فضه کیست؟
رویداد۲۴ الهام عندلیب‌مقدم: «فضه نوبیه» خدمتگزار فاطمه زهرا (س) بود. درباره ملیت ایشان اختلاف است. برخی وی را اهل «نوبیه» شهری در جنوب سودان و عده‌ای ایشان را از اهالی مصر می‌دانند، برخی روایات نیز آورده‌اند او دختر پادشاه هند یا سودان بود که در یکی از جنگ‌ها به اسارت درآمد و به عنوان کنیز به حبشه فرستاده شد. پادشاه حبشه او را به همراه هدایای بسیاری به مدینه فرستاد. در مدینه او را نزد پیامبر بردند، رسول الله او را فضه نامید و به خانه علی (ع) و نزد فاطمه (س) فرستاد.
زندگینامه فضه
فضه تنها چند سالی توانست از وجود پیامبر بهره ببرد، اما در همین مدت اندک ارتباطی محکم بین او و رسول الله به وجود آمد، تا جایی که وقتی حضرت از خلوص این بانوی پاکیزه آگاه شد، دعایی به او آموخت که به هنگام مشکلات، گرفتاریش حل شود.
بیشتر بخوانید: مبارزات امام حسین
فضه بیشتر عمر خود را با حضرت علی و حضرت فاطمه گذراند. عشق و محبت به خاندان پیامبر در وجودش شعله می‌کشید. روایت است به هنگام بیماری حسنین، که حضرت علی و حضرت فاطمه نذر کردند در صورت بهبودی ایشان، سه روز روزه بگیرند، فضه نیز با آنان همراه شد؛ آیات ۷ و ۸ سوره انسان درباره این ماجرا نازل شده است. امیرالمومنین هنگام شهادت فاطمه (س)، فرزندان خود و همچنین فضه را خطاب قرار داد و گفت: « بشتابید و با مادرتان وداع کنید.»
به گزارش رویداد۲۴ پس از شهادت حضرت فاطمه، فشارهای قدرت حاکم برای از بین بردن نفوذ اهل بیت و طرفداران اندک آنها افزایش یافت. در شرایطی که هر دو ستون بنای اسلام یعنی پیامبر (ص) و فاطمه (س) فرو ریختند و علی (ع) با اقلیت طرفداران خود در مقابل دشمنان ایستاده بود، فضه در خانه امیرالمومنین ماند و در خدمت ایشان و فرزندانشان بود. در همین دوران حضرت علی فضه را تشویق به ازدواج کرد. بنابراین فضه با نظر امیرالمومنین با «ابوثعلبه حبشی» که از اهالی حبشه بود، ازدواج کرد و از او صاحب یک فرزند پسر شد. پس از مرگ ابوثعلبه، با «سلیک غطفان» ازدواج کرد و همزمان با ازدواج دومش تنها فرزندش از ابوثعلبه از دنیا رفت. روایت است فضه از سلیک دارای فرزندانی شد. منابع تاریخی به پرجمعیت بودن خانواده او اشاره کرده‌اند. شهره از نوادگان فضه است که بانویی صاحب کرامت بوده است و در کتب تاریخی از او نام برده شده است.
نصیرالدین امیر صادق در کتاب «فاطمه» بر خلاف سایر متون، ازدواج فضه با بوثعلبه را در زمان حیات حضرت فاطمه بیان کرده و آورده است: وقتی ابوثعلبه از دنیا رفت، حضرت فاطمه از فضه دلجویی کرد. فضه پس از وفات فاطمه (س) با مردی به نام سلیک ازدواج کرد.
روایت است فضه افتخار خدمتگزاری به حضرت زینب را نیز داشت و در واقعه کربلا همراه آن حضرت بود و پس از شهادت امام حسین و یارانش، به همراه اهل بیت به اسارت یزیدیان درآمد.
فضه سال های آخر عمرش را در دمشق گذراند. تاریخ وفاتش مشخص نیست. آرامگاهی منسوب به وی در قبرستان باب الصغیر در دمشق وجود دارد که مورد توجه زائران است و روى سردر آن نوشته شده است «فضه خادمه رسول‌اللَّه».
فضایل فضه
فضه داراى فضائل و ارزش‌هاى والايى بود كه در كتاب‌هاى تاريخى، به آن اشاره شده است. او کنیزی بود در اوج عظمت. او را را زنی صالح و باتقوا توصیف کرده‌اند. روایت است هوش سرشار و قدرت یادگیری بالای فضه، او را برای کسب فضایل از اهل بیت (ع) آماده کرده بود. از این رو در مدتی کوتاه به مقام والایی در پیروی و همراهی اهل بیت رسید. آنچه او را از دیگران متمایز می‌کرد این بود که او تمام ظرفیت وجودی‌اش را در راه دفاع از خاندان پیامبر به کار می‌برد و از هر امتیازی که داشت به عنوان ابزاری برای مبارزه با دشمنان استفاده می‌کرد. حتی پس از شهادت حضرت فاطمه و با وجود تشکیل خانواده، همچنان در مسیر دفاع از اهل بیت به مسیر خود ادامه داد. او با تسلط ویژهای که به احکام فقهی داشت، به انتقاد علمی از حکام وقت و ناروا بودن جایگاه آنان میپرداخت.
فظه حافظ قرآن بود و با مردم نیز با بیان آیات قرآن سخن می‌گفت. پیامبر نیز ادعیه و اذکاری را برای گشایش مشکلات به وی تعلیم داده بود.
برخی روایات آورده‌اند که او بر علم کیمیا مسلط بود و این دانش را از حضرت فاطمه آموخته بود. روایت است خلیفه دوم نیز به مقام علمی او اعتراف کرده است.
