آیا تقسیم استان‌ها، درد محرومیت را دوا می‌کند؟

رویداد۲۴ میثم سعادت: روز شنبه احمد وحیدی وزیر کشور درباره تشکیل استان کرمان جنوبی گفت: «بحث تشکیل استان کرمان جنوبی مطرح و به کمیسیون‌های مربوطه ارسال شده است و آن‌ها نیز این مسأله را مصوب کردند. این مصوبه باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و در زمان و شرایط مناسب آن را در نهایت به مجلس ارسال می‌کنیم تا تصویب شود.»

استان کِرمان پهناورترین استان ایران و مرکز آن کلانشهر کرمان است. این استان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و جمعیت آن در سال ۱۳۹۵ و بر اساس آمار مرکز آمار ایران بیش از ۳ میلیون نفر بوده است. کرمان با در بر گرفتن بیش از ۱۱ درصد از وسعت ایران با حدود بیش از ۱۸۳ کیلومترمربع کمابیش به اندازه کشور سوریه بزرگی دارد. برای بسیاری این سوال پیش آمده آیا آیا چند تکه کردن این استان کویری، مرهمی روی زخم‌های محرومیت آن خواهد بود؟

صحبت‌های وزیر کشور در حالی مطرح می‌شود که هفته گذشته هم رئیس از لزوم تقسیمات کشوری غرب و شرق استان تهران سخن گفته بود که به زعم او «با توجه به توسعه شهر‌های اندیشه، شهریار و دیگر شهرستان‌های اطراف باید در تقسیمات کشوری تجدیدنظر شود.»

در واقع برنامه‌ریزی‌های دولت سیزدهم به این سمت رفته است که استان تهران تبدیل به سه استان شود. علیرضا فخاری استاندار تهران در این باره گفته «این تقسیمات از گذشته جزء مطالبات مردمی بوده و حالا در دستور کار دولت قرار گرفته است. برای غرب استان تهران با مرکزیت شهریار پیش‌بینی‌ها و پیشنهاد‌هایی شده و در بخش دیگر بررسی‌ها که به شرق تهران مربوط است، با مرکزیت ورامین یا دماوند ایده‌هایی مطرح شده است.»

جستجو در شعار‌ها و تبلیغات نامزد‌های انتخابات مجلس نشان می‌دهد آن‌ها در برنامه‌های تبلیغاتی خود از تشکیل حدود ۴۰ استان جدید صحبت کرده‌اند. درصدی از مردم علاقه دارند شهرشان تبدیل به مرکز استان شود و به همین منظور نامزد‌های انتخابات مجلس تلاش می‌کنند تا با چنین شعارهایی، رای شهر خود را به دست بیاورند. اما عموما ساکنان سایر شهرها، تمایل دارند تا تابع شهر بزرگتری باشند. (ولو اینکه اساسا پژوهش مستقلی وجود ندارد که این مسائل تا چه اندازه در توسعه شهر‌ها موثر است.)

در سایت‌هایی مثل کارزار که کمپین‌های جمع‌آوری امضا برگزار می‌شود، ده‌ها درخواست برای تشکیل استان‌های جدید وجود دارد. در تمامی این درخواست ها، مرکز استان جدید مورد توجه قرار گرفته است. در دولت سیزدهم، دولت و شخص رئیس جمهور هم وارد این بازی تبلیغاتی شده است. سال گذشته رئیس‌جمهور وعده تشکیل استان کرمان جنوبی را داد و این برداشت وجود داشت که جیرفت مرکز استان جدید است، ساعتی از اعلام بررسی درخواست استان شدن جنوب کرمان توسط رئیس‌جمهور در مصلای جیرفت نگذشته بود که وی در جمع مردم شرق استان در بم نیز حاضر شد؛ جایی که امام جمعه این شهر در حضور ابراهیم رئیسی، به موضوع استان شدن جنوب استان واکنش نشان داد.

حجت‌الاسلام دانشی امام جمعه بم در انتقاد از رئیس جمهور گفت: طبق قانون برای استان شدن یک منطقه باید طرح را به مجلس ارائه کرد نه اینکه بدون مصوبه مجلس، آن را علنی کنیم. او گفته بود هیچ‌کس با محرومیت‌زدایی مخالف نیست، این نظام متعلق به مردم است؛ وظیفه نظام نیز محرومیت‌زدایی است، اما توجه داشته باشید محرومیت فقط در یک منطقه خاص نیست.» این صحبت‌ها به این دلیل بود که پیش از آن از بم به عنوان مرکز استان جدید نام برده می‌شد.

بحران‌های امنیتی تقسیمات کشوری

در دولت خاتمی، طرح تقسیم استان خراسان، با حاشیه‌های زیادی همراه بود. مردم سبزوار و نیشابور علاقه‌مند بودند شهرشان تبدیل به مرکز استان شود و در اعتراضاتی که در این شهر‌ها رخ داد، افرادی کشته شدند. در دولت هاشمی رفسنجانی هم جدا شدن استان قزوین از زنجان، حاشیه‌هایی ایجاد کرده بود و موجب اعتراضاتی در سطح شهر شده بود.

در همین راستا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در نظریه کارشناسی که مخالفت خود را با استان شدن بم اعلام کرده بود تاکید کرده «تجربیات سال‌های اخیر ازجمله اتفاقاتی که طی فرایند تفکیک خراسان و جدایی قزوین از زنجان اتفاق افتاد و نیز حوادث رخ داده در کازرون در سال ۱۳۹۷، نشان می‌دهد که تقسیمات کشوری موضوعی حساس بوده و می‌تواند باعث تنش و درگیری‌های شدید در سطح استان کرمان شود.»