۲ داروی جدید ایرانی برای درمان اعتیاد
رویداد۲۴ براساس اعلام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۹۸، دو میلیون و ۸۰۰ هزار معتاد مصرف کننده و یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مصرف کننده تفننی داریم یعنی ۴ میلیون نفر از جمعیت فعال کشور که حدود ۵ درصد جامعه فعال کشور است، درگیر اعتیاد هستند.
دارو‌هایی که برای درمان افراد درگیر با اعتیاد به موادمخدر (افیونی) در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، محدود به دارو‌هایی مانند متادون و شربت تریاک است؛ به گفته مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، بیش از ۹۰ درصد درمان‌های اعتیاد به موادمخدر در کشور با متادون انجام می‌شود این درحالیست که در کشور‌هایی مانند آمریکا و فرانسه این موضوع برعکس است، یعنی در فرانسه ۸۰ درصد درمان و در آمریکا بیش از ۸۵ درصد درمان با داروی بوپرنورفین انجام می‌شود که در این راستا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از افزایش تولید و کاهش قیمت داروی بوپره نورفین توسط شرکت‌های دانش بنیان حمایت می‌کند.
سیاست کاهش وابستگی معتادان به متادون و حرکت به سمت درمان‌های نوین
به دنبال این موضوع رضا تویسرکان‌منش- مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر با بیان اینکه استراتژی اداره کل درمان و دبیرخانه ستاد مبارزه با مواد مخدر تنوع بخشیدن به روش‌های درمانی مبتنی بر شواهد علمی و اثبات شده است، در این باره به ایسنا می‌گوید: گرچه درمان‌های اعتیاد به طور بسیار گسترده و مناسب ارائه می‌شود، اما تکنیک‌های آن محدود است و از نظر دارویی به دو الی سه دارو از جمله متادون و شربت تریاک محدود بوده است. در حال حاضر استراتژی ستاد مبارزه با مواد مخدر بر این است که در ابتدا وابستگی به متادون را کاهش دهد و درمان را به سمت درمان‌های نوین حرکت دهد؛ به ویژه اینکه از ترکیبات بوپره‌نورفین و بوپره-نالوکسون استفاده شود.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در ادامه درباره داروی بوپره‌نورفین می‌افزاید: این دارو جز دارو‌های آگونیست درمان اعتیاد به مواد مخدر است و شبیه تریاک عمل می‌کند. سالیان طولانی است که بوپره‌نورفین و ترکیبات آن مانند بوپره-نالوکسون و... در دنیا و ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما مشکلی که وجود دارد این است که به دلیل مسائلی مانند قیمت دارو که نسبت به شربت تریاک و متادون گران‌تر است و همچنین عدم آشنایی درمانگران اعتیاد با داروی بوپره‌نورفین و تمایل کمتر معتادان به آن (به دلیل اینکه متادون بسیار علائم را کاهش می‌دهد) ما بیش از حد به سمت درمان اعتیاد با متادون حرکت کرده‌ایم.
۹۰ درصد درمان‌های اعتیاد در ایران با متادون صورت می‌گیرد
تویسرکان‌منش معتقد است که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد درمان‌های اعتیاد با متادون انجام می‌شود، اما در کشور‌هایی مانند آمریکا و فرانسه این موضوع برعکس است و در فرانسه ۸۰ درصد درمان و در آمریکا بیش از ۸۵ درصد درمان با داروی بوپره‌نورفین انجام می‌شود.
سوء استفاده از داروی بوپره نورفین برای ترک اعتیاد امکان پذیر نیست
ترویج استفاده از بوپره نورفین با پرداخت سوبسید و بیمه دارو
به گفته وی، داروی بوپره‌نورفین دارویی بی‌خطر است و امکان سوء استفاده از آن وجود ندارد، امکان تجویز این دارو در مطب وجود دارد و نیازی نیست که حتما تحت کنترل باشد، همچنین این امکان وجود دارد که متخصص روانپزشکی نسخه این دارو را تجویز کند و فرد آن را از داروخانه دریافت کند و تحت درمان قرار گیرد. این دارو برای بسیاری از موارد در کنترل علائم مصرف‌کنندگان مواد افیونی قابل استفاده است.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه می‌دهد: یکی از سیاست‌های ستاد ترویج این دارو است که داروی جدیدی نیست، اما هم این دارو را بیمه می‌کنیم و هم سوبسید آن را پرداخت می‌کنیم.
استفاده از سیاست‌های تشویقی برای کاهش مصرف متادون
وی یادآور می‌شود: در کمیته درمان مصوب شده است که سالانه باید ۱۰ درصد از درمان با متادون کاسته شود و به همین میزان به بوپره‌نورفین افزوده شود. همچنین سیاست‌های تشویقی بر روی بیمه و پرداخت و کاهش قیمت دارو را در نظر داریم. در مجموع ۱۰ برنامه وجود دارد که در این زمینه به نتیجه برسیم.
تویسرکان‌منش در ادامه به درمان‌های جدید اعتیاد اشاره می‌کند و می‌گوید: نکته دیگر درمان‌های جدید این است که غیر از داروی بوپره‌نورفین ادعا می‌شود که در اعتیاد موثر هستند؛ ستاد مبارزه با مواد مخدر دارای این خط قرمز است که هر درمان باید مبتنی بر شواهد باشد و مراحل علمی و قانونی دریافت مجوز کاربرد را طی کرده باشد. در این مراحل ایمنی، اثربخشی و مناسب بودن شیوه درمان برای استفاده در کشور بررسی می‌شود.
ورود داروی «دتوکسین» به بازار با دریافت تاییدیه‌های وزارت بهداشت /اثر بخشی این دارو در دست بررسی
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: دارویی که از مسیر سازمان غذا و دارو عبور کند، رجیستر و ثبت شود، بی‌خطر بودن و اثربخشی آن اثبات شود و از نظر مالی قابل تهیه باشد، مورد حمایت ستاد است. از جمله مراکز علمی کشور، مانند جهاد دانشگاهی و برخی از شرکت‌های دارویی بر روی گیاهان دارویی که می‌توانند در درمان اعتیاد موثر باشند، کار کرده‌اند. پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران دو سال گذشته بر روی فرآورده‌ای کار کرده و حدود ۳ ماه گذشته داروی "دتوکسین" وارد بازار شد؛ به این معنی که تمامی تاییدیه‌های وزارت بهداشت را دریافت کرد و رجیستر شده است.
وی با اشاره به اینکه به زودی از این پژوهشگاه بازدید می‌کنیم، یادآور می‌شود: داروی دتوکسین دارای مجوز وزارتخانه و سه شرط لازم است. در حال بررسی هستیم که ببینیم آیا میزان اثربخشی این دارو در مقایسه با درمان‌های معمول مانند بوپرنورفین و متادون به چه میزان است و اگر این دارو مناسب است، حمایت کنیم.
دریافت مجوز تولید انبوه داروی جدید ترک اعتیاد؛ به زودی /ترکیبات مخدری در این دارو وجود ندارد
نام دارو فعلا مشخص نیست
تویسرکان‌منش در ادامه از ساخت داروی جدید دیگری برای درمان اعتیاد توسط شرکت‌های رشد و نوآوری و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خبر می‌دهد و می‌گوید: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز از شرکت‌های استارتاپ حمایتی انجام داده‌اند که برخی از این شرکت‌هایی که در زمینه دارویی فعالیت می‌کنند به نتایج خوبی دست یافته‌اند؛ این شرکت‌ها تحقیقات خود را انجام داده‌اند و به زودی وارد فاز دریافت مجوز و تولید انبوه می‌شوند.
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر ادامه می‌دهد: داروها باید از سه مرحله تست گذر کنند؛ مرحله اول تست‌های سم‌شناسی، مرحله دوم مراحل آزمایش بر روی حیوانات و مرحله سوم آزمایش بر روی انسان است. اگر این دارو سه مرحله را بگذراند سپس در سیستم غذا و دارو ثبت می‌شود، کد ایران را دریافت می‌کند و سپس وارد ایران فارما می‌شود و به نوعی در کشور توزیع می‌شود. هنوز این دارو توزیع نشده و مراحل نهایی خود را می‌گذراند.
تویسرکان منش افزود: این دارو، داروی جدیدی است که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و توسط شرکت‌های رشد و نوآوری است؛ البته هنوز نام آن مشخص نیست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا این داروها در داروخانه توزیع خواهد شد و یا توسط مراکز درمانی توزیع می‌شود؟ اظهار می‌کند: این دارو در داروخانه توزیع می‌شود. این داروها داروی تحت کنترل نیست و ترکیبات مخدر داخل آن‌ها وجود ندارد و احتمال سوء مصرف مانند متادون در آن‌ها وجود ندارد و این امکان وجود دارد که از طریق پزشک تجویز شود و فرد نیز آن را از داروخانه دریافت کند.
دارو‌های جدید ترک اعتیاد؛ اعتیاد مضاعف ایجاد نمی‌کند
ادعای کنترل وسوسه برای مصرف مجدد موادمخدر
تویسرکان‌منش با بیان اینکه دارو‌های اشاره شده، اعتیاد مضافی را ایجاد نمی‌کنند، در ادامه بیان می‌کند: این ادعا وجود دارد که این داروها در کنترل وسوسه موثر هستند، زیرا یکی از عواملی که در معتادان موجب عود می‌شود، وسوسه است؛ به طور مدام در پس ذهنشان تمایل برای مصرف مواد وجود دارد. این ادعا وجود دارد که این داروها در عوامل روانی مانند کنترل وسوسه موثر هستند و داروی دتوکسین که اکنون مراحل آزمایشگاهی را گذرانده و وارد بازار شده است.
دارو‌های جدید ترک اعتیاد بومی ایران و گیاهی اند
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا این نوع داروها مشابه خارجی هم دارند نیز اینطور توضیح می‌دهد: در دنیا دارو‌های بسیار زیادی به صورت طب سنتی و گیاهی وجود دارد. به طور مثال در کشور چین، روسیه و شرق آسیا دارو‌هایی وجود دارند و همچنین ادعا‌هایی بر روی آن‌ها وجود دارد و برخی از آن‌ها در خود آن کشور‌ها رجیستر شده و استفاده می‌شود؛ اما دارو‌های اشاره شده بومی ایران هستند و از گیاهان دارویی ایران تهیه شده‌اند.
فریب تبلیغات فضای مجازی را نخورید
استفاده از ترکیبات مخدری در دارو‌های ترک اعتیاد تبلیغی
وی در ادامه نیز نسبت به تبلیغات گسترده در خصوص دارو‌های درمان اعتیاد توسط عطاری‌ها و فضای مجازی نیز هشدار می‌دهد و می‌گوید که اگر اکنون در فضای مجازی درمورد داروها جستجو کنید با هزاران سایت و صفحه اینستاگرامی با ادعای ترک در کوتاه‌ترین مدت مواجه می‌شوید، تبلیغات گسترده در ماهواره و فضای مجازی نیز وجود دارد. این داروها عمدتا تقلبی، فریبکاری و بدون مجوز هستند و بسیاری از این گونه داروها، ترکیبات مخدر است؛ به طور مثال عطاری فرمولی درست کرده و مشاهده می‌شود، داخل این ماده هروئین و شیشه نیز وجود دارد.
تویسرکان‌منش با تاکید بر اینکه فقط روش‌های درمانی اعم از دارویی و غیردارویی موردتایید است که مسیر علمی را گذرانده و مبتنی بر شواهد باشد، می‌افزاید: درحال حاضر به جز دارو‌های ذکر شده تعداد دارو‌های دسترس بسیار کم است و سیاست ستاد مبارزه با مواد مخدر تنوع بخشیدن بر داروها و شیوه‌هاست.
کاهش ایدز با استفاده از توزیع و مصرف متادون
وی با بیان اینکه برای هر فرد یک روش درمانی مناسب است، می‌گوید: بنابراین باید در روش‌های درمانی تنوع ایجاد کنیم. به طور مثال اتفاقی که در متادون در زمینه اعتیاد تزریقی و کاهش ایدز رخ داد بسیار خوب بود، اما دیگر کافیست.
۲ داروی جدید برای درمان اعتیاد کدام مخدر‌ها موثرتر است؟
مدیرکل درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر در پاسخ به این سوال ایسنا که آیا مشخص شده که ۲ داروی جدید در حال ساخت، در درمان اعتیادِ چه نوع موادی موثر هستند؟ بیان می‌کند: ادعای جهاد دانشگاهی در خصوص داروی دتوکسین این است که برای درمان انواع مواد مخدر و محرک موثر است، زیرا داروی سم زدایی نیست و دارویی نیست که بخواهند علائم را کنترل کنند، زیرا با تاثیر بر روی هورمون‌ها و آنزیم‌های مغز باعث تغییر آن‌ها می‌شوند و می‌گویند که این ماده می‌تواند در کنترل وسوسه و تمایل به مصرف (اعم از مخدر و محرک) موثر و اثربخش باشد.
تویسرکان منش اظهار می‌کند: باتوجه به تاییدیه‌ای که از وزارت بهداشت مبنی بر ورود دارد، ما تا حدی امیدوار هستیم، اما بررسی‌های خود را نیز انجام می‌دهیم و طبیعتا در آینده باید مطالعات موردی انجام شود.
