شبث بن ربعی کیست؟

رویداد۲۴| شبث، یکی از مخالفان عثمان و فرماندهان سپاه امام علی(ع) در جنگ صفین بود. او در حین حرکت به سوی نهروان، به گروه خوارج پیوست، اما پس از سخنان امام، بازگشت و فرماندهی بخشی از سپاه امام را در جنگ نهروان برعهده گرفت. شبث از جمله کسانی بود که علیه حُجْر بن عَدی شهادت دادند.

در واقعه کربلا، شبث جزو کسانی بود که به امام حسین(ع) نامه نوشتند و از آن حضرت خواستند تا به کوفه بیاید. اما با تسلط ابن زیاد بر کوفه، موضع خود را تغییر داد و در پراکنده کردن مردم کوفه از اطراف مسلم بن عقیل نقش مهمی داشت. در روز عاشورا نیز، با اینکه فرماندهی نیروهای پیاده سپاه عمر بن سعد را بر عهده داشت، سعی می‌کرد نقش خود را کمتر نشان دهد.

پس از آن، شبث در مقابله با مختار و همچنین در تحریک مصعب بن زبیر و قتل مختار نیز دخیل بود. وی در حدود سال ۷۰ هجری قمری درگذشت.

زندگینامه شبث

شبث، به لقب ابوعبدالقدوس شناخته می‌شد. او از قبیله بنی حنظله از طایفه بنی یربوع بود. در جنگ جمل، برخی از بنی حنظله به تحریک طلحه و زبیر به سپاه عایشه پیوستند، اما بنی یربوع در کنار حضرت علی(ع) باقی ماندند. همچنین در جنگ نهروان، شبث بن ربعی از جمله افرادی بود که به خوارج پیوستند. بعضی منابع او را با لقب شبث بن ربعی ریاحی نیز ذکر کرده‌اند.

شبث در دوران پیامبر و حضرت علی (ع)

شبث شاهد دوران پیامبر اکرم (ص) بود. وی برای مدتی به عنوان مؤذن سجاح (مدعی نبوت) فعالیت کرد، اما سپس دوباره به اسلام بازگشت. شبث از مخالفان عثمان بن عفان بود و در نامه‌ای به معاویه، او را در قتل عثمان سهیم دانست.

دوران خلافت امام علی (ع)

به گزارش رویداد۲۴ در جنگ صفین، شبث فرماندهی بخشی از سپاه امام علی (ع) را بر عهده داشت. او به همراه افراد دیگری در نمایندگی از امام علی (ع) نزد معاویه رفتند. هنگامی که حنظلة بن ربیع فرار کرد، به دستور امام علی (ع)، شبث بن ربعی و دو نفر دیگر از بنی تمیم خانه او را ویران کردند.[پس از ماجرای حکمیت، شبث در شمار خوارج قرار گرفت. اما با سخنان امام علی (ع)، به آن حضرت پیوست و در جنگ نهروان فرماندهی بخشی از سپاه امام را برعهده گرفت.

بیشتر بخوانید: جاریه خواهر مختار کیست؟

وی همچنین در قیام فروة بن نوفل، فرماندهی سپاه مغیره را بر عهده داشت که منجر به کشته شدن فروه شد.

شبث و حجر بن عدی، یکی از صحابه پیامبر (ص) و از یاران امیرالمؤمنین علی (ع)، زمانی که حجر در زندان زیاد بن أبیه بود، شبث از جمله کسانی بود که علیه حجر شهادت داد که او در ناسزاگویی به امام علی (ع) مخالفت کرده است.

شبث در واقعه عاشورا

شبث، از جمله کسانی بود که در واقعه کربلا به امام حسین نامه نوشت و از آن حضرت خواست که به کوفه بیاید. اما با مسلط شدن ابن زیاد بر کوفه، در متفرق کردن اهالی کوفه از اطراف مسلم بن عقیل نقش بسزایی داشت. روز عاشورا امام حسین در سخنان خود خطاب به سپاه عمر بن سعد، او را به عنوان یکی از نویسندگان نامه‌های کوفیان مخاطب قرار داد.

او برای حضور در واقعه عاشورا و جنگ با امام حسین تمایلی نداشت و هنگامی ابن زیاد از او خواست به سپاه عمر بن سعد بپیوندد، تظاهر به بیماری کرد تا در مقابل امام قرار نگیرد. اما وقتی ابن زیاد به او گفت «اگر مطیع مایی به جنگ دشمن ما برو» به سمت کربلا حرکت کرد.

در روز عاشورا فرماندهی نیروهای پیاده سپاه عمر بن سعد را بر عهده داشت. وقتی که سپاهیان عمر بن سعد از شهادت مسلم بن عوسجه خوشحالی می‌کردند، شبث آنان را سرزنش کرد. هنگامی که شمر بن ذی الجوشن نیزه خود را در خیمه امام حسین فرو برد و فریاد زد که آتش بیاورید تا این خیمه را با اهلش بسوزانم، امام او را نفرین کرد. شبث بن ربعی نیز او را سرزنش نمود.

شبث در قیام مختار

شبث، پس از واقعه عاشورا، به شکرانه شهادت امام حسین(ع)، مسجدش در کوفه را بازسازی کرد.

در قیام مختار، شبث در جبهه مخالف با مختار قرار گرفت. او در شورش اشراف کوفه بر ضد مختار نیز نقش مهمی داشت؛ زمانی که سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر برای مقابله با سپاه شام، خارج شد، اشراف کوفه بر ضد مختار شورش کردند. شبث بن ربعی همراه با شمر بن ذی الجوشن و محمد بن اشعث بن قیس از سرکردگان اصلی شورش بودند. مختار در پی ابراهیم بن مالک اشتر فرستاد تا با سپاه بازگردد و شورش را سرکوب کند. شبث، در پی انتشار خبر بازگشت ابراهیم بن مالک اشتر، موضع خود را تغییر داد و به مختار پیام داد که:

«ما از خاندان تو و دست راست تو هستیم. به خدا سوگند با تو نمی جنگیم و از این بابت به ما اطمینان داشته باش.»

مختار به درخواست او توجهی نکرد و ابراهیم بن مالک را به مقابله با او اعزام کرد.

پس از شکست این شورش، مختار به تعقیب قاتلان امام حسین(ع) پرداخت. شبث بن ربعی و شمر بن ذی‌الجوشن و تعدادی از عاملان واقعه کربلا به سوی بصره گریختند. مختار گروهی را به تعقیب آن‌ها فرستاد که شمر را کشتند، اما شبث به بصره فرار کرد و در آنجا مصعب بن زبیر را به جنگ با مختار تحریک کرد و در قتل مختار مشارکت نمود.او در حدود سال ۷۰ قمری درگذشت.