رونق «بازار فیلم فجر» زیر سایه تحریم/ تبلیغاتی که نتیجه عکس داشت
رویداد۲۴ بیست و دومین بازار فیلم ایران که در حاشیه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر برگزار شد و امروز به کار خود پایان خواهد داد، فرصتی بود برای عرضه فیلم‌های ایرانی و خارجی به خریداران و دیدار و گفتگو میان شرکت‌های پخش و نمایندگان کشورهای مختلف.
اما این دوره از بازار فیلم ایران تا چه اندازه توانست موفق عمل کند و رضایت ۲ گروه خریدار و فروشنده را جلب کند؟ بازاری که با حضور ۴۰ شرکت‌کننده داخلی و خارجی، ۶۰ خریدار، نمایندگان جشنواره‌های مختلف و شرکت‌های فیلمسازی از ۲۹ فروردین تا ۳ اردیبهشت در پردیس چارسو برگزار شد.
در این گزارش با تعدادی از فروشندگان و خریداران ایرانی و خارجی به گفتگو نشستیم تا ارزیابی خود نسبت به برگزاری این بازار را ارائه دهند، همچنین فاطمه جواهرساز مدیر بیست و دومین بازار فیلم ایران درباره روند برگزاری این دوره نکاتی را مطرح کرد.
نیازمند یک کاخ جشنواره مستقل هستیم
وحید اسفندیاری مدیر شرکت پخش بین‌المللی «ایریماژ» درباره کیفیت برگزاری این بازار در قیاس با بازارهای بین‌المللی جشنواره‌های جهانی گفت: به دلیل شرایط خاصی که داریم که از آن جمله می‌توان به نبود یک کاخ جشنواره، نبود امکان نمایش همه فیلم‌ها و محدودیت بودجه اشاره کرد، هیچگاه نمی‌توانیم جشنواره جهانی فیلم فجر و در کنار آن بازار فیلم را با جشنواره فیلم کن و یا بازار فیلم آمریکا مقایسه کنیم.
وی گفت: در حال حاضر با حضور رضا میرکریمی دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر رویکرد این رویداد فرهنگی و هنری تغییر کرده و تمرکز بیشتری روی کشورهای منطقه و کشورهای اطراف داشته است.
این کارشناس سینما تاکید کرد: در این جشنواره سعی شده است، آثار خوب و قابل تأملی از کشورهایی مانند تاجیکستان، افغانستان، گرجستان که معمولاً در جشنواره‌هایی مانند کن و برلین دیده نمی‌شوند، کشف و پیدا شود. نباید فراموش کرد که بسیاری از فیلم‌ها نیز وجود دارد که به جشنواره‌های مطرح راه پیدا نمی‌کنند ولی آثار بسیار خوبی هستند. البته این را هم نباید فراموش کرد که جشنواره جهانی فیلم فجر تمرکز چندانی روی فیلم‌هایی با مخاطب گسترده‌تر ندارد و بیشتر به دنبال آثاری خاص و با موضوع‌های متفاوت است.
اسفندیاری که پیش از این تجربه مدیریت بازار فیلم در دوره‌های گذشته را داشته است، توضیح داد: بازار فیلم به دلیل محدودیت در تبادل مالی موجود بین ایران و بسیاری از کشورها، کمی محدودتر برگزار شده است، تأکید می‌کنم که رویکرد در برگزاری بازار نیز با تغییراتی همراه بوده است، به عنوان مثال در گذشته که بازار فیلم برگزار می‌شد، تمرکز بیشتر روی دیده شدن فیلم‌های ایرانی توسط شرکت کنندگان، نمایندگان جشنواره‌های خارجی و خریداران بود. در نتیجه در آن دوران بخش بین‌الملل چندان اهمیتی نداشت و تنها برای اینکه جنبه بین‌المللی به آن داده شود، بخشی با عنوان آسیا در نظر گرفته شده بود تا برخی از آثار در آن بخش به نمایش گذاشته شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر تمرکز دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر این است که مهمانان خارجی در کنار تماشای فیلم‌های ایرانی، آثار خارجی که امکان دیده شدن آن در جشنواره و یا دیگر بازارهای بین‌المللی وجود ندارد، را هم ببینند. به همین دلیل سعی می‌کند تا آثار خوبی را انتخاب کند.
مدیر شرکت پخش بین‌المللی «ایریماژ» بیان کرد: معتقدم بازار فیلم و جشنواره جهانی فیلم فجر سال به سال پیشرفت می‌کند و سعی می‌شود مهمانان جدیدتر و مهمتر برای حضور در جشنواره دعوت شوند. البته در این میان مشکلاتی نیز وجود دارد، در واقع به این دلیل که تاریخ برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر نزدیک به برگزاری جشنواره کن است و یکی از بازارهای مهم فیلم نیز در همین دوره زمانی برگزار می‌شود، بسیاری از کمپانی‌ها خود را برای حضور در این جشنواره‌ها آماده می‌کنند، در نتیجه جشنواره جهانی فیلم فجر باید خیلی برای یک خریدار اهمیت داشته باشد که در این جشنواره حضور پیدا کند و همین مساله سبب می‌شود تا در این زمینه برگزارکنندگان جشنواره فیلم فجر به آن نتیجه‌ای که می‌خواهند نرسند.
وی تاکید کرد: اگر زمان برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر، به گونه‌ای تغییر کند که همزمان با برگزاری چندین رویداد مهم هنری در جهان نباشد، بی شک تلاش برگزار کنندگان جشنواره بیشتر دیده می‌شود.
اسفندیاری با اشاره به اینکه یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این بازار رخ داده ، تمرکز روی شرکت‌های دیجیتالی است، توضیح داد: این شرکت‌ها شامل اکران و نمایش فیلم از طریق VOD ها است، در این میان برخی از شرکت‌های ایرانی نیز در این رویداد حضور دارند که می‌تواند یکی از نقاط قوت جشنواره و بازار جهانی فیلم فجر باشد.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه خرید فیلم‌های خارجی با توجه به وضعیت دلار برای ایران غیرممکن شده است، کمپانی‌های خارجی به دلیل نبود تقاضا، کمتر در این جشنواره حضور پیدا می‌کنند، البته این مساله در بحث خرید آثار ایرانی نیز صدق می‌کند.
اسفندیاری گفت: در نهایت باید بگویم که این جشنواره و در کنار آن بازار فیلم بسیار موفق است و رضا میرکریمی به عنوان دبیر جشنواره یک فرد ایده پرداز است و همیشه به دنبال ایجاد موقعیت جدید است. اگر این امکان وجود داشت که یک کاخ جشنواره در کشور ساخته می‌شد، موفقیت‌های بیشتری به‌دست می‌آورد، مانند جشنواره فیلم «پوسان» که یک کاخ جداگانه دارد که همه چیز برای مهمانان قابل دسترس است.
خریداران کمتری برای فیلم کوتاه حضور داشتند
هادی علی پناه مدیر شرکت پخش «فیدان» نیز بیان کرد: در این دوره از بازار فیلم، تعداد مهمانانی که در حوزه تخصصی ما یعنی فیلم کوتاه فعالیت می‌کنند، کمتر از سال‌های قبل است، یکی از دلایل این امر این است که مهمان‌ها یا به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند در بازار حضور داشته باشند و یا تمایلی به حضور در ایران ندارند. متأسفانه مساله تحریم تنها اقتصاد و سیاست را در برنمی‌گیرد و به فرهنگ و هنر کشور نیز ضربه می‌زند.
وی تاکید کرد: البته این مشکل تنها در بازار فیلم تأثیرگذار نبوده است، بلکه در بخش بین‌المللی فیلم‌های کوتاه در زمینه ارتباط با شرکت‌ها و جشنواره‌های خارجی با مشکل مواجه شده‌ایم و ما را نسبت به گذشته محدود کرده است، تاکید می‌کنم که بسیاری از مهمانان خارجی علاقه‌مند به حضور در جشنواره جهانی فیلم فجر هستند، اما با مشکلات و محدودیت‌هایی مواجه هستند.
علی پناه گفت: در این دوره از بازار فیلم، ۷ اثر جدید و ۳ اثر از سال قبل را در بازار فیلم ارائه کرده‌ایم که از این میان ۳ فیلم که حضور بین‌المللی موفق‌تری داشتند بیشتر موردتوجه قرار گرفته است.
تبلیغات منفی؛ نتیجه مثبت
فاطمه جواهرساز مدیر بیست و دومین بازار فیلم ایران گفت: برنامه‌ای که برای برگزاری بازار فیلم ارائه کردم شامل این بود که مواردی که فکر می‌کردم در برگزاری بهتر بازار مناسب است را ارائه کنم. ما بیست و دومین دوره بازار فیلم را در حالی برگزار کردیم که کاملاً در منطقه شناخته شده است.
وی درباره فرآیند حضور مهمانان و فعالان بین‌المللی بازار فیلم در این رویداد توضیح داد: بعد از ایمیل‌های اولیه‌ای که برای شرکت‌ها و خریداران خارجی ارسال کردیم، پاسخ‌های مثبتی دریافت کردیم که این نشان دهنده محبوبیت این بازار در منطقه است. شاید بسیاری از افراد تلاش می‌کنند که ایران در منطقه دیده نشود و تبلیغات منفی علیه ایران و این جشنواره کردند، اما کسانی که ایران را تجربه کرده‌اند با اشتیاق در بازار و جشنواره شرکت کردند، یکی از اهدافی که در این بازار در نظر گرفته بودم این بود که بتوانیم خریدارانی که تمایل به شرکت در بازار فیلم ایران را داشتند، از برنامه و محتوای بازار مطلع شوند. به این معنا که پیش از حضور در بازار بدانند که چه فیلم‌ها و آثاری را قرار است ببینند.
وی ادامه داد: بر همین اساس و بعد از ارسال دعوت‌نامه به خریداران و دریافت پاسخ مثبت از سوی آنها، اطلاعات تمام شرکت کنندگان و پخش‌کنندگان داخلی و صاحبان آثار را با جزئیات کامل به صورت فایل پی دی اف برای آنها ارسال کردیم تا آنها با آگاهی بیشتری در بازار حضور داشته باشند. همچنین آدرس ایمیل خریداران را در اختیار پخش‌کنندگان ایرانی قرار دادیم تا پیش از برگزاری بازار قرار ملاقات‌های خود را هماهنگ کنند.
مدیر تأمین برنامه شبکه امید توضیح داد: خوشبختانه علی رقم تبلیغات منفی که نسبت به برگزاری جشنواره جهانی فیلم فجر صورت گرفت، خریداران خوبی در بازار حضور پیدا کردند، در این دوره از بازار خریدارانی از ۲۱ کشور حضور داشتند و امیدوارم که در دور بعدی بازار بتوانیم شرایط بهتری را برای حضور خریداران مطرح فراهم کنیم.
وی تاکید کرد: سینمای ایران، سینمای بسیار خوبی است و آثار بسیار خوبی در حوزه مستند تولید می‌شود. همچنین سطح تولید انیمیشن‌ها در ایران بسیار بالا رفته است و باید این آثار و تولیدات در بازارهای جهانی عرضه و معرفی شود.
جواهرساز درباره حضور کشورهای خارجی در این بازار توضیح داد: ۱۱ کشور در بازار فیلم ایران غرفه داشتند که از آن جمله می‌توان به کشورهایی از آلمان، انگلستان، ترکیه، آمریکا اشاره کرد، ما تمام سعی خود را کردیم تا بازار خوب و با درجه کیفی بالایی برگزار کنیم. جشنواره جهانی فیلم فجر نیز آثار بسیار خوبی ارائه کرده است و مورد استقبال مهمانان خارجی قرار گرفته است.
مخاطب عام در چین سینمای ایران را نمی‌شناسند
ویویان جانگ نماینده کشور چین هم که به عنوان خریدار در این بازار حضور داشته است، گفت: در این دوره از بازار فیلم ایران، برای خرید تعدادی از آثار ایرانی و نمایش این فیلم‌ها در چین حضور پیدا کرده‌ام. در حال حاضر هر فیلمی را که انتخاب و خریداری کنیم برای شرکت در جشنواره‌های فیلم در چین در نظر می‌گیریم و بعد از آن برای شبکه‌ها در نظر گرفته می‌شود.
وی توضیح داد: از بین آثاری که تا امروز دیده‌ام ۵ فیلم که شامل یک فیلم مستند و ۴ فیلم سینمایی است را برای خرید انتخاب کرده‌ام و منتظر هستم تا شرکت مورد نظر خرید آن را تأیید کند.
جانگ توضیح داد: فکر می‌کنم این بازار بسیار خوبی است به این دلیل که فیلم‌های خوبی برای خرید به ما ارائه شده است و می‌توانم آثار مناسبی را برای چین خریداری کنم. یکی از اتفاقاتی که در این بازار رخ داده است این است که آثار ارائه شده در بازار با کیفیت بسیار خوبی ارائه شده است.
وی گفت: علاقه‌مندان به سینما در چین، از سینمای ایران و آثار هنرمندان ایرانی استقبال می‌کنند، اما این فیلم‌ها در میان مخاطبان عام چندان شناخته شده نیست و بیشتر فیلم‌های آمریکایی مورد استقبال قرار می‌گیرد. البته این را هم باید بگویم که در چنین شرایطی برای اکران فیلم‌های ایرانی در چین با محدودیت‌هایی مواجه هستیم چرا که مخاطب عام استقبال چندانی از آن نمی‌کند.
مردم بلغارستان عاشق سینمای ایران هستند
نورا اولکادری نماینده شرکت «ساووج فیلم» از بلغارستان نیز بیان کرد: به نمایندگی از یک شرکت فیلمسازی فلسطینی که در کشور بلغارستان تأسیس شده است، در بازار فیلم ایران حضور دارم و تعدادی از آثار این شرکت را برای فروش در این بازار عرضه کردیم که از آن جمله می‌توان به فیلم «مریم مقدس» ساخته این شرکت فیلمسازی فلسطینی اشاره کرد که مورد استقبال و توجه در این بازار قرار گرفته است. البته کارگردانی که این شرکت را در بلغارستان تأسیس کرده است یک استودیو بزرگ فیلمسازی نیز در این کشور ایجاد کرده است که بخشی از سکانس‌های فیلم‌های خود را در این استدیو فیلمبرداری کرده است.
وی ادامه داد: بسیاری از علاقه مندان سینما در بلغارستان عاشق فیلم‌های ایرانی هستند به خصوص فیلم‌های زنده یاد عباس کیارستمی مورد علاقه مردم است. می‌توانم بگویم مردم بلغارستان سینمای ایران را به خوبی می‌شناسند و از آن لذت می‌برند.
اولکادری در پایان گفت: این اولین تجربه من برای حضور در این بازار بود و فکر می‌کنم بازار تأثیرگذاری است و به راحتی توانستیم با شرکت‌های ایرانی برای فروش آثار خود ارتباط برقرار کنیم. امیدوارم شرایطی فراهم شود که کارگاه‌های آموزشی برای همه مهمانان خارجی قابل استفاده باشد و ما نیز بتوانیم از این کارگاه‌ها استفاده کنیم.
