمتر از حد نیاز هورمون تیروئید تولید می‌کند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله التهاب تیروئید، آسیب به تیروئید، عوامل خود ایمنی، عوامل ژنتیکی و ... رخ دهد. نتیجه این کمبود هورمون تیروئید می‌تواند علائمی مانند خستگی، کاهش تمرکز، افزایش وزن، سردرد، افسردگی و مشکلات گوارشی را به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر، گواتر به افزایش حجم تیروئید و تورم در این غده اشاره دارد. در بعضی موارد، گواتر می‌تواند به دلیل کمبود یا افزایش تولید هورمون تیروئید ایجاد شود. این مشکل ممکن است به دلایلی مانند کمبود ید، التهاب تیروئید، عوامل ژنتیکی و ... رخ دهد. گواتر می‌تواند به صورت یک تومور یا تیروئیدیت نیز شکل بگیرد.

بنابراین، تیروئید کم کار و گواتر دو حالت متفاوت هستند. تیروئید کم کار مشکل در تولید هورمون تیروئید است، در حالی که گواتر تورم و افزایش حجم تیروئید را نشان می‌دهد. البته در بعضی موارد، این دو حالت همزمان در یک فرد رخ می‌دهند.

تیروئید کم کار در بارداری

تیروئید کم کار یا هیپوتیروئیدیسم در بارداری می‌تواند تأثیرات مهمی داشته باشد. زیرا هورمون تیروئید در تنظیم فعالیت سلول‌ها و متابولیسم بدن نقش دارد و در طول بارداری، نیاز به هورمون تیروئید بیشتر می‌شود.

هیپوتیروئیدیسم در بارداری ممکن است با علائمی همچون خستگی، سرماخوردگی، کاهش تمرکز، افزایش وزن، تورم و افزایش ضربان قلب همراه باشد. برای تشخیص هیپوتیروئیدیسم در بارداری، آزمایشات خونی برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید و همچنین آزمایشات تابع کبد باید انجام شود.

در صورت تشخیص هیپوتیروئیدیسم در بارداری، درمان با استفاده از داروهای هورمون تیروئید مصنوعی مانند لووتیروکسین (Levothyroxine) صورت می‌گیرد. این داروها باعث جبران کمبود هورمون تیروئید در بدن می‌شوند و علائم هیپوتیروئیدیسم را کاهش می‌دهند.

مهم است که درمان هیپوتیروئیدیسم در بارداری تحت نظر پزشک قرار گیرد. پزشک شما می‌تواند دوز مناسب دارو را بر اساس سطح هورمون تیروئید و شدت علائم تعیین کند و شما را در طول بارداری مورد نظر قرار دهد.

همچنین، ممکن است پزشک شما آزمایشات مکرری برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید در طول بارداری تجویز کند تا بهبود درمان را مشاهده کند و دوز دارو را تنظیم کند.

تیروئید کم کار در کودکان

هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری تیروئید در کودکان می‌تواند اثرات مهمی داشته باشد. هورمون تیروئید در رشد و توسعه طبیعی کودکان نقش مهمی دارد و کمبود این هورمون می‌تواند تأثیرات جدی بر رشد جسمی و عملکرد مغزی داشته باشد.

علائم هیپوتیروئیدیسم در کودکان ممکن است شامل کاهش فعالیت و انرژی، کاهش رشد، تأخیر در تکامل جنسی، کاهش توانایی تمرکز و یادگیری، خشکی پوست، تورم صورت و زبان، و مشکلات گوارشی باشد.

در صورت شک و تردید درباره وجود هیپوتیروئیدیسم در کودک خود، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با درخواست آزمایشات خونی برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید، تشخیص هیپوتیروئیدیسم را تأیید کند.

درمان هیپوتیروئیدیسم در کودکان نیز معمولاً شامل استفاده از داروهای هورمون تیروئید مصنوعی مانند لووتیروکسین (Levothyroxine) است. دوز دارو بر اساس سن و وزن کودک و شدت هیپوتیروئیدیسم تعیین می‌شود و تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد.