هواپیمای ردیاب هسته ای دابلیو سی-۱۳۵ فونیکس

رویداد۲۴ | حسین فلاحی:  دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس (WC-۱۳۵ Constant Phoenix)، یک هواپیمای آزمایش اتمسفری یا زباله‌های رادیو اکتیوی است که توسط بوئینگ برای نیروی هوایی ایالات متحده ساخته شده است. این هواپیما برای انجام عملیات نمونه‌برداری از هوا، با حمایت از معاهده ممنوعیت آزمایش هسته‌ای محدود ۱۹۶۳ که هر کشوری را از آزمایش تسلیحات هسته‌ای در جو، خشکی و زیر آب منع می‌کند ساخته شده است.

دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس در ابتدا برای انجام ماموریت‌های نمونه برداری هوایی بر فراز شرق آسیا، دریای مدیترانه، اقیانوس هند، خلیج بنگال، مناطق قطبی و فراساحل آمریکای جنوبی و آفریقا مورد استفاده قرار گرفت. این هواپیما در خدمت اعضای اسکادران شناسایی وینگ ۴۵ در پایگاه نیروی هوایی اوففوت در نبراسکا است.

طراحی دابلیوسی-۱۳۵

هواپیمای  دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس دارای ۱۳۹ فوت طول، ۴۲.۵ متر عرض، ۱۲.۸ متر ارتفاع و طول بال ۳۹.۸ متر است. وزن این هواپیما ۵۴۵۰۸ کیلوگرم است.

این هواپیما می‌تواند با حداکثر وزن برخاست ۱۳۶۳۰۴ کیلوگرم، از جمله ظرفیت سوخت ۵۸۹۶۷ کیلوگرم پرواز کند. تعداد خدمه این هواپیما با توجه به نوع ماموریت متفاوت است.

جزئیات توسعه  دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس

برنامه سفارش توسعه این هواپیما توسط ژنرال دوایت دی آیزنهاور، سی و چهارمین رئیس جمهور ایالات متحده، در سپتامبر ۱۹۴۷ سفارش انجام شد. توسعه این هواپیما به دستور آیزنهاور به منظور تجهیز نیروی هوایی ارتش ایالات متحده برای شناسایی انفجار‌های اتمی در سراسر جهان انجام شد.

هواپیمای دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس با اصلاح پلت فرم سی-۱۳۵ بی یا ئی سی-۱۳۵ سی توسعه یافت. تغییرات در هواپیما با نصب مجموعه‌ای از تجهیزات تحلیل اتمسفر مرتبط است که امکان تشخیص ابر‌های رادیواکتیو را در زمان واقعی فراهم می‌کند.

هواپیمای دابلیوسی-۱۳۵ در دسامبر ۱۹۶۵ به توانایی عملیاتی اولیه دست یافت و به یک هواپیمای پیشرو در برنامه جمع آوری جوی تبدیل شد. این هواپیما جایگزین هواپیمای قبلی جمع آوری تحلیل اتمسفری دابلیو بی-۵۰ شد.

نیروی هوایی ایالات متحده یک ناوگان متشکل از دو هواپیمای دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس را در فهرست موجودی خود داشت که توسط اسکادران شناسایی ۴۵ اداره و نگهداری می‌شد. هواپیمای دابلیو سی -۱۳۵ سی با شماره دم ۵۸۲ در نوامبر ۲۰۲۰ پس از انجام بیش از ۲۹۶۸۹ ساعت پرواز رسماً از رده خارج شد.

نیروی هوایی ایالات متحده در حال خرید ناوگانی متشکل از سه دابلیو سی-۱۳۵ آر جدید است که از نوع کا سی-۱۳۵ آر استراتوتانکر هستند. اولین دابلیو سی -۱۳۵ آر با شماره دم ۶۴-۱۴۸۳۶ به بال ۵۵ نیروی هوایی ایالات متحده در اوففوت در ژوئیه ۲۰۲۲ تحویل داده شد.

ویژگی‌های کلیدی دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس

این هواپیما دارای دستگاه‌های جریان خارجی است که امکان جمع‌آوری ذرات معلق در هوا را با فیلتر کاغذی برای آنالیز انفجار هسته‌ای فراهم می‌کند. مجموعه نمونه برداری و جمع آوری اتمسفر شامل تجهیزات پیشرفته تحقیقات جوی از جمله یک سیستم جمع آوری اتمسفر، سیستم حسگر گامای جهت دار، سیستم پایش، تجزیه و تحلیل تشعشع، مجموعه نمونه برداری ذرات U۱-B و کنترل نظارتی و جمع آوری داده‌ها است. این هواپیما مجهز به یک غلاف جمع‌ آوری کننده ذرات به نام هاوستر است که قادر به تشخیص کامل تشعشع با استفاده از یک سنسور و یک جمع آوری کننده گازی آگنوستیک است.

سیستم اندازه گیری اکسیژن مایع هواپیما را قادر می‌سازد تا اکسیژن مایع را برای تنفس خدمه در مواقع اضطراری تامین کند. این سیستم اجازه می‌دهد تا در مواقع اضطراری اکسیژن مایع ذخیره شده در هواپیما به صورت گاز قابل تنفس از طریق ماسک استنشاق شود و اعضای خدمه را از بیهوش شدن در صورت خرابی فشار کابین، دود یا سایر آلودگی هوا محافظت می‌کند.

جزئیات تجهیزات پیشرفته دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس

سیستم جمع آوری هوا نمونه‌های هوای رادیواکتیو را از سیستم هوای کمپرس شده (bleed-air system)، هواپیمای دابلیو سی-۱۳۵ می‌گیرد و ذخیره می‌کند. هوا را تا حدود ۳۰۰۰psi تحت فشار قرار می‌دهد و قبل از پر کردن مخازن فولادی ۹۰۰ اینچ، گرما و رطوبت را از بین می‌برد.

هر هواپیما دارای دو مجموعه نمونه U۱-B است که هر کدام دارای ۱۲ فیلتر برای جذب گرد و غبار و زباله است. مونتاژ U۱-B دارای مجموعه سیستم پایش، تجزیه و تحلیل تشعشعات است که برای تشخیص تماس هواپیما با تشعشع استفاده می‌شود. برای تعیین میزان رادیواکتیویته در فیلتر‌های ذرات، انتشار گاما را اندازه گیری می‌کند و یافته‌ها به رابط نرم افزاری اپراتور‌های تجهیزات ویژه ارسال می‌شود.

سیستم سنسور گامای جهت دار نشانه‌های جهت دار تابش گاما را نسبت به هواپیما ارائه می‌دهد و به اپراتور‌های تجهیزات ویژه اجازه می‌دهد تا هواپیما را به سمت زباله‌های رادیواکتیو هدایت کنند. کنترل نظارتی و جمع آوری داده‌ها به عنوان یک رابط فرمان برای تمام تجهیزات ماموریت عمل می‌کند و سطوح تشعشع داخلی و خارجی را در زمان واقعی نشان می‌دهد.

جزئیات تجهیزات ایمنی خدمه

این هواپیما مجهز به یک فیلتر سه مرحله‌ای با کارایی بالا است که تمام هوای کابین را تمیز می‌کند تا انتشار آلاینده‌ها را به حداقل برساند. در حالی یک دزیمتر الکترونیکی شخصی در سرتاسر کابین قرار داده شده است تا فیدبک دائمی ارائه دهد، یک دزیمتر حرارتی نیز برای اندازه گیری سطح قرار گرفتن در معرض نور در اختیار هر خدمه قرار می‌گیرد. سایر تجهیزات ایمنی خدمه شامل آشکارساز‌های آلفا، بتا و گاما دستی است.

موتور و قابلیت دابلیوسی-۱۳۵ کنستانت فونیکس

دابلیو سی-۱۳۵ سی کنستانت فونیکس به چهار توربوفن پرت اند ویتنی TF۳۳-P۹ بدون معکوس تراست مجهز شده بود، در حالی که دابلیوسی -۱۳۵ دابلیو از چهار توربوفن پرت اند ویتنی TF۳۳-P-۵ با معکوس‌کننده‌های رانش، هر کدام ۱۶۰ پوند تراست نیرو می‌داد. حداکثر سرعت هواپیمای دابلیو سی -۱۳۵ تا ۴۰۳ مایل در ساعت بود. این هواپیما قادر بود در ارتفاعات تا ۱۲۱۹۲ مترعملیات انجام دهد.

تغییرات دابلیو سی-۱۳۵ آر

هواپیمای جدید دابلیو سی -۱۳۵ آر دارای یک کابین جدید است و به چهار موتور توربوفن بای پس بالا CFM-۵۶ ساخته شده توسط سی اف ام اینترنشنال مجهز است.

عملیات دابلیو سی-۱۳۵ کنستانت فونیکس

دابلیو سی-۱۳۵ در ردیابی زباله‌های رادیواکتیو ناشی از فاجعه نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ۱۹۸۶ نقش اساسی داشت.  این هواپیما همچنین نمونه‌های هوایی را در حریم هوایی بین‌المللی بر فراز اقیانوس آرام جمع‌آوری کرد و از عملیات توموداچی، که یک عملیات کمکی نیرو‌های مسلح ایالات متحده برای امدادرسانی به حادثه دیدگان  ژاپنی در زلزله و سونامی توهوکو در سال ۲۰۱۱ بود پشتیبانی کرد.

مشخصات فنی کلی دابلیو سی-۱۳۵

نوع هواپیما: هواپیمای تحلیل اتمسفر

سازنده: شرکت بوئینگ

اپراتور: نیروی هوایی آمریکا

طول: ۴۲.۵ متر

طول بال ها: ۳۹.۸ متر

حداکثر سرعت: ۴۰۳ مایل در ساعت