جزئیات توقیف نفتکش ایرانی در اندونزی/ ارواح سرگردان ایران در آب‌های جهان چه می‌کنند؟

رویداد۲۴ پس از توقیف نفت‌کش کره جنوبی در آب‌های ایران، حالا توقیف یک فروند نفت‌کش ایرانی در آب‌های اندونزی خبرساز شده است. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران از درخواست ایران برای روشن شدن تکلیف این نفت کش در اندونزی خبر داد. آخرین خبر‌ها از هدایت این نفت‌کش به سمت جزیره «باتام» هدایت شده‌اند تا به گفته‌ منابع اندونزیایی ادامه بررسی‌های لازم در خصوص آن انجام شود.

خطیب زاده گفته از دولت اندونزی درخواست کرده‌اند که درباره کشتی که با پرچم ایران در آب‌های این کشور توقیف شده اطلاعات بیشتری به آن‌ها بدهند. او در ادامه گفته همیشه برخی مسائل فنی ممکن است برای کشتی‌ها اتفاق بیافتد. اما حقیقت ماجرا چیست؟

ماجرای توقیف نفت کش ایرانی در آب‌های اندونزی

یکشنبه ۵ بهمن ماه گارد ساحلی اندونزی یک کشتی با پرچم ایران به نام «ام تی هورس» و یک کشتی با پرچم پاناما با نام «ام تی فریا» را به اتهام جابه جایی غیر قانونی نفت در آب‌های این کشور توقیف کرده است.

به گزارش پایگاه خبری رویترز، ویزنو پراماندیتا سخنگوی گارد ساحلی اندونزی مدعی شده این نفت کش‌ها در آب‌های استان کلیمنتن توقیف شده و به جزیره باتام در استان جزیره‌ای ریائو منتقل شده‌اند تا تحقیقات بیشتری در مورد آن‌ها انجام شود.

ویزنو روز یکشنبه در بیانیه‌ای گفته: این نفت‌کش‌ها در ساعت ۵ و نیم به وقت محلی (۱۲ شب به وقت ایران) تاریخ ۲۳ ژانویه سامانه‌های شناسایی شان را خاموش کرده و پرچم‌هایشان را برای عدم شناسایی مخفی کرده بودند و به تماس‌های رادیویی نیز جواب نمی‌دادند. او گفته: ۶۱ تن از خدمه این کشتی‌ها بازداشت شده‌اند.

سازمان بین‌المللی دریانوردی همه کشتی‌ها را ملزم کرده که برای شفافیت و امنیت همواره رادار‌های شناسایی‌شان را روشن نگه دارند. خدمه می‌توانند زمانی که از جانب دزدان دریایی یا هر مشکل مشابهی دیگری احساس خطر کردند رادارشان را خاموش کنند، اما این رادار‌ها اغلب زمانی خاموش می‌شوند که یک فعالیت غیر قانونی در حال رخ دادن باشد.

به گزارش رویترز هر دوی این سوپر نفت‌کش‌ها می‌توانند تا ۲ میلیون بشکه نفت را حمل کنند و آخرین بار در نزدیکی سنگاپور مشاهده شده بودند.

وبسایت «تانکر ترکرز» که بر رصد نفت کش‌ها در دنیا تمرکز دارد درباره این کشتی‌های عظیم توقیف شده نوشته: گارد ساحلی اندونزی دو کشتی را در حال STS غیر قانونی توقیف کرده در حالی که این کشتی‌ها AIS خود را که باید دائما روشن باشد را خاموش کرده بودند.

STS به معنای انتقال کشتی به کشتی نفت بر روی آب است؛ و AST در واقع سیستم‌های ردیابی کشتی و مخفف واژه سامانه شناسایی اتوماتیک است.

به گزارش رویداد ۲۴ بر اساس گفته‌های یک منبع اگاه نفت کش عظیم «ام تی هورس» متعلق به شرکت ملی نفت کش ایران است. به نظر می‌رسد این کشتی همان نفت کشی است که سال گذشته ۲.۱ میلیون بشکه مشتقات نفتی ایران را به سمت ونزوئلا حمل کرده بود.

تانکر ترکرز نوشته این دو کشتی هر دو با نام‌های خودشان در حال دریانوردی بوده اند، اما نام آن‌ها با پارچه یا تور یا در بعضی موارد با رنگ پوشانده شده بود. کاری که این بار انجام داده‌اند کمی پیچیده‌تر از کاری بوده که قبلا در حرکت این نفت کش به سمت ونزوئلا انجام شده بود.

رسانه‌ها مدعی‌اند کشتی در حرکت نفت کش هورس به سمت ونزوئلا حرف «o» در واژه Horse به «c» تغییر کرده بود (یعنی تنها بخشی از حرف را پاک کرده بودند).

تانکر ترکرز تصاویر ماهواره‌ای و دریایی از مبادله نفت میان دو کشتی ایرانی و پانامایی منتشر کرده و نوشته: کشتی که سنگین‌تر است و بیشتر درون آب فرو رفته کشتی هورس ایرانی است.

در این تصویر مخدوش شدن نام کشتی قابل مشاهده است

شهریور ماه امسال ده نفتکش عظیم ایرانی که یکی از آن‌ها به نام «هانی» یا «هورس» معرفی شده بود، به سمت ونزوئلا روانه شد.

بلومبرگ درباره این کشتی‌ها نوشته بود: ایران نام برخی نفتکش‌های خود را تغییر داده و سیستم سیگنال‌دهی آن‌ها را خاموش کرده تا در مسیر از دید شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها و آمریکا مخفی بمانند.

سابقه ایران در مخفی کردن نفت‌کش‌ها

ایران بار‌ها از سوی جامعه بین‌الملل به مخفی کردن مقصد محموله‌های نفتی و خاموش کردن رادار نفتکش‌ها متهم شده است. از زمان خروج آمریکا از برجام، رسانه‌های آمریکایی بار‌ها گزارش‌هایی درباره تلاش ایران برای حرکت مخفیانه در آب‌های بین المللی و فروش محرمانه نفت منتشر کرده است.

از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و آغاز کمپین حداکثر فشار با هدف به صفر رساندن صادرات نفت ایران، جمهوری اسلامی روش‌های خود برای مخفی کردن فروش نفتش تشدید کرده است. در همین راستا ایران دست به ابتکار عمل‌هایی برای جلوگیری از رهگیری این نفت‌کش‌ها زد.

نحوه کار ایطور بود که سامانه شناسایی خودکار کشتی‌های حامل نفت خاموش می‌شد. اقدامی که کشتی‌های ایرانی را به «روح» تبدیل می‌کند و به این ترتیب بدون امکان رهگیری به راهشان ادامه داده و در بنادر لنگر می‌اندازند. با این حال شرکت‌های رصد کشتی‌ها همچنان قادر به رهگیری نفت کش‌هایی هستند که دست به خاموش کردن رادارهایشان می‌زنند. نحوه کار مقایسه زمان خاموش و روشن شدن رادار و وزن کشتی با استفاده از برآورد میزان فرو رفتگی کشتی در آب است. به این ترتیب شرکت‌هایی نظیر «تانکر ترکرز» قادرند میزان بار تخلیه شده که در نفت کش‌ها نفت خام و مشتقات نفتی است و محل احتمالی تخلیه این بار را تخمین بزنند.

این ابتکار عمل بدون ریسک نیست. در ژانویه ۲۰۱۸ نفت کش ایرانی سانچی در ۳۰۰ کیلومتری شرق شانگ‌های به دلیل خاموش بودن رادار هایش با یک کشتی باری که از وجود این نفت کش در نزدیکی خود بی خبر بود تصادف کرد و ۳۲ تن از خدمه آن جانشان را از دست دادند.

گزارش‌های دو سال پیش نشان می‌دهد در زمان برخورد این دو کشتی دست کم برای ۹ ساعت سامانه AIS سانچی خاموش بوده.