بنیامین نتانیاهو کیست؟

رویداد۲۴ مریم وحیدیان: بنیامین نتانیاهو در ۲۱ اکتبر ۱۹۴۹ در تل آویو، اسرائیل به دنیا آمد. او در سال ۱۹۶۷ به ارتش اسرائیل پیوست و وارد نیروی عملیات ویژه شد که یک هواپیمای ربوده شده را در فرودگاه تل آویو در سال ۱۹۷۲ نجات داد. نتانیاهو در سال ۱۹۹۳ رهبر حزب راستگرای لیکود شد و برای چندین دوره به عنوان نخست وزیر اسرائیل فعالیت کرده است. او پس از انتخابات ۲۰۱۹ به اتهام رشوه، تقلب و خیانت در امانت متهم شد اما خیلی زود به جایگاه رهبری لیکود و نخست وزیری اسرائیل بازگشت. 

او همواره بر تمایلش برای نابودی حماس تاکید داشته است. به طوریکه در انتخابات سراسری ۲۰۰۹ تاکید کرده بود در صورت تصدی سمت نخست وزیری حماس را سرنگون خواهد کرد. معاهده اسلو یکی از اولین توافقات بین فلسطین و اسرائیل محسوب می‌شد که در زمان یاسر عرفات و اسحاق رابین تصویب شد. بر اساس این معاهده تشکیل حکومت خودگردان فلسطین را به عنوان یک نهاد اداری موقت مقرر کرد که البته این معاهده در نهایت ناموفق بود. نتانیاهو در سال ۲۰۰۱ بدون آگاهی خودش ضبط شده‌است، درباره معاهده اسلو می‌گوید: «قبل از انتخابات از من پرسیدند که آیا به معاهدات اسلو پایبند خواهم بود. من گفتم که خواهم بود، ولی … معاهدات را طوری تفسیر خواهیم کرد که از پیشتازی به سمت مرز‌های ۶۷ جلوگیری کنم.»

نتانیاهو همچنین از جمله چهره‌های افراطی اسرائیل است که بر تقابل با جمهوری اسلامی ایران تاکید داشته است. موساد به رهبری او بارها اهدافی مرتبط با جمهوری اسلامی را هدف حمله هوایی قرار داده است و اخیراً نیز کشته شدن سردار محمدرضا زاهدی از فرماندهان ارشد سپاه قدس، محمد هادی حاج رحیمی از دیگر مقامات سپاه قدس در دمشق نیز تحت نظر دولت نتانیاهو انجام شد. حمله‌ای که در نهایت به پاسخ شدید ایران به اسرائیل منتهی شد. پاسخ پهپادی و موشکی ایران به لحاظ بزرگی حملات هوایی در تاریخ بی‌نظیر بوده است. در این مطلب درباره به قدرت رسیدن نتانیاهو این چهره راستگرا در اسرائیل می‌خوانیم.  

بیوگرافی نتانیاهو

بنیامین نتانیاهو در ۲۱ اکتبر ۱۹۴۹ در تل آویو اسرائیل به دنیا آمد و در اورشلیم بزرگ شد. او بیشتر سال‌های نوجوانی خود را در منطقه فیلادلفیا زندگی کرد، جایی که پدرش، مورخ یهودی معروف بنزیون نتانیاهو، به عنوان استاد کار می‌کرد. در سال ۱۹۶۷، او برای فعالیت در واحد نیرو‌های دفاعی اسرائیل، به اسرائیل بازگشت و در تعدادی از عملیات‌های نظامی از جمله نجات یک هواپیمای مسافربری ربوده شده در سال ۱۹۷۲ شرکت کرد. عملیات نجات با اسم رمز "عملیات ایزوتوپ" توسط ایهود باراک، نخست وزیر سابق اسرائیل هدایت شد. او به نیرو‌های جنگنده کانال سوئز و ارتفاعات جولان پیوسته بود.

تصاویر نتانیاهو

برای مطالعه بیشتر در این زمینه:

صهیونیسم یعنی چه؟

اختلاف تاریخی با یهودیان بر سر چیست؟

تاریخ تشکیل اسرائیل/ یهودیان چگونه از سراسر جهان به «ارض موعود» مهاجرت کردند؟

فعالیت‌های سیاسی نتانیاهو

نتانیاهو در همان سال به ایالات متحده بازگشت و از مؤسسه فناوری ماساچوست مدرک معماری و مدیریت بازرگانی دریافت کرد. در سال ۱۹۷۶، او در گروه مشاوره بوستون استخدام شد اما پس از مرگ برادر بزرگش که در تلاش برای آزاد کردن گروگان‌ها از هواپیمای ربوده شده ایرفرانس در اوگاندا کشته شد، به اسرائیل بازگشت.

او پس از فعالیت در سفارت اسرائیل در واشنگتن دی سی (۱۹۸۲-۱۹۸۴)، سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد (۱۹۸۴-۱۹۸۸) شد. او در طول مدت حضورش در سازمان ملل، کمپینی را تشکیل داد تا آرشیو‌های سازمان ملل در مورد جنایات جنگی نازی‌ها را از حالت طبقه بندی خارج کند.

نتانیاهو در سال ۱۹۸۸، از سوی حزب راستگرای لیکود برای عضویت کنست که همان پارلمان اسرائیل و دارای ۱۲۰ صندلی است، انتخاب شد و به عنوان معاون وزیر امور خارجه کار کرد. پنج سال بعد، او به عنوان رئیس حزب لیکود و نامزد حزب لیکود برای نخست وزیری اسرائیل انتخاب شد. او در سال ۱۹۹۶ با شکست شیمون پرز، نامزد فعلی حزب کارگر، به عنوان نخست وزیر اسرائیل انتخاب شد. نتانیاهو تا سال ۱۹۹۹ به عنوان نخست وزیر فعالیت کرد. او در دوران ریاست جمهوری خود، توافقنامه هبرون و وای را امضا کرد. او همچنین در دوران نخست وزیری‌اش خصوصی سازی دولتی را گسترش داد، محدودیت‌های مقررات ارزی را کمتر کرد و کسری بودجه را کاهش داد.

نتانیاهو پس از استعفا از کنست، پارلمان اسرائیل و پس از شکست در انتخابات به فرمانده سابق خود، باراک، در بخش خصوصی کار کرد. او در سال ۲۰۰۲ به سیاست بازگشت و قبل از اینکه وزیر دارایی شود، سمت وزیر امور خارجه را بر عهده گرفت. نتانیاهو در اوت سال ۲۰۰۵ در اعتراض به طرح خروج شهرک‌نشینان اسرائیلی از غزه از پست خود در وزارت دارائی اسرائیل استعفا داد و از کابینه «آریل شارون» خارج شد.

او در مارس ۲۰۰۹، برای دومین بار به عنوان نخست وزیر انتخاب شد و خواستار تشکیل یک کشور غیرنظامی فلسطینی شد که دولت یهودی را به رسمیت بشناسد. او در سخنرانی معروف خود در ژوئن ۲۰۰۹ در دانشگاه بارایلان گفت: «من در واشنگتن به اوباما گفتم، اگر تضمینی برای غیرنظامی‌سازی دریافت کنیم و اگر فلسطینی‌ها اسرائیل را به‌عنوان کشور یهودی به رسمیت بشناسند، ما آماده‌ایم با توافق موافقت کنیم. توافق صلح، یک کشور غیرنظامی فلسطینی در کنار دولت یهود»

سخنرانی نتانیاهو درباره ایجاد کشور مستقل فلسطینی

در تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۰۹ نتانیاهو در یک سخنرانی برای اولین بار با تشکیل کشور مستقل فلسطینی به‌طور مشروط موافقت کرد. او بازگشت آوارگان فلسطینی را منتفی و اورشلیم را پایتخت اسرائیل دانست. او همچنین غیرنظامی‌شدن مناطق فلسطینی و به رسمیت‌شناختن اسرائیل، به عنوان یک دولت یهودی از سوی فلسطینی‌ها را پیش‌شرط موافقت با تشکیل کشور فلسطینی دانست.

انتخاب نتانیاهو به عنوان نخست وزیر

نتانیاهو در انتخابات ماه مارس ۲۰۱۵ در اسرائیل پیروز شد و اسحاق هرتزوگ از ائتلاف اتحادیه صهیونیستی را شکست داد که در طول مبارزات انتخاباتی بیشتر بر مسائل داخلی تمرکز داشت. حزب لیکود در آن زمان برای ریاست یک دولت ائتلافی آماده شد. جنجال انتخاباتی نتانیاهو در آن زمان به دلیل استفاده وی از شعار‌های ضد فلسطینی ایجاد شد. او پس از اینکه توانست نخست وزیری را تصاحب کند، گفت که راه حل دو کشور روی میز باقی است.

روابط ترامپ و نتانیاهو

در ۶ دسامبر ۲۰۱۷، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، اعلام کرد که دولت وی رسما قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت می‌شناسد، اقدامی که توسط تشکیلات خودگردان فلسطین و اکثر کشور‌های عضو سازمان ملل مورد انتقاد قرار گرفت، اما توسط رهبران اسرائیل تحسین شد. نتانیاهو در ویدئویی گفت: «مردم یهود و دولت یهود برای همیشه سپاسگزار خواهند بود.»

پارلمان اسرائیل در همان اثنا قانون جدیدی را تصویب کرد که برای تصویب هر توافقی که شامل واگذاری بخشی از بیت المقدس باشد، رای اکثریت را لازم داشت. تقریباً در همان زمان، کمیته مرکزی لیکود یک رأی متفق القول، اما غیرالزام آور صادر کرد و عملاً خواستار الحاق شهرک‌های اسرائیلی در زمین‌های مورد مناقشه فلسطین و اسرائیل شد.

در ژانویه ۲۰۲۰، نتانیاهو در کنار ترامپ در کاخ سفید در واشنگتن دی سی ظاهر شد، زیرا رئیس جمهور ایالات متحده راه حل دو کشوری را پیشنهاد کرد که اجازه الحاق شهرک‌های کرانه باختری به اسرائیل و ایجاد پایتخت فلسطین در بیت المقدس شرقی را می‌داد. نتانیاهو این طرح را "چشم انداز صلح تاریخی" خواند.

اتهامات رشوه و کلاهبرداری نتانیاهو

در آگوست ۲۰۱۷، فاش شد که نتانیاهو در دو تحقیق به اتهامات "کلاهبرداری، نقض امانت و رشوه" مظنون معرفی شده است. یکی از این موارد اتهامی مربوط به پذیرش هدایایی از طرف دو تاجر برجسته بود. مصداق دم مور اتهامی او به دلیل وادار کردن یک روزنامه برای تعریف و تمجید از دوران تصدی‌گری او در نخست‌وزیری مربوط می‌شد. در ادامه حزب لیکود تلاش کرد اطلاعاتی را که در دسترس عموم قرار می‌گیرد، محدود کند. این کار موجب انتقادات زیادی شد. در همان زمان مخالفان تظاهرات گسترده‌ای را در تل آویو برگزار کردند که حدود ۲۰۰۰۰ معترض در آن شرکت داشتند.

جالب اینکه در ۱۳ فوریه ۲۰۱۸، پلیس اسرائیل بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن گفته شد شواهد کافی برای متهم کردن نتانیاهو به رشوه و کلاهبرداری وجود دارد. با این حال، نتانیاهو بدون توجه به این موضوع در تلویزیون گفت که به عنوان نخست وزیر به فعالیت خود ادامه خواهد داد و این اتهامات عملاً نتیجه خاصی نداشت.

در بحبوحه طرح همین اتهامات بود که نتانیاهو در تلاش برای باقی ماندن در قدرت به عنوان نخست وزیر، با چالش انتخابات روبرو شد. در ۱۰ آوریل ۲۰۱۹، پس از یک رقابت تنگاتنگ، گانتز شکست خورد، اما از آنجایی که نتانیاهو قادر به تشکیل ائتلاف اکثریت نبود، کنست به انحلال خود و برگزاری انتخابات دیگری رأی داد. در دومین انتخابات سراسری، ۳۲ کرسی از آن لیکود شد و همچنان اکثریت به هیچ حزبی تخصیص نیافت و زمینه برای انتخابات سوم فراهم شد. نتانیاهو در انتخابات ۲۰۲۰ لیکود از ائتلاف اکثریت دور شد و قانونگذاران اسرائیلی از گانتز برای تشکیل دولت حمایت کردند، اگرچه مذاکرات بین احزاب به دلیل شیوع ویروس کرونا پیچیده شد.

درگیری فلسطین و اسرائیل

سال ۲۰۱۴ آشفتگی بزرگی را برای منطقه به همراه داشت و درگیری‌ها در تابستان بین گروه نظامی فلسطینی حماس و اسرائیل پس از کشتن سه نوجوان به سرعت بالا گرفت. اعتراض به اسرائیل به دلیل حمله به نوار غزه و کشتن غیرنظامیان افزایش یافت و برای مقابله با این فشار بین‌المللی نتانیاهو دو تن از اعضای کابینه خود را با استناد به انتقادات آن‌ها از دولت برکنار کرد و انحلال پارلمان ائتلافی را آغاز کرد و انتخابات جدیدی در مارس سال آینده برگزار شد.

اعتراض به توافق آمریکا با ایران

وقتی ایالات متحده برنامه توافق مشترک با ایران یعنی برجام امضا کرد یکی از اختلافات تاریخی اسرائیل و آمریکا را شاهد بودیم. نتانیاهو به توافق حاصل شده بین ایالات متحده و ایران بر سر برنامه هسته‌ای ایران، اعتراض کرد. به گزارش سی ان ان، نتانیاهو این توافق را "یک اشتباه تاریخی" توصیف کرد.

نتانیاهو و دولت جو بایدن 

دولت بنیامین نتانیاهو توانست بهترین همکاری‌ها را با دولت ترامپ داشته باشد و از انواع حمایت‌های دولت ایالات متحده برخوردار باشد. اگرچه این اتفاق در دولت جو بایدن تکرار نشد. به طوریکه وقتی ایران حملات خود به قلب اورشلیم را پایان داد، بلافاصله بایدن تصریح کرد که در جنگ علیه ایران در همراهی با دولت نتانیاهو مشارکت نخواهد کرد. این تهدید اسرائیل در حالی بود که ایران در پاسخ به هدف قرار گرفتن مقامات ارشد نظامی خود در کنسولگری سوریه اقدام به پرتاب موشک و پهپاد به سمت خاک اسرائیل را کرده بود. دولت بایدن اگرچه کمتر از دولت ترامپ در کنار اسرائیلی‌ها بوده است اما هرگز نتوانست بر خلاف رای لابی یهود در آمریکا عمل کند. در عینحال روی کار آمدن دولت بایدن همزمان شد با حمله حماس به اسرائیل که جنگی خونین را کلید زد. جنگی که منجر به آوارگی فلسطینیان نیز شد.