رمزگشایی از تکاپوی آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی

رویداد۲۴ دولت آمریکا پیش نویس قطعنامه جدیدی را به اعضای شورای امنیت تحویل داده که هفته آینده درباره آن رأی گیری خواهد شد. طبق برآورد برخی مقامات آمریکایی، برخی اعضای شورای امنیت، مشخصا روسیه و چین، احتمالا این قطعنامه را وتو خواهند کرد. در نتیجه، تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران وارد مرحله جدیدی خواهد شد.

هفته آینده، شورای امنیت سازمان ملل ممکن است شاهد نخستین نبرد دیپلماتیک درباره تحریم‌های تسلیحاتی شود. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، گفته است که هفته آینده در شورای امنیت درباره قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی رأی گیری خواهد شد.

در همین راستا، آمریکا متن پیش نویس یک قطعنامه جدید درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی را میان اعضای شورای امنیت توزیع کرده است. آمریکا پیش‌تر در ماه ژوئن پیش نویس قطعنامه دیگری در همین خصوص توزیع کرده بود. اما با پاسخ سرد یا منفی برخی اعضای شورای امنیت مواجه شد. حالا، آمریکا پیش نویس تازه‌ای را تهیه کرده که به گفته خبرگزاری بلومبرگ تفاوت چندانی با پیش نویس ماه ژوئن ندارد. پرسش اصلی در این میان، این است که چرا وقتی حمایت متحدان اروپایی و نیز چین و روسیه از قطعنامه آمریکایی قطعی نیست، آمریکا اقدام به توزیع قطعنامه و حتی تعیین وقت برای رأی گیری درباره آن کرده است؟ در سطح رسمی هنوز هیچ پاسخی به این سوال داده نشده است. بلکه به عکس، مقامات آمریکایی اظهاراتی درباره قطعنامه خود بیان کرده اند که به ابهامات دامن زده است.

به عنوان نمونه، کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل، اخیرا در نشست امنیتی آسپن گفت: «در یک جهان ایده آل، استراتژی [تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران]متضمن این است که آن‌ها [روسیه و چین]رأی ممتنع دهند و آشکارا وتو نکنند. اما بیایید در این خصوص، واقع بین باشیم. در حال حاضر، این استراتژی با برخی از اعضای دیگر شورای امنیت کارآمد بوده و اطمینان حاصل کرده که ما مثل ماجرای سوریه، آن‌ها [روسیه و چین]را در گوشه رینگ قرار بدهیم و توجه را به آن‌ها معطوف کنیم. چون این امر، انتخابی بین استبداد و آزادی است. ما کاری خواهیم کرد که جهان ببیند، گزینه مورد نظر چین و روسیه چه خواهد بود.»

---

بیشتر بخوانید: روزهای پایانی ترامپ و افزایش فشار بر ایران

---

یک دلیل اینکه چرا آمریکا تصمیم گرفته قطعنامه را به رأی گیری بگذارد می‌تواند این باشد که آمریکا از عدم وتوی آن اطمینان حاصل کرده است. برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که در آستانه استعفا قرار دارد، اخیرا تور گسترده‌ای را آغاز کرد که شامل چندین کشور عضو شورای امنیت، از جمله تونس و استونی، است. هوک همچنین به کویت، قطر و بریتانیا سفر کرد و با مقامات همه این کشور‌ها درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران رایزنی کرد. آیا در این سفرها، هوک از عدم وتوی قطعنامه پیشنهادی آمریکا مطمئن شده است؟ پاسخ این سوال احتمالا منفی است، چرا که اولا سفر هوک شامل دو کشور دیگر دارای حق وتو، یعنی روسیه و چین، نشد و ثانیا، این دو کشور هیچ گونه انعطافی در مسئله تحریم‌های تسلیحاتی نشان نداده اند. در نتیجه، امکان وتوی روسیه و چین همچنان وجود دارد.

همین نکته می‌تواند دلیل دیگر آمریکا برای ارائه قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی باشد. آمریکایی‌ها به قول کرافت می‌خواهند به جهان نشان دهند که روسیه و چین با وتو کردن قطعنامه پیشنهادی آمریکا به «آزادی» پشت کرده اند. اما اینکه بعد از این امر چه اتفاقی خواهد افتاد، هنوز معلوم نیست. پمپئو اخیرا با بیان اینکه آمریکا هفته آینده قطعنامه خود را به رأی گیری خواهد گذاشت، گفت: «ایالات متحده در شورای امنیت، قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران ارائه خواهد کرد. پیشنهادی که ما اراده می‌کنیم بسیار معقول است. ما به نحوی از انحا، کار درست را انجام خواهیم داد. ما تضمین خواهیم کرد که تحریم‌های تسلیحاتی تمدید خواهند شد.»

مسلما از دیدگاه پمپئو «کار درست»، تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران است. اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که در سایه احتمال وتوی روسیه و چین، آمریکا چگونه می‌خواهد تحریم‌های تسلیحاتی را تمدید کند؟ مقامات آمریکایی عامدانه به این سوال، پاسخ روشنی نمی‌دهند و مدام تاکید می‌کنند، آمریکا «به نحوی از انحا» تحریم‌های تسلیحاتی را تمدید خواهد کرد.

به نظر می‌رسد طرح آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی در صورت مخالفت روسیه و چین، شامل بخش دیگری است که آمریکایی‌ها مایل نیستند فعلا آن را اعلام کنند. بلکه می‌خواهند بعد از وتوی قطعنامه‌شان آن بخش را در دستور کار قرار دهند. اظهارات کرافت نشان می‌دهد که آمریکا در ارائه قطعنامه در شورای امنیت اهداف تبلیغاتی دنبال می‌کند و در صدد نشان دادن ضدیت ادعایی روسیه و چین با آزادی است؛ و لذا، بعد از مرحله وتو شدن قطعنامه، آمریکا ممکن است وارد بخش دوم طرح خود برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شود. عبارت «به نحوی از انحا» می‌تواند اشاره‌ای به همین بخش باشد.